د سولې عالي شورا، طالبانو ته د پاکستان دا ګواښ چې له افغان حکومت سره د سولې په خبرو کې باید له اسلام‎اباد سره مشوره وکړي، په یوې بین‌الافغاني بهیر کې د دغه هېواد لاسوهنه بولي.

د دغې شورا مرستیال عبدالخبیر اوچقون نن ازادي راډیو ته وویل، نړیواله ټولنه باید د پاکستان د دا ډول مداخلو مخه ونیسي.

دی وايي:

"له نړیوالې ټولنې او ملګرو ملتونو مو غوښتنه دا ده چې پرې نه‌ږدي اسلام‎اباد د خپلو ګټو د خوندیتوب په هدف د افغانستان د سولې خبرې قرباني کړي."

اسوشیټېډ پرېس خبري اژانس د دوو طالب مشرانو په حواله چې نومونه‌یې نه‎دي ښودل شوي راپور ورکړی چې وایي، پاکستان طالبانو ته ګواښ کړی چې یا له افغان حکومت سره د سولې په خبرو کې اسلام‎اباد شریک کړي او یا له دغه هېواده ووځي.

دا په داسې حال کې ده چې د راپورونو له مخې یو شمېر افغان چارواکو قطر کې له طالب استازو سره لیدلي دي چې په همدې تړاو بیا وروسته د طالبانو یو پلاوی اسلام‎اباد ته هم تللی و.

د طالبانو حکومت ټینګار کړی چې له پاکستان سره سوداګریزې لارې به یوازې هغه وخت پرانیستل شي چې له اسلام اباد څخه قوي ډاډ ترلاسه شي چې دا لارې به په راتلونکي کې د سیاسي فشار یا غیرقانوني کړنولپاره نه تړل کیږي.

پاکستان وایي چې د تورخم او چمن سرحدي لارې د دې لپاره خلاصوي چې د ملګرو ملتو د دریو ادارو له لورې افغانستان ته بشري مرستې ورسیږي.

د پاکستان د سوداګرۍ وزارت نن په یوه اعلامیه کې ویلي دي چې دا لارې به د تجارت، ترانزیټ کارګو او نورو مسافرو لپاره تړلې پاتې شي.

د طالبانو ویاند ذبیح اله مجاهد د پاکستان د سوداګرۍ وزارت تر اعلان وروسته په ایکسپاڼه کې ولیکل چې افغانستان اوس خپلې اړتیاوې د نورو هیوادونو له لارې پوره کوي او د دوی حکومت پریکړه کړې ده چې له پاکستان سره به تجارتي لارې وروسته له هغه خلاصې شي چې اسلام اباد دا تضمین ورکړي چې په هیڅ ډول حالاتو او شرایطو کې به بیا دا لارې د خپلو سیاسي اهدافو لپاره نه بندوي.

پاکستان وایي چې د تورخم او چمن سرحدي لارې د دې لپاره خلاصوي چې د ملګرو ملتو د دریو ادارو له لورې افغانستان ته بشري مرستې ورسیږي.

د پاکستان د سوداګرۍ وزارت نن په یوه اعلامیه کې ویلي دي چې دا لارې به د تجارت، ترانزیټ کارګو او نورو مسافرو لپاره تړلې پاتې شي.

د پاکستان او افغانستان ترمنځ پنځه تجارتي لارې د اکتوبر په دولسمه وروسته تر دې وتړل شوې چې د پاکستاني ځواکونو او افغان طاابانو ترمنځ د اکتوبر په یولسمه جګړه وشوه، د دې جګړې په ترڅ کې دواړو لوریو ته په لسګونو کسان ووژل شول.

نژدې درې اونۍ مخکې د طالبانو د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر تور پورې کړ چې پاکستان له تجارتي مواردو سیاسي استفاده کوي نو له پاکستان سره به تجارتي لارې وروسته له هغه خلاصې شي چې اسلام اباد دا تضمین ورکړي چې په هیڅ ډول حالاتو او شرایطو کې به بیا دا لارې نه بندوي.

د امریکا د کورني امنیت وزارت وایي، د جان شاه صافي په نوم یو افغان یې د داعش خراسان څانګې د ملاتړ په تور نیولی دی.

