د افغانستان دفاع وزارت وايي، پر سردار محمد داوود خان روغتون د حملې په تړاو ۲۴ تنه نیول شوي دي.

پر دې کسانو په دنده کې د غفلت تور دی.

د حملې په اړه د څېړونکي پلاوي مشر جنرال هلال‌الدین هلال نن په کابل کې خبریالانو ته وویل:

"داسې اسناد لا نه‌لرو څو ثابته کړي چې له حمله کوونکو سره د روغتون ډاکترانو همکاري کړې وه."

د مارچ په اتمه د سردار محمد داوود خان پر روغتون په حمله کې تر سلو زیات کسان مړه او ټپيان شول.

ټاکل شوې ده چې سبا د هرات د پاشدان د اوبو بند رسما افتتاح شي. د طالبانو د انرژي او اوبو وزارت له لورې رسنیو ته په استولي بلنلیک کې راغلې دي چې د پاشدان د اوبو بند او د بریښنا د تولید فابریکه به د پنجشنبه په ورځ د طالبانو د بیا واکمنۍ په ویاړ پرانیستل شي.

د پاشدان بند د هرات له ښاره ختیځ لور ته په پنځه ویشت کیلومترۍ کې د کرخ په ولسوالي کې دی. دا بند څلور اویا متره لوړوالی لري او د څلور پنځوس میلیونه مترمکعب اوبو ظرفیت لري چې دوه میګاواټه برښنا به تولید کړي او شاوخوا دیارلس زره هکتاره مځکه به خړوبه کړي.

د پاشدان د بند د جوړیدو چارې په تیر جمهوري نظام کې په دوه زره یولسم کې پيل شوې چې بیا د جګړو له امله یې کله چارې مخته تللي، کله ځنډیدلې او اوس یې کارونه بشپړ شول.

د طالبانو تر واک لاندي د کلیو د بیارغونې او پراختیا وزارت په یوه اعلامیه کې ویلي چې په نیمروز ولایت کې د اوبو رسولو د دوو شبکو جوړولو کار د ۱۰ ملیون افغانیو په ارزښت پیل شوی دی.

په اعلامیه کې چې د سې شنبې په ورځ خپره شوې، ویل شوي چې د اوبو رسولو شبکې به په دلارام ولسوالۍ کې جوړې شي چې ۴۰۴ کورنیو ته به د څښاک پاکې اوبه برابرې کړي.

دا په داسي حال کې ده چې د ملګرو ملتونو د بشري چارو د همغږۍ دفتر (اوچا) خبرداری ورکړی چې افغانستان اوس مهال د وچکالۍ له شدیدې څپې سره مخامخ دی.

دې ادارې ویلي، د بارانونو کمښت، د مځکې سخت وچوالي او نورمال لوړې تودوښې د افغانستان په بېلابېلو سیمو کې پر للمي غنمو منفي اغېز کړی او د څارویو لپاره د وښو کمښت جدي تهدید دی.

اوچا د باران کچه تر منځنۍ کچې ټیټه، د تودوښې درجه تر نورمال لوړه او د خاورې رطوبت خورا ټیټ یاد کړی دی.

د بخښنې نړیوال سازمان د چارشنبې په ورځ یو وار بیا د پښتون ژغورنې غورځنګ لوړپوړي غړي علي وزیر د ازادۍ غوښتنه وکړه.

دغه سازمان پر ایکس پاڼه په اعلامیه کې ویلي چې علي وزیر د ۲۰۲۴ کال د اګست راهیسي چې یو کال کیږي، په ناحقه توقیف کې دی. په اعلامیه کې زیاته شوې چې دی پرته له عادلانه محاکمې بندي دی او د ده د بند د اوږدولو په خاطر پر ده بې ځایه قضیې ثبت شوې دي.
د بخښنې نړیوال سازمان په وینا، علي وزیر مخکې له۲۰۲۰ کال څخه تر ۲۰۲۳م کال پوري تر دوو کلونو زیاته موده په غیرقانوني توقیف کې تیره کړی ده.
د اسلام اباد پولیسو علي وزیر د ۲۰۲۴م کال د اګست په درېيمه نیولی و. هغه مهال پر نوموړي د موټر د ټکر او له پولیسو سره د نښتې تور پورې شوی و. وروسته محکمې ده ته په دغو قضیو کې ضمانت ورکړ خو دی بیا هم د ازادېدو پر ځای له اسلام اباده- راولپېنډۍ، بیا د پنجاب په بېلابېلو زندانونو او وروسته د بلوچستان په حب کې بندي شو.

