سپینه ماڼۍ وايي، ولسمشر ډونالد ټرمپ د اوکراین ولسمشر پیترو پوروشینکو ته وویل چې هېواد به‌یې له روسیې سره د اوکراین په کړکېچنه پوله کې د سولې د راوستلو لپاره کار وکړي.

ټرمپ په یوه بیان کې چې پرون شنبه خپور شو، ویلي:

"موږ به له اوکراین، روسیې او نورو ټولو خواوو سره د پولو په اوږدو کې د سولې له بېرته راوستلو سره د مرستې لپاره کار وکړو."

په بیان کې همداراز ویل شوي چې دواړو مشرانو په نېږدې راتلونکي کې له یو بل سره د کتنې پر امکان هم خبرې وکړې.

سپینه ماڼۍ وايي، پورشینکو او ټرمپ د لیبیا، اروپا ته د پناه غوښتونکو او کډوالو د تګ او په مې میاشت کې په ایټالیا کې د جي ۷ د غونډې په اړه هم خبرې وکړې.

ټاکل شوې ده چې ولسمشر ټرمپ په دې غونډه کې ګډون وکړي.

د کرېکټ د آسیایي جام لوبو په لړۍ کې هند پاکستان ته د شپږو ویکټو په توپیرماتې ورکړه. هند د پچې له ګټولو وروسته توپ اچونه غوره کړې وه. د پاکستان لوبډلې د پنځو لوبغاړو او شلو اورونو په پوره کیدو سره ۱۷۱ منډې وکړې او د هند لپاره یې د ۱۷۲ منډو هدف وټاکه.

د هند لوبډلې د خپلو څلورو لوبغاړو په سوځیدو په نولسم اورکې دغه هدف پوره کړ.

هند تراوسه د دې جام ټولې لوبې ګټلي او له پاکستان، سریلانکا او بنګلدېش سره یوځای د څلورو مخکښو لوبډلو پړاو ته وتلی د. افغانستان ، متحده عربي امارات، عمان او هانګ کانګ د خپلو سیالیو له بایللو وروسته له دې لړۍ څخه ووتل.

د دې سیالیو په ترڅ کې پاکستان او سریلانکا د را روانې سه شنبې، بنګلدېش او هند د چارشنبې، بنګلدېش او پاکستان د پنجشنبې او هند او سریلانکا د جمعې په ورځو سره مخامخ کیږي. د دې لړۍ فاینل لوبه به د سپټمبر په ۲۸ مه نېټه وي.

ټاکل شوې چې جرمني به د را روانې میلادې میاشتې په پیل کې د کډوالۍ په اړه د خبرو اترو لپاره د څو اروپایي هیوادونو د استازیو د یوې بلې غونډې کوربه وي. د جرمني خبري آژانس د راپورله مخې د جرمني د کورنیو چارو وزیر الکساندر ډوبریندټ ویلي د مونشن په دې غونډه کې به چې د اوکتوبرپه څلورمه پلان شوې، له اروپایي شریکانو سره اروپاته د کډوالۍ په پروسه کې د بدلون لپاره د نورو هڅو او اړینو اقداماتو په اړه خبرې وشي. هغه ویلي چې موږ باید د اروپایي ټولنې د کډوالۍ شرایط او د اخراج قوانین سخت کړو.

ټاکل شوې په دې غونډه کې د اتریش، ډنمارک، فرانسې، چک جمهوریت، ایټالیا او پولنډ د کورنیو چارو وزیران او همدارنګه د اروپایي ټولنې د کورنیو او د کډوالو د چارو کمیشنیرګډون وکړي.

جرمني په جولای میاشت کې هم د ورته بلې غونډې کوربه توب کړی و. په هغه غونډه کې د انساني قاچاق، افغانستان او سوریې ته د کډوالو د بیرته ستنولو او له دریمو هیوادونو سره د ستراتیژیکو همکاریو د جوړو لپاره د ژمنې په ګډون پنځه لومړیتوبونه په نښه شوي و.

د جرمني د محافظه کارو په مشرۍ نوي حکومت ژمنه کړې چې د کډوالۍ شرایط به سختوي. د جرمني د کورنیو چارو وزیرپه دې وروستیو کې ویلي چې دې ته اړتیا ده چې د طالبانو له حکومت سره افغانستان ته په جرمني کې په جرمونو کې د ښکیلو افغانانود بیرته ستنولو په اړه مستقیمې اړیکې ټینګې شي.