د امریکا د کورني امنیت وزیرې کرسټي نووم د چهارشنبې په ورځ په یوه بیان کې وویل چې دا کس د کورني امنیت د څيړنې څانګې مسوولینو د ویرجنیا ایالت په واینز بورو سیمه کې ونیو.

په هغه بیان کې چې د امریکا د کورني امنیت وزارت په خپله ویبپاڼه کې خپور کړی دی، جان صافي خپل پلار ته هم وسلې چمتو کړې دي چې په افغانستان کې د یوې وسله والې ډلې قوماندان دی.

صافی د دوه زره یو ویشتم کال د سپتمبر په اتمه امریکا ته تللی و.

د طالبانو د حکومت رییس الوزرا ملا محمد حسن اخوند په کابل کې د قطر د نوي معرفي شوي سفیر مردف علي القاشوطي باور لیک ومانه.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت دا خبره پرون چهارشنبه ( د لیندۍ ۱۲مه) په یوه خبرپاڼه کې کړې ده.

قطر په دې وروستیو کلونو کې د افغانستان په سیاسي چارو کې مهم رول لوبولی دی.

دوی تازه د افغانستان او پاکستان ترمنځ د سولې د خبرو کوربه توب وکړ او د امریکا او طالبانو ترمنځ هوکړه هم ۲۰۲۰ کې دوحه کې لاسلیک شوې وه.

د افغانستان کورنیو رسنیو هم کابل کې د قطر د نوي سفیر د باورلیک منلو مراسم راپور کړي دي.

د دغو راپورونو له مخې، د طالبانو رییس الوزرا ملا محمد حسن اخوند ویلي چې د قطر د نوي سفیر له ګمارلو سره به د افغانستان او قطر د سیاسي اړیکو نوی څپرکی پرانستل شي.

د افغانستان د بیا رغونې لپاره د امریکا د سرپلټونکي ادارې ( سیګار) پرون چهارشنبه ( د لیندۍ ۱۲مه) د خپلو ارزونو وروستی راپور خپور کړ او وې ویل چې دا لړۍ نوره پای ته رسوي.

راپور کې راغلي چې امریکا افغانستان کې د خپل شل کلن حضور پر مهال ۱۴۴،۷ میلیارده ډالره پر بیارغونه او ۷۶۳ میلیارده پر جګړې او امنیتي برخه لګولي دي.

سیګار په خپل وروستي راپور کې ویلي چې له ۲۰۰۹ کال راهیسې یې په افغانستان کې د امریکا د دغو مرستو په تړاو نژدې نهه سوه ارزونې، پلټنې او څیړنې ترسره کړي دي.

سیګار ویلي، امریکا د یوه ډیموکراتیک او باثباته افغانستان لپاره دومره لګښتونه کړي، خو په وینا یې مدیریت یې ناسم و او دا لګښتونه له ضایعاتو او فساد سره مله وو.

دوی ویلي چې د خپلو پلټنو پایله کې توانیدلي چې د امریکا په مرستو کې څه باندې دوه نیم میلیارده ډالره سپما وکړي او د ۵۴۱ میلیونه ډالرو په ارزښت مشکوک لګښتونه په ګوته کړي.

د سیګار په وینا، امریکا د طالبانو له بیاواکمنۍ راهیسې هم افغانستان سره په بشري برخه کې ۳ نیم میلیارده ډالره مرسته کړې.

د امریکا ولسمشر ډونالډ ټرمپ د ۲۰۲۵ کال په لومړیو کې افغانستان سره مرستې بندې کړې.

د طالبانو حکومت د امریکا د ملي ګارد د دوو سرتیرو په ډزو کې هر ډول لاس لرل رد کړل.

د طالبانو د بهرنیو چارو د وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد نن ( د ډسمبر دریمه) په یوه ویډیو پيغام کې چې د ایکسپاڼې له لارې یې خپور کړی د بهرنیو چارو د وزیر امیرخان متقي په وینا ویلي چې په واشنګتن ډي سي کې د امریکا د ملي ګارډ پر غړیو د ډزو په تور چې یو افغان نیول شوی دی، د دوی له حکومت او ولس سره هیڅ راز تړاو نه لري.