علي‌ وزير د پاکستان پر امنیتي پالیسیو د سخت انتقاد لپاره پېژندل کېږي. هغه تور پورې کوي چې د پاکستان پوځ د ترهګرۍ د ختمولو پر ځای، د وسلوالو د رامنځته کولو لامل شوی دی.

خو د پاکستان پوځ او حکومت تل دا تور رد کړی او وايي د ترهګرۍ پر ضد په جګړه کې یې ډېره قرباني‌ ورکړې ده.

د ملګروملتونو پراختیايي پروګرام د افغانستان په شپږو ولایتونو کې د اړمنو خلکو د لاسنیوي په موخه یو کلنې پروژې پیل کړي دي.

دغه پروژې د جنوبي کوریا د لسو میلیونو ډالرو د مالي ملاتړ پر بنسټ په بدخشان، زابل، دایکنډي، فاریاب، خوست او ننګرهار ولایتونو کې د لنډ مهاله کاري فرصتونو، د زېربناو جوړولو او د خوړو خوندیتوب د ښه کولو په برخو کې ۳۵۰ زره کسانو سره مرستې کوي.

د ملګرو ملتونو پراختیايي پروګرام پرون سه شنبې پر خپلې ایکس پاڼې د دغو پروژو د پیل موخه په روان بشري او اقتصادي بحران کې له اړمنو افغانانو سره مرسته یاد کړې ده.

د افغانستان لپاره د ملګروملتونو ځانګړي راپورورکوونکي ریچارډ بینټ د ځوانانو د نړیوالې ورځ په مناسبت ویلي، "راځه چې ومنو د هر جنسیت او شالید افغان ځوانان د افغانستان د راتلونکې په اړه په بحثونو او کړنو کې په ماناداره توګه شامل او واوریدل شي".

بینټ پرون ناوخته پر خپلې ایکس پاڼې لیکلي، ټولو ځوانانو باید خپلو بنسټیزو حقونو په ځانګړي تعلیم ته لاسرسی ولري.

پرون د اګسټ ۱۲مه د ځوانانو نړیواله ورځ وه.

ملګري ملتونه وايي، تر ۲۰۳۵کال پورې به د نړۍ نژدې ۵۷سلنه نفوس ځوانان جوړوي.

د خوړو نړیوال پروګرام وايي، د افغانستان څه باندې ۲۰سلنه خلک چې د هېواد نژدې نهه نیم میلیونه نفوس جوړوي د خوړو له شدیدې ناامنۍ سره مخ دی.

دغه پروګرام خبرداری ورکړی که د دغو بېوزلو د لاسنیوي په خاطر کافي بودیجه ترلاسه نه کړي په نژدې راتلونکې کې به په میلیونو کورنۍ د خوړو له شدید کمښت سره مخ شي.

دغه پروګرام ویلي، په کمې بودیجې کولی شي هره میاشت یوازې یو میلیونو اړمنو کسانو ته کافي خواړو ورسوي.

د خوړو د نړیوال پروګرام په ټکو، د افغانستان مهمې حیاتي سرچینې چې له بهره د پیسو حواله، بشري مرستې او کرنه ده، د وچکالۍ او نورو ستونزو له کبله تر فشار لاندې دي.

د ملګرو ملتونو د دغه پروګرام په ګډون یو شمیر نورو سازمانونو په افغانستان کې د شدید بشري بحران خبرداری ورکړی او د امریکا د مرستو په بندیدو سره دا بحران نور لا هم شدید شوی دی.

اسوشیتد پریس اژانس د پاکستاني چارواکو په وینا نن خبر ورکړ چې امنیتي ځواکونو په باجوړ کې پوځي عملیات پيل کړې دي چې له امله یې په لسګونو زره کسانو سیمه پرې ایښې ده.