د کامنویلټ ټولنې درې غړیو هیوادونو، بریتانیا، استرالیا او کاناډا د یکشنبې په ورځ فلسطین د یوه خپلواکه دولت په توګه په رسمیت وپیژاند. د اسوشیتید پرس خبري آژانس د راپورله مخې د کامنویلټ د دغو درې غړیو او د اسراییل اوږمهاله متحدانو دغه همغږی اقدام په غزه کې د اسراییل له خوا د جګړې د مخ ته وړلو په وړاندې د دوی د زیاتې شوې غوسې څرګندونه کوي. د بریتانیا صدراعظم کایرسټارمر چې د خپل واکمن، ګارګرګوند له خوا د اسراییل په وړاندې د سختې تګلارې د غوره کیدو لپاره ترسخت فشارلاندې و، وویل چې بریتانیا دغه اقدام د دې لپاره وکړچې د اسراییلیو او فلسطینیانو ترمنځ د سولې او د دوو دولتونو د حل لارې هیله بیرته را ژوندی کړي.

د اسراییل صدراعظم بینامین نتنیاهو د دغو هیوادونو د وروستي اقدام په غبرګون کې وویل چې د یوه خپلواکه فلسطیني دولت رامنځ ته کیدل به عملي نشي. د فلسطیني ادارې مشر محمود عباس د بریتانیا د دغه اعلان هرکلی کړی او ویلي یې دي چې دا په سیمه کې د دوو دولتونو د حل لارې پربنسټ عادلانه او تلپاتې سولې د ترلاسه کولو پرلور یو مهم ګام دی.

په پام کې ده چې د نړۍ یوشمیرنور هیوادونه هم په نیویارک کې د ملګروملتونو د عمومي اسامبلې له پیلیدو سره فلسطین د یوه خپلواکه دولت په توګه په رسمیت وپیژني. تراوسه د هغو هیوادونو شمیرچې دا کاریې کړې له یونیم سل اوړي.

هغه دوه بریتانویان، ښځه او میړه چې نوي د طالبانو له بنده خوشې شوي، وایي، له اعدام څخه یې ویره درلوده.

د بریتانوۍ ګارډین ورځپاڼې د راپورله مخې اتیا کلن پیتر رینولډز او د هغه میرمن ۷۶ کلنه باربي چې په افغانستان کې له نژدې اتو میاشتو بند تیرولو وروسته خوشې شوي او د شنبې په ورځ بریتانیا کې له خپلې کورنۍ سره بیرته یوځای شول، وایي ویره یې درلوده چې طالبان یې اعدام نکړي.

دوی وایي طالبانو هیڅکله هم ورته ندي ویلي چې دوی یې د څه پخاطربندیان کړي.

پیتر سندي ټایمز ته ویلي چې دوی فکرکاوه چې هیڅکله به هم خوشې نشي. باربي دې ورځپاڼې ته ویلي چې طالبانوان کله چې دوی یې د کابل هوایي ډګرته لیږدول هم څه نه وو ویلي او دوی ګومان کاوه چې ښایي کوم ځای ته د درملنې لپاره به یې بیايي. دغه بریتانویان چې په افغانستان کې یې د روزنې یو مرستندویه پروګرام مخ ته وړ، د فبرورۍ په لومړۍ نیټه له خپل ژباړونکي جویا او یوه امریکایي ملګري فایي هال سره چې کله بامیان ولایت کې خپل هستوګن ځای ته تلل، ونیول شول. د دوی امریکایي ملګری هال د قطري چارواکوپه منځګړیتوب د خبرو په نتیجه کې په مارچ میاشت کې خوشې شو، خو د ژباړونکي برخلیک یې تراوسه ندی څرګند.

د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزارت ویاند عبدالقهاربلخي د تیرې جمعې په ورځ وویل چې دغې بریتانوۍ جوړې د افغانستان له قوانینو سرغړونه کړې وه او هغوی د عدلي پروسي د بشپړیدو په نتیجه کې له بنده خوشې شول. نوموړي په دې اړه چې دوی په کوم جرم نیول شوي و، نورجزیات ندي ورکړي.

په افغانستان کې د ښځو د سیاسي مشارکت شبکې د طالبانو وروستۍ پریکړې چې د ښځو په لاس لیکل شوي کتابونه یې منع کړي، ښوونځي او پوهنتونونه یې د ښځینه وو پرمخ تړلي په کلکه وغندلې. دې شبکې د یکشنبې په ورځ د سپټمبرپه په ۲۱ په یوه بیان کې خبرداری ورکړچې دغه اقدامات په دې هیواد کې د ځوان نسل راتلونکې له جدي ګواښ سره مخامخ کوي.

