یو شمېر افغان فعالانو، نن (پنجشنبې) په بروکسل کې د افغانستان لپاره د اروپايي اتحادیې له ځانګړي استازي توماس نیکلسن سره ولیدل.

دا فعالان تېر کال کابل ته په جرګه تللي وو چې د طالبانو مشران د ښځو خلاف له بندیزونو راوګرځوي.

د دې کتنې یوې برخوالې زرکې ملیار ازادي راډیو ته وویل، د غونډې تمرکز د افغانستان پر راتلونکې، دیپلوماتیکو اړیکو، د پوهنې ستونزو ته په توجه، او د حقونو او امنیت په پیاوړتیا و.

طالبانو له واک ته رسیدو وروسته نجونې له شپږم ټولګي پورته له زده کړو او ښځې د کار په شان له لومړنیو بشري حقونو محرومې کړي او دې مسلې د افغانانو ترڅنګ د نړیوالې ټولنې اندېښنې پارولي دي.

د چک جمهوریت چارواکي وايي، د پنجشنبې په ورځ په یوه سوداګریز مرکز کې د چاقو په وسیله برید کې دوه ښځې وژل شوې دي.

اسوشیټید پریس د پولیسو له قوله وايي، چې دوی د پراګ په ختیځ کې د هرادیک کرالو په ښار کې په یوه پلورنځي کې د چاقو برید په تړاو یو شکمن ځوان نیولی دی.

د وژل شوو ښځو هویت لا تر اوسه نه دی څرګند شوی، خو د برید له ځایه شاوخوا یو کیلومتر لرې یو ۱۶ کلن چکي وګړی د پولیسو لخوا نیول شوی دی.

د چک جمهوریت لومړي وزیر پیټر فیالا د وژل شویو کسانو له خپلوانو سره خپله خواخوږي څرګنده کړې او یاده پېښه یې "په بشپړ ډول د نه پوهیدو وړ او وحشتناک عمل" بللې ده.

د برید انګېزه لا تر اوسه نه ده معلومه شوې.

د پاکستان په بلوچستان ایالت کې د اوو مسافرو د وژنې مسوولیت بلوڅ بېلتونپالو ډلي، د بلوچستان د ازادۍ پوځ په غاړه واخیست او ویې ویل چې قربانیانو د پوځ او استخباراتي سره تړاو درلود.

دا برید د سې شنبې په شپه ناوخته په رخني نومې سیمه کې هغه مهال وشو چې وسله والو یو بس چې له پنجاب څخه کوټې ته روان و، په لویه لاره کې ودراوه، اووه تنه یې راکښته کړل او په ډزو یې ووژل.

د اسوشیتد پریس خبری آژانس د خبر له مخې بلوڅ بیلتونپالو ډلي په یوه بیان کې ويلي چې د دوی جنګیالیو په بسونو برید وکړ او د پوځ اووه تنه یې ووژل.

خو ځايي چارواکو دا ادعا رد کړه او ویې ویل چې وژل شوي کسان ملکي وګړي وو چې له امنیتي ځواکونو سره یې هیڅ اړیکه نه درلوده.

د پاکستان په بلوچستان ایالت کې وخت ناوخته پر پوځ او امنیتي ځواکونو حملې کېږي چې مسوولیت یې یا د پاکستاني طالبانو تحرک، ټي ټي پی او یا د بلوچستان د ازادۍ پوځ په نوم بلوڅ بیلتون پاله ډله په غاړه اخلي.

د بشري حقونو دوو سازمانونو په خپل کلني راپور کې ویلي چې د ایران حکومت د تېر میلادي کال (۲۰۲۳) په ترڅ کې ۹۷۵ کسان اعدام کړي دي.

ایران، له چین وروسته، تر ټولو ډېر کسان اعداموي.

د ایران د بشري حقونو سازمان، چې په ناروې کې مېشت دی، او فرانسوي سازمان، چې «په ګډه د اعدام د مجازاتو پر وړاندې» نومېږي، دا راپور د پنجشنبې په ورځ (د فبرورۍ ۲۰مه) خپور کړ.