تر اوسه رسما د دې عملیاتو اعلان نه دی شوی، خو د خیبرپښتونخوا د پولیسو مشر ذوالفقار حمید د سیمه ییزو په وینا وویل چې په دې عملیاتو کې چې هلکوپترو هم برخه پکې اخستې ده له افغانستان سره نژدې په غرنیو سیمو کې د یاغیانو پټنځایونه په نښه کیږي.

یوه بل دولتي چارواکي شاهد علي وویل چې د دې عملیاتو له ویرې نږدې یولک کسان بیځایه شوې دي.

اسلام اباد تور پورې کوي چې د تحریک طالبان پاکستان ډلې مشران په افغانستان کې پټ شوې دي، دا هغه تور دی چې افغان طالبان یې ردوي.

د کرایې د کنټرول ګډې کمېټې پریکړه وکړه چې د کورونو څښتنان نه شي کولی چې د پروسږکال له کراییې څخه تر لس سلنه زیاتې افغانۍ واخلي.

دا پریکړه نن( د اګست ۱۲ مه) د طالبانو د کورونو د کرایې د ګډې کمیټې له لورې وشوه. دا کمیټه د عدلیې وزارت په مشرۍ د پولیسو، استخباراتو، ښاروالۍ او نورو اړوندو دولتي ادارو څخه جوړه شوې ده.

دا پریکړه په داسې حال کې کیږي چې د کابل او د افغانستان د نورو ولایتونو اوسیدونکي د سرپناه له سخت کمښت سره مخ دي او د کرایې له زیاتوالي شکایت لري. دا روښانه نه ده چې ایا د طالبانو حکومت به وکولی شي په بریالیتوب سره د کرایې د حیرانونکي زیاتوالی کنټرول کړي یا نه کړي.

نسیم راډیو اعلان وکړ چې له ۱۳ کلونو وروسته به په دایکندي او بامیان ولایتونو کې خپل فعالیت ودروي.

دې رسنۍ په خپله فیسبوک پاڼه کې په یوه بیان کې ویلي، ځیني وختونه د غږ د زغملو نه وي.

په دې بیان کې هیله څرګنده شوې ده، که شرایط برابر شي، ښایي دا راډیو بیا خپلې خپرونې پیل کړي.

تیره چهارشنبه، د طالبانو استخباراتو په دایکندي کې د نسیم راډیو رییس او دوه خبریالان ونیول او د راډیو ځینې تجهیزات یې ضبط کړل.

د افغانستان د ژورنالیستانو مرکز په وینا، د نسیم راډیو کارمندان د داعش او د وسله والو طالبانو د مخالفینو په اړه د ملګرو ملتونو د راپور د خپریدو په تور نیول شوي او تحقیقات ترې شوي دي.

له هغه وخته چې طالبانو په ۲۰۲۱ کال کې کابل نیولی، دوی په افغانستان کې په خبریالانو او ازادو رسنیو سخت بندیزونه لګولي دي، سلګونه رسنۍ یې بندې کړې دي او زرګونه خبریالان او د رسنیو کارمندان له افغانستانه وتلي دي. اوس مهال یو شمېر افغان خبریالان د خپل ژورنالیستیکي کار لپاره د طالبانو په زندانونو کې دي، چې د کورنیو او نړیوالو سازمانونو او د خبریالانو ملاتړ کونکو ادارو لخوا یې سختې نیوکې راپارولي دي.

ملګري ملتونه وايي چې د طالبانو له واکمنۍ څخه څلور کاله وروسته، د افغان ښځو روغتیایي وضعیت خراب شوی دی.

ملګرو ملتونو په خپله ویب پاڼه کې په یوه پوسټ کې دا هم ویلي چې طالبانو په دې موده کې د ښځو ضد شاوخوا سل فرمانونه صادر کړي ، چې د افغان ښځو او نجونو لپاره یې "ویجاړونکې" پایلې درلودې.

د ملګرو ملتونو په وینا، له اته اویا سلنې څخه زیاتې افغان ښځې نه تعلیم لري او نه هم کار ته لاسرسی لري.

نژدې څلور کاله مخکې چې د اګست په پنځلسمه طالبانو کابل ونیو، له شپږم ټولګي ورپورته یې د نجونو زده کړې منع کړې، بیا یې پوهنتون ته د دوی د تګ مخه ونیوله او په ډیری دولتي دفترونو او غیردولتي موسسو کې یې د ښځو کار منع کړی دی.