د دې شبکې په خبره له ۶۰۰ څخه زیات کتابونه چې ډیری یې د ښځو له خوا لیکل شوي، په رسمي ډول له شرعي اصولو سره په ټکر کې بلل شوي او منع شوي دي. طالبانو د جنسیتي او د بشري حقونو د زده کړو کورسونه بند کړي او په څو ولایتونو کې د انټرنیټي خدمتونوله قطع کیدوسره په انلاین بڼه د زده کړې په بهیرکې د رامنځ ته شوې ګډوډۍ له امله هم په زرګونو ښځینه زده کونکې له زده کړو محرومې کړی شوې دي.

د افغان میرمنو د سیاسي مشارکت شبکه له نړیوالې ټولنې غواړي چې له بشري حقونو څخه دغه سرغړونې په جدي توګه ثبت او د بدیلو زده کړو او د رسنیو لپاره د سرچینو چمتوکولو لپاره بیړني اقدامات وکړي.

د روغتیا نړیوال سازمان، WHO وایي، په افغانستان کې غیرساري ناروغۍ د دې هیواد پر روغتیایي سیسټم ډیرفشارراوستی. دې سازمان د یکشنبې په ورځ د سپټمبرپه ۲۱ په خپله ویب پاڼه کې په یوه راپورکې د زړه ناروغۍ، شکرې ناروغۍ، سرطان او د سږو اوږدمهاله ناروغۍ د بیلګې په توګه یادې کړي او او ویلي یې دي چې دا ناروغۍ د ۴۳ سلنه مړینو سبب شوې. WHO وایي، ښایي دغه شمیره تر۲۰۳۰ کال پورې له ۶۰ سلنې لوړه شي. د دې سازمان په خبره په تیره په میرمنوکې د مخدره موادو کارول او پرسړکونو او لارو ټرافیکي پیښو دغه فشار لازیات کړی دی.

د روغتیا نړیوال سازمان وایي، په زرګونو کورنۍ د درملنې لپاره اوږد انتظارباسي او په ځانګړي ډول په کلیوالي سیمو کې د ژوند ژغورنې خدماتو ترلاسه کول اکثراً ستونزمن دي. د دې سازمان په ټکو یوازې د زړه او د رګونو د ناروغۍ له امله هرکال په افغانستان کې له ۴۰ زره زیات کسان مري چې دا افغانستان د هغو هیوادونو په کتارکې راولي چې له عمرسره سم د مړینې ترټولو لوړه کچه لري.

د افغانستان د سولې لپاره د امریکا پخوانی ځانګړی استازي زلمی خلیلزاد وایي، د بګرام د هوایي اډې په تړاو د متحدو ایالتونو او افغانستان ترمنځ په راتلونکې کې د امنیتي همکارۍ په اړه ډیرغلط او ناسم معلومات خپاره شوي دي. ښاغلي خلیلزاد د یکشنبې په ورځ د سپټمبرپه ۲۱ په خپله ایکس پاڼه کې په یوه لنډ بیان کې ویلي چې په ځانګړې توګه دغه ناسم معلومات د بګرام هوایي اډې اړوند چې ښایي په راتلونکې کې د ترهګرۍ ضد ګډو عملیاتو لپاره ترې کارواخیستل شي، خپاره شوي. په دې وروستیو کې د امریکا ولسمشرډونالډ ټرمپ د دې اډې چې امریکا په افغانستان کې د خپل نژدې شل کلن پوځي حضور په موده کې پرې څه باندې یوملیارډ ډالرلګولي، د بیرته ترلاسه کولو ګواښ کړی. د ښاغلي خلیلزاد په ټکو دی داسې انګیري چې متحده ایالات نیت نه لري چې له افغانانو د بګرام اډه بیرته ترلاسه یا یې له ځان سره ضمیمه کړي. تردې مخکې ښاغلي خلیلزاد د شنبې په ورځ په خپله ایکس پاڼه کې په یوه بیان کې ویلي وچې که چیرته د طالبانو او امریکا ترمنځ د زندانیانو او برمته شویو کسانو په مسله کې جوړجاړی کیږي، احتمال شته چې د نورو هوکړو پړاوونه به هم پيلیږي.

