د ګلبدین حکمتیار په مشري د حزب اسلامي مرکچي پلاوی هیله څرګندوي چې د افغان حکومت او حزب اسلامي ترمنځ د سولې توافقنامه به نن د ورځې په اوږدو کې لاسلیک شي.

د حزب اسلامي د مرکچي پلاوي رئیس محمد کریم امین نن ازادي راډیو ته وویل د دواړو خوا ترمنځ د سولې خبرې نهايي شوې دي:

"د حزب اسلامي او د افغان حکومت ترمنځ د سولې خبرې وروستي پړاو ته رسېدلې هیله لرم په څو ساعتونو کې به دغه سند نهايي کړو او په دې به وتوانېږو چې افغان شریف ملت ته د سولې د لاسلیک کېدو زیری اعلان کړو. "

ښاغلي کریم وویل د مذاکره کوونکي پلاوو ترمنځ سند لاسلیک شوی او په راتلونکو څو ورځو کې به د افغان ولسمشر او د حزب اسلامي د رهبر ترمنځ دغه سند لاسلیک شي.

د افغانستان د سولې عالي شورا هم ټینګار کوي د دواړو خواوو ترمنځ به د سولې سند ژر لاسلیک شي، خو د دقیق وخت په اړه یې څه ونه ویل.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزارت نن شنبې (د کب ۲۵مه) په یوه خبرپاڼه کې چې د دې وزارت مرستیال ویاند حافظ ضیا احمد پر خپله ایکس پاڼه خپره کړې دغه تړون، د دواړو هیوادونو ترمنځ د متقابل باور د پیاوړتیا پرلور یو مثبت ګام بللی او ویلي یې دي چې د دوی ترمنځ د اوږدمهالي اختلاف د هواري، د سیمې د ثبات او اقتصادي ودې لپاره به لاره پرانیزي.

د طالبانو حکومت د منځنۍ آسیا د دغو هیوادونو ترمنځ د شوي تړون هرکلی داسې مهال کوي چې له دوشنبې سره یې اړیکې ترینګلي ښکاري.

د تاجکستان او قرغزستان د ګډو پولو د ترسیم په اړه دا تړون د تیرې پنجشنبې په ورځ د قرغزستان په پلازمینه بشکیک کې د تاجکستان د ولسمشر امام علي رحمان د سفر پرمهال د کوربه هیواد له ولسمشر صدر جباروف ترمنځ لاسلیک شو.

د دواړو هیوادونو ترمنځ د شاوخوا ۹۸۰ کیلومتره اوږدې پولې په اوږدو کې د لانجمنو سیمو پرسر له نژدې ۲۳ کلونو راهیسې خبرې روانې وې.

په سرحدي سیمو کې له دوو خونړیو نښتو وروسته چې د ۲۰۲۱ کال په اپریل او د ۲۰۲۲ کال په سپټمبر میاشتو کې وشوې او په نتیجه کې یې له سلو زیات کسان ووژل شول او په سلګونو کورونه ویجاړ شول، د دواړو هیوادونو ترمنځ ټولې پولې تړل شوي او ترمنځ یې اړیکي ځنډول شوي وو.

د دې مرکز په راپورکې چې پرون جمعه (د مارچ ۱۴مه) خپور شو، د هغو هېوادونو وضعیت څیړل شوی چې د دې ډول ظلمونو له خطر سره مخامخ دي او شمیر یې اتلس ښودل شوی دی.

په راپور کې راغلي دي چې افغانان د طالبانو د ادارې له خوا په منظم ډول د خپلو حقونو له سرغړونو سره مخ دي.

دې مرکز سپارښتنه کړې چې طالبان دې ټولو نړیوالو مسؤلیتونو ته درناوی وکړي، د بشري حقونو سرغړونې دې ودروي او ملګري ملتونه دې په نړیوالو محکمو باندې ډیپلوماتیک او قانوني فشار زیات کړي.

همدارنګه ویل شوي چې د افغانستان ګاونډي هیوادونه دې د افغان کډوالو په زور ایستل ودروي اوله طالبانو سره د هرډول اړیکو په عادي کولو کې دې بشري حقونو ته د درناوي موضوع په پام کې ونیسي.

د طالبانو حکومت چې څه د پاسه درې نیم کاله مخکې پر افغانستان واکمن شو، تراوسه د نړۍ هیڅ یوه هیواد په رسمیت نه دی پیژندلی. د دوی د حکومت د په رسمیت پیژندلو په وړاندې یوعمده خنډ د افغانستان د وګړو له بشري حقونو په ځانګړې توګه د ښځواو نجونو د زده کړې، کاراو د ټولنې په ټولو برخو کې د ښځو د فعال ګډون له حقونو څخه سرغړونې بلل کیږي.