په دې راپور کې ویل شوي چې له ۲۰۰۸ کال راهیسې، چې د ایران د بشري حقونو سازمان د ایران د اعدامونو د ثبت کار پیل کړی، دا تر ټولو لوړه شمېره ده.

دواړه سازمانونه ادعا کوي چې د ایران اسلامي جمهوري حکومت د خپل حاکمیت په اوږدو کې اعدام د «سیاسي ځپنې د اصلي وسیلې» په توګه کارولی دی.

د ۲۰۲۳ پرتله په ۲۰۲۴ کال کې د اعدامونو شمېر ۱۷ سلنه زیات شوی دی. په ۲۰۲۳ کال کې ۸۳۴ کسان اعدام شوي وو خو په ۲۰۲۴ کې ۹۷۵ اعدام شوي دي.

د راپور پر اساس، په اعدام شویو کې ۳۱ ښځې هم شاملې دي.

د طالبانو سرپرست حکومت د پنجشنبې په ورځ (د فبروري ۲۰مه) په یوه اعلامیه کې وویل چې د روم په اساسنامه کې د افغانستان شاملیدل "قانوني اعتبار نه لري".

اعلامیه زیاتوي چې دا حکومت د نړیوالې جنایي محکمې (ICC) په وړاندې هیڅ قانوني مکلفیت نه لري.

دا په داسې حال کې ده، چې د نړیوالې جنايي محکمې څارنوال کریم خان په تېره جنورۍ میاشت کې د طالبانو د مشر او د طالبانو د حکومت د سترې محکمې د ريیس عبدالحکیم حقاني د نیولو د حکم غوښتنه اکړې وه.

د طالبانو سرپرست حکومت د ICC دا اقدام رد کړی او یاده پریکړه یې په "سیاسي انګېزه" بللې ده.

د جرمونو نړیواله محکمه په ۱۹۹۸ کال کې د روم د اساسنامې له مخې تاسیس شوه، او شاوخوا ۱۲۵ غړي هیوادونه لري. افغانستان په ۲۰۰۳ کال کې د روم له اساسنامې سره یوځای شو.

په افغانستان کې د بشري حقونو په اړه د ملګرو ملتونو ځانګړی راپور ورکوونکی، ریچارډ بینټ به د جمعې په ورځ، د فبروري په ۲۸مه، د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا په ۵۸مه غونډه کې، چې د دوحې تړون د لاسلیک له پنځمې کلیزې سره سمون خوري، په افغانستان کې د بشري حقونو د وضعیت په اړه خپل تازه راپور وړاندې کړي.

دا شورا به د دوشنبې په ورځ، د مارچ په ۳مه، د نړۍ له ګوټ ګوټ څخه د بشري حقونو راپورونه وڅیړي او د افغانستان، ایران، اوکراین، اشغال شویو فلسطیني سیمو، سوډان او بیلاروس په ګډون په یو شمیر هیوادونو تمرکز وکړي.

په جینیوا کې د فبرورۍ له ۲۴ څخه تر ۲۶ پورې د ملګرو ملتونو د بشري حقونو شورا د غونډې په لومړیو ورځو کې به مهم بحثونه وشي.

یاده غونډه به د دې سازمان په مرکزي دفتر کې د څه دپاسه سلو غړو هېوادونو د استازو په ګډون جوړه شي.

د سالنګ لویه لار د نسبتاً درنې واورې د اورېدو له کبله د موټرو د تګ راتګ لپاره بنده شوې وه، نن (کب دوهمه ) سهار یوولس بجې بېرته پرانیستل شوه.

د طالبانو د حکومت د ټولګټو وزارت ویندوی محمد اشرف حق شناس نن (پنجشنبې) په یوه خبرپاڼه کې ویلي و چې دا لار د تېرې شپې له یوولس بجو راهیسي بنده ده.

حق شناس همداراز ویلي و چې په سالنګ کې د واورې د اورېدو، شدیدو بادونو او لړې له کبله له موټر چلوونکو څخه غوښتل شوي و چې تر بلې خبرتیا پورې په دې لاره تګ راتګ ونه کړي.

خو د ټولګټو وزارت نن اعلان وکړ چې دا لاره بیرته پرانیستل شوې او لوی او کوچني موټر پرې رتګ راتګ کولی شي.