ده ویلي " د وخت په تیرېدو، د زیاتې امنیتي همکارۍ او د ترهګرۍ ضد ګډو عملیاتو لپاره زه د بګرام اډې د کارونې مسله نه ردوم."

خو د طالبانو حکومت د بګرام هوایي اډې په اړه د ولسمشرټرمپ د وروستیو تندو څرګندونو په غبرګون کې ویلي چې د افغانستان خپلواکي د دوی اصلي لومړیتوب دی او متحده ایالات دې د دوحې تړون ژمنو ته وفادارپاتې شي.

ټاکل شوې د بریتانیا صدر اعظم کایر سټارمر نن ناوخته فلسطین د یوه دولت په توګه په رسمیت وپیژني.

د پرتګال د بهرنیو چارو وزارت هم اعلان کړی چې نن ورته اقدام کوي.

ټاکل شوې څو نور هېوادونه هم د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې له پیل سره همهاله د غزې په جګړه کې پر اسراییل د فشار اچولو په هدف دغه کار وکړي.

د ملګرو ملتونو عمومي اسامبله سبا په نیویارک کې پیلیږي.

فرانس پریس لیکلي، د اسراییل تاریخي متحدان د غزې جګړې د اوږدېدو له کبله اوس له اسراییله مخ اړوي.

د نړۍ د ۱۹۳ هېوادونو له ډلې ۱۴۷ هغو فلسطین د خپلواک دولت په توګه په رسمیت پیژندلی دی.

د اروپایي کمیسیون مشرې اورسولا فون دیر لاین د دغه کمیسیون له خوا پر اسراییل د وړاندیز شویو بندیزونو دفاع کړې ده.

هغې د اروپا د مشهورو ورځپاڼو له یوې شبکې سره چې د جرمني ولت ام زونټاګ ورځپاڼه هم په کې ده کتبي مرکه کې ویلي، پر اسراییل د ۲۰۲۳ کال د اکتوبر د ۷مې برید اسراییل ولړزوه، خو په خبره یې قحطۍ خواته د غزې بیول هم د اندیښنې وړ اقدام دی.

هغې ټینګار کړی چې د حل یوازنۍ لاره د دوو دولتونو د رامنځته کولو تګلاره ده او هغه هم داسې چې د اسراییل ترڅنګ د فلسطین په نوم یو دولت جوړ او سوله ییز ژوند وکړي.

فون دیر لاین ویلي، څه چې دوی وروستیو میاشتو کې لیدلي " د اسراییل له خوا د دوو دولتونو د رامنځته کولو په ضد ښکاره هڅه ده".

اروپایي کمیسیون د تیرې چهارشنبې په ورځ د غزې په جګړه کې د نرمښت په هدف د اسراییل د صدر اعظم بنیامین نتنیاهو پر دولت د بندیزونو یوه بسته وړاندیز کړه.

اروپایي ټولنې ته د اسراییل د صادراتو بندول، د وړاندیز شویو بندیزونو په ډله کې دي.

تراوسه معلومه نه ده چې د اروپایي ټولنې د ۲۷ غړو هیوادونو له ډلې به څه شمېر د دغو بندیزونو ملاتړ وکړي.

سپینه ماڼۍ وایي، د ټیک ټاک د راتلونکې په اړه هوکړه په دې پورې اړه لري چې امریکایان په متحده ایالتونو کې د دغه اپلیکیشن د څارنې د مدیره پلاوي د ۷ څوکیو له ډلې ۶ هغه ترلاسه کړي.

د سپینې ماڼۍ ویاندې کارولین لویت د شنبې په ورځ فاکس نیوز ته وویل " هغه مدیره پلاوی چې امریکا کې به پر دغه اپلیکیشن څارنه ولري، ۷ څوکۍ لري. ۶ هغه یې باید له امریکایانو سره وي."

هغې زیاته کړه په دې اړه هوکړه به " راتلونکو ورځو" کې ترلاسه شي.

امریکا د ملي امنیت له کبله ډېره هڅه وکړه چې د لنډو ویډیوګانو د دغه اپلیکیشن کنټرول د هغه له اصلي چینایي شرکت " بایت دنس" څخه واخلي.

د جوبایډن په دوره کې کانګرس داسې یو قانون تصویب کړ چې له مخې یې بایت دنس موظف شو د ټیک ټاک د امریکا څانګه وپلوري یا له بندیز سره مخامخ شي.