د ښاغلي متقي د غونډې ځای او وخت ته په دې پيغام کې اشاره نه ده شوې.

د نومبر په شپږ ویشتمه رحمان الله لکڼوال د دوو امریکایي سرتیرو په ویشتلو تورن شوی دی، په دې دوو سرتیرو کې یو وژل شوی، بل یې په روغتون کې دی.

په افغانستان کې د ملګرو ملتونو مرستندویه ماموریت (یوناما) وايي، په افغانستان کې نژدې یو نیم میلیون معلولیت لرونکي کسان شته، چې اکثرو یې د څه باندې څلویښت کلنې جګړې له امله معلولیت اخیستی دی.

یوناما د ډسمبر د دریمې نیټې په مناسبت چې د معلولیت لرونکو کسانو نړیواله ورځ ده، دا هم په بیان کې ویلي دي چې شاوخوا څلورمه برخه افغانان له لږ معلولیت سره ژوند کوي، څلویښت فیصده افغانان بیا د منځنۍ کچې معلولیت لري او نژدې څوارلس فیصده سخت معلولیت لري.

د یوناما په باور څو لسیزې جګړې، بې کوره کیدل، وچکالۍ او د روغتیایي او اقتصادي نظامونو کمزورۍ د افغانستان په کچه د معلولیت لرونکو شمیر پراخ کړی دی.

د تاجکستان د بهرنیو چارو وزارت هغه ادعا رد کړه چې ګنې دې هیواد له افغانستان سره د خپلې پولې د امنیت لپاره له روسیې سره خبرې پیل کړي دي.

وروسته له دې چې د افغانستان پولې ته نژدې د تاجکستان په خاوره کې ۵ تنه چینايي کارګر ووژل شول، رویټرز خبري اژانس د تاجکستان د امنیتي سرچینو په قول وویل چې تاجکستان د خپلو پولو د امنیت لپاره د روسیې د مرستې د ترلاسه کولو لپاره له دغه هیواد سره خبرې پیل کړي دي.

د تاجکستان د باندنیو چارو وزارت ویندوی شاهین صمدي نن ازادي راډیو ته په یوه استولي بیان کې ویلي چې دا ادعا ناسمه ده.

د هغو ۱۰ تنو افغانانو جنازې خپلو کورنیو ته وسپارل شوې چې څو ورځې وړاندې ایراني ځواکونو په خپله خاوره کې وژلي وو.

د هغوی د کورنیو غړیو، چې د هرات ولایت د شینډنډ او زېرکوه ولسوالیو اوسېدونکي دي، د خپلو عزیزانو پر وژل کېدو نن په هرات ښار کې اعتراض وکړ او له طالب چارواکو څخه یې وغوښتل چې د دې قضیې پوښتنه وکړي.

ایرانیانو تراوسه پورې په دې اړه څه نه دي ویلي خو راپورونه وايي چې دا کسان وروسته له هغه د ایراني پوله ساتو له لوري وژل شوي چې په غیرقانوني ډول د ایران خاورې ته واوښتل.

ازبکستان له افغانستان سره خپله هغه پوله په بشپړډول د ټولو، مسافرو او موټرو پرمخ بېرته پرانیستله چې له ۲۰۲۱ کال راهیسې یې تړلې وه.

د راپورونو له مخې د ازبکستان د سوداګرۍ او صنعت خونې د سه شنبې په ورځ اعلان وکړ چې د ترمزـ حیرتان پرپُل تګ راتګ بیرته پیل شو او له دې وروسته د دواړو هیوادونو وګړي کولای شي چې پردې لار سفروکړي خو په دې شرط چې ویزې ولري.

د ازبکستان چارواکي تمه کوي چې د دې لارې په بیا پرانستلو سره به افغانستان ته صادرات لا زیات شي او ممکن په ۲۰۲۶ کال کې یې اندازه ۲،۵ میلیارډه ډالرو ته ورسېږي.

ازبکستان دغه مهمه ترانزیتي لار داسې مهال بیرته پرانیزي چې د افغانستان او پاکستان ترمنځ ټولې لارې له نژدې دوو میاشتو راهیسې تړلې دي.