سالنک له شمالي ولایتونو سره د پلازمېنې کابل او جنوبي ولایتونو د تګ راتګ تر ټولو مهمه او اصلي لار ګڼل کېږي.

دا لار عموماً په ژمي د واورې د اورېدو له کبله په موقتي ډول بندیږي.

پرون د سالنګونو په شمول د افغانستان په یو شمېر ولایتونو کې واوره او باران واورېد.

د طالبانو د حکومت د فواید عامې وزارت وایي، د سالنګ لویه لاره د درنې واورې له کبله د ټولو وړو او باروړونکو موټرو په مخ بنده شوې ده.

د دغه وزارت ویاند محمد اشرف حق شناس نن پنجشنبه د کب دویمه پر خپله ایکس پاڼه/ پخواني ټویټر لیکلي، دغه لویه لاره له تېرې شپې ۱۱ بجو راهیسې تړل شوې.

ښاغلي حق شناس زیاته کړې چې د سالنګ لاره د لنډ وخت لپاره بنده شوې او د خلاصون هڅې یې روانې دي.

هغه له ټولو مسافرو او موټر چلونکو غوښتي چې تر راتلونکې اطلاع پورې دې پر دې لاره له تګ راتګه ډډه وکړي.

دا په داسې حال کې ده چې د ترانسپورت او هوایي چلند وزارت د هوا پيژندنې ریاست د افغانستان په شاوخوا ۲۷ ولایتونو کې د درنې واورې او باران اټکل کړی دی.

د ازبکستان د بهرنیو چارو وزارت وايي، په تاشکند کې د امریکا سفیر جانیتن هینیک او د افغانستان لپاره د ازبکستان د ولسمشر ځانګړي استازي عصمت الله ایرګاشیف په یوه کتنه کې د افغانستان د اوسني وضعیت په اړه خبرې کړي دي.

په هغه اعلامیه کې چې د چهارشنبې په ورځ د (فبرورۍ۱۹مه) دې وزارت خپره کړې راغلي، په کتنه کې د نړیوالو هڅو په چوکاټ کې له افغانستان سره د اړیکو پر پراختیا خبرې شوي دي.

د اعلامیې په ټکو، دواړو خواوو ژمنه کړې چې د افغانستان د وضعیت د ښه والي لپاره به له نړیوالې ټولنې سره په ګډه خپلو هڅو ته دوام ورکوي.

دا کتنه په داسې حال کې ده، چې په ازبکستان کې د ملګرو ملتونو د کډوالو لوی کمېشنرۍ، په ترمز ښار کې د کارګو او نړیوال اکمالاتي مرکز د پرانستو خبر ورکړی دی.

دغه مرکز چې په ۲۰۲۲ کال کې جوړ شوی موخه یې افغانستان ته د نړیوالو بشري مرستو رسول دي.

د بشري حقونو د څه باندې ۳۰ بنسټونو ایتلاف ویلي، د سږکال د جېنوا د سرمشریزې د ښځو نړیواله جایزه په افغانستان کې د ښځو چارو پخوانۍ وزیرې مسعودې جلال او د هغې لور حسنا جلال ته ورکړل شوې ده.

د جېنوا سرمشریزې د سه شنبې په ورځ په یوې خبرپاڼه کې ویلي، دا جایزه د ټولو هغو افغان ښځو په استازیتوب چې د بشري حقونو لپاره یې هڅه کړې، مسعودې جلال او حسنا جلال ته ډالۍ شوې ده.

په خبرپاڼې کې وړاندې راغلي، مسعوده جلال لومړنۍ ښځه وه چې د افغانستان ولسمشریزو ټاکنو لپاره یې ځان نوماند کړی و.

د خبرپاڼې په ټکو، حسنا جلال هم د افغان ښځو غورځنګ جوړ کړی چې په نړیواله کچه د ښځو غږ پورته کوي.

دا جایزه د جینوا د بشري حقونو او ډیموکراسۍ په ۱۷مه کلنۍ غونډه کې د ټولو هغو افغان ښځو په استازیتوب ډالۍ شوې چې د انساني کرامت او برابرۍ لپاره یې مبارزې کړې دي.