د پوځ ویاند جنرال احمد شریف چودري د جمعې په ورځ وویل چې د ترهګرو پرضد د عملیاتو پرمهال ۲۶ مسافر چې ۱۸ یې امنیتي سرتېري وو، او همداراز ۳۳ ترهګر وژل شوي دي.

بلوڅ ازادي بښونکي پوځ( بي ایل اې) چې د امریکا متحد ایالتونه یې د یوې ترهګرې ډلې په توګه پيژني، ویلي دي چې دوی اسلام اباد ته ۴۸ ساعتونه وخت ورکړی و، چې د دوی بندیان خوشې کړي خو دا کار ونه شو نو ځکه دوی ټول ۲۱۴ برمته پوځیان ووژل.

( بي ایل اې) د عملیاتو پرمهال د خپلو دولسو وسله والو وژل کیدل هم تایید کړي دي.

ازادو سرچینو لا تر اوسه د دې وړاندې شویو شمیرو پخلی نه دی کړی.

تیره اونۍ سې شنبې د بلوچستان په بولان سیمه کې د بلوڅ بېلتونپالو وسله والو یو ریلګاډی له مسافرو سره برمته کړ. په دې ریلګاډي کې تر څلور سوه ډيرې سورلۍ وې چې د بلوڅ بیلتونپالو د ادعا له مخې سلګونه پوځيان هم پکې وو.

د ترکیې د بهرنیو چارو وزیر هاکان فیدان وایي ، د ترکيې پلاوي دمشق ته د سفر پر مهال د سوريې د ډيموکراتيکو ځواکونو او د دغه هېواد دحکومت ترمنځ د هوکړې په اړه خبرې اترې کړي دي.

د سوریې دموکراتیک ځواکونو مشري کردان کوي او متحده ایالات یې ملاتړ کوي.

د ترکیې په پلاوي کې د بهرنیو چارو او دفاع وزیران او د دغه هېواد د پوځي استخباراتو مشر هم شامل دی، چې د پنجشنبې په ماښام سوریېته ولاړل.

فیدان د ترکیې ۱۰۰ تلویزیون یو خبریال سره په مرکه کې وویل د ترکیې پلاوي د سوریې چارواکو ته د ترهګرۍ ضد جګړې په اړه د ترکیېحساسیتونه روښانه کړي او ویلي یې دي چې انقره د دغې موافقې د عملي کول ګام په ګام تعقیب او څاري.

په هغه اعلاميه کې چې د جمعه په ماښام د (BMJ) په نامه چې د روغتيايي مسايلو په اړه ژورنال کې ده، ويل شوي چې په اروپا، شمالي امريکااو افغانستان کې د شري پېښې په تېرو ۲۵ کلونو کې تر ټولو لوړې کچې ته رسېدلې دي.

یوازې د اروپا په هغه برخه کې چې د روغتیا د نړیوال سازمان تر څارنې لاندې ده، د دغې ناروغۍ ۱۲۷ زره پېښې ثبت شوي چې په ټکو یې له۱۹۹۷ کال راهیسې بې ساري دي.

د راپور په ټکو، په هغه کال کې دا شمېر ۲۱۶ زره پېښې وي.

دا شمېرې د ملګرو ملتونو د ماشومانو وجهي صندوق، یونیسف او د روغتیا نړیوال سازمان (WHO) په ګډه څیړنه کې خپرې شوې دي.

د روغتیا نړیوال سازمان خبرداری ورکړی چې د ژورې پاملرنې او د واکسین د یوې لویې پروسې پرته، دا ناروغي به په ګڼ شمیر خلک اخته کړي.

د یونیسف د شمېرو له مخې، په افغانستان او پاکستان کې هم د شري د پېښو شمېر زیات شوی دی.

د پاکستان د بهرنیو چارو وزارت خبرداری ورکړی، چې د تورخم لاره به تر هغو خلاصه نه کړي، څو چې طالبان په پوله کې د مورچلو د جوړولومخه ونه نیسي.

د پاکستان د بهرنیو چارو د وزارت په اعلامیه کې چې پرون خپره شوې په ې راغلي چې د دې پولې د تړلو علت چې ۲۲ ورځې تېرې اوړي، دطالبانو لخوا د پاکستان په خاوره کې د امنیتي پوستو د جوړولو لپاره د هڅو مستقیمه پایله ده.

پاکستان ادعا کوي چې د دې لارې د خلاصون غوښتونکي دي خو په خبره یې په دې خاوره کې به د افغانستان مورچلو جوړولو ته اجازه ورنهکړي.

پاکستان دغه راز ادعا کړې چې د افغانستان له لوري دغه ډول اقدامات مخکې هم شوي او پاکستان په ځلونو ورته په دې اړه خبرداری ورکړیدی.

خو طالبان ادعا کوي چې دا مورچلې د افغانستان خاوره کې جوړوي.

جرمني هالند، کاناډا او استرالیا غواړي د طالبانو له حکومت سره په افغانستان کې د بشري او ښځو حقونو اړوند خبرې وکړي.

د هالند د حکومت د چارواکو ویلي چې دا خبرې د پنجشنبې په ورځ په نیویارک کې د ملګرو ملتونو په ناسته کې مطرح شوې دي.

په ملګرو ملتونو کې د هالند د بشري حقونو استازې کاتیا لازیو katja Lasseur وویل، دا وړاندیز د عدالت په نړیواله محکمه کې د یو بالفعله بهیر په لور لومړنی ګام دی.

مېرمن لازیور «له افغانستانه تر نیویارکه، افغان ښځې د عملي اقداماتو غوښتونکې دي.» په نوم ناسته کې وویل چې دوی د دې مذاکراتو د پیلغوښتنه کړې او دا د عدالت نړیوالې محکمې (ای سي جي) د بهیر پر لور لومړنی ګام دی

نوموړې زیاتې کړه که خبرې اترې کومې پایلې ته ونه رسېږي دوی به منځګریتوب ته مخه کړي او په خبره یې که د منځګړیتوب نه هم کومه هوکړه ترلاسه نه شوه، موضوع به د عدات نړیوالې محکمې ته وسپاري.

یو شمېر هېوادونو هم په همدې غونډه کې وړاندیز وکړ چې له طالبانو سره هر ډول ډیپلوماټیکه اړیکه باید په ټولنه کې د ښځو د حقونو او رول سرهتړاو ولري.

په افغانستان کې د ۲۰۲۱ کال په اګست میاشت کې د طالبانو له بیا واکمنېدو وروسته په ښوونځیو کې له شپږم ټولګیو پورته او روغتیایيانسټیټوټونو کې د نجونو پر زده کړو بندیز ولګوه د پوهنتونونو دروازې یې پرې وتړلې او ښځې یې هم له کاره راګرځولي دي.

د طالبانو امنیتي غونډه د دوی د کورنیو چارو د وزیر سراج الدین حقاني له ګډون پرته ترسره شوه.

د طالبانو امنیتي او تصفیوي کمیسیون په ایکسپاڼه کې لیکلي دي چې د امنیتي او تصفیوي چارو مرکزي کمیسیون مسوول او د ملي دفاع وزیر مولوي محمد یعقوب مجاهد په مشرۍ په کندهار کې ناسته ترسره شوه چې په دې غونډه کې د کورنیو چارو د وزارت په استازیتوب د دې وزارت مرستیال ملا محمد ابراهیم صدر، د مشرتابه د دفتر استازي مولوي نذیر احمد ناصر او د کندهار والي ملا محمد شیرین اخند په شمول د کمیسیون ټولو غړیو ګډون کړی وو.

د طالبانو د امنیتي او تصفیوي چارو د کمیسیون په وینا دا غونډه د پنجشنبې په ورځ د امنتي چارو د لا پياوړتیا په هدف په کندهار کې ترسره شوه.

د طالبانو د بهرنیو چارو وزیر د عمان له چارواکو وغوښتل چې د دواړو هیوادونو ترمنځ د مستقیمو الوتنو زمینه برابره کړي او د هغو افغانانو د بند موده دې راکمه کړي چې د دغه هیواد په زندانونو کې بندیان دي.

تر اوسه معلومه نه ده چې په عمان کې څه شمیر افغانان بندیان دي.

د طالبانو د بهرنیو چارو د وزارت په خبرپاڼه کې چې نن خپره شوه، راغلې دي چې امیرخان متقي د عمان له ګڼو چارواکو سره د جلا جلا غونډو په ترڅ کې دا غوښتنې کړې دي.

ښاغلي متقي د یکشنبې په ورځ عمان ته ولاړ.

په عمان کې د افغانستان د سفارت چارې د وږي د میاشتې له وروستیو راهیسې طالبانو ته سپارل شوې دي.

پولیس وایي، د پاکستان په شمال لویدیځ کې په اعظم ورسک کې نن د جومات دننه چاودنه کې د جمعیت علمای اسلام یو مشر سخت ټپي شوی دی.

په جنوبي وزیرستان کې رویټرز اژانس د پولیسو د مشر اصف بهادر په وینا خبر ورکړ چې په دې چاودنه کې د جمعیت علمای اسلام فضل الرحمان ډلې سیمه ییز مشر عبدالله ندیم سخت ټپي شوی دی او دوه تنه ماشومان هم د چاودنې له امله زخمیان شوې دي.

په اعظم ورسک کې پروسږکال د نومبر په میاشت کې هم له یوه جومات سره نژدې چاودنه شوې وه چې په هغې کې د جمعیت علمای اسلام فضل الرحمان ډلې یو بل سمیه ییز مشر مولانا شهزاده خان ترابي ټپي شوی و.