د طالبانو حکومت وايي چې د بیګم او ځوانانو راډیو سټیشنونه، چې څه وخت مخکې له جوازونو د ناوړه ګټې اخیستنې او د طالبانو د حکومت له خوا له تحریم شویو بهرنیو رسنیو سره د همکارۍ په تور تړل شوې وې، بیرته یې خپل فعالیت پیل کړی دی.

باختر اژانس چې د طالبان یې اداره کوي راپور ورکړی چې طالبان د سلواغې/دلوې په ۱۶مه په کابل کې د بیګم راډیو دفتر ته ننوتل، له کارکوونکو یې پوښتنې وکړې، د ښځینه خبریالانو کمپیوټرونه، هارډ ډیسکونه او ګرځنده ټلفونونه یې ضبط کړل او دوه نارینه کارکوونکي یې له ځانه سره بوتلل، چې احتمالا تراوسه د طالبانو په توقیف کې دي.

د باختر اژانس په خبر کې د بيګم راډيو د دوو کارکوونکو د خوشې کېدو په اړه څه نه دي ويل شوي.

د بېګم راډیو د تړلو په اړه بېلابیلو سازمانونو غبرګونونه وښودل. دې راډیو د افغان ښځو او نجونو لپاره تعلیمي پروګرامونه خپرول.

د ۲۰۲۱ کال په اګست کې د طالبانو له واک ته رسېدو راهیسې، په افغانستان کې د رسنیو ازادي ډېره محدوده شوې څه باندې نیمايي چاپي او غږیزې رسنۍ تړل شوې دي.

د طالبانو د حکومت د ریاست الوزرا اقتصادي مرستیال ملا عبدالغني برادر د کابل او تاشکند ترمنځ د سوداګریزو اړیکو د پراختیا خبره کړې ده.

ښاغلي برادر نن (د کب ۴مه) ازبکستان ته د خپل سفر په ترڅ کې له دې هېواد سره د سوداګرۍ، ټرانزیټ او بانکي همکاریو د پراختیا پر اهمیت ټینګار وکړ.

د طالبانو د حکومت په اعلامیه کې د ازبکستان د صدراعظم د مرستیال جمشید خواجه ییف له قوله راغلي چې تاشکند به د کانونو د استخراج او په سمنګان ولایت کې د سمنټو د فابریکې د جوړولو په برخو کې له کابل سره همکاري وکړي.

د طالبانو د ریاست الوزرا د اقتصادي چارو د مرستیال دفتر دا هم یادونه کړې چې د دواړو خواوو تخنیکي کمیټې به د سوداګرۍ، ټرانزیټ، کانونو او صنعت، په افغانستان کې د اورګاډي د شبکو د جوړولو او پراختیا او بانکي همکاریو د پراخېدو په برخه کې ګډ کار ته دوام ورکړي.

که څه هم د طالبانو حکومت تر اوسه د کوم هیواد له خوا په رسمیت نه دی پیژندل شوی، خو ازبکستان له هغو څو محدودو هېوادونو څخه دی چې له طالبانو سره یې اړیکې ټینګې کړي او د دې ډلې ډیپلوماتان یې منلي دي.

د طالبانو د حکومت سترې محکمې خبر ورکړی چې په غزني ولایت کې یې دوه تنه په دُرو وهلي دي. دې محکمې په یوه خبرپاڼه کې اعلان کړی چې نن (د کب ۴مه) د اخلاقي فساد په تور یوې ښځې او یوه نارینه ته د دوو کلونو بند او په عام محضر کې د ۳۵ دورو سزا ورکړل شوه.

د طالبانو سترې محکمې په یوه بله اعلامیه کې خبر ورکړی چې په هرات ولایت کې یوه ښځه د نامشروع اړیکو لرلو په تور په درو وهل شوې ده؛ خو په اعلامیه کې د هغه سړي یادونه نه ده شوې چې طالبانو ویلي وو له دې ښځې سره یې نامشروع اړیکي لرل.

په اعلامیه کې ویل شوي چې دې ښځې ته د ۱۵ درو پر وهلو سربیره د شپږ میاشتې بند سزا هم اورول شوې ده.

طالبانو په افغانستان کې د واک له ترلاسه کولو راهیسې په وار وار خلک په عام محضر کې په درو وهلي دي.

نړیوالو بشري سازمانونو، په ځانګړې توګه ملګرو ملتونو د دې ډول سزاګانو له کبله پر طالبانو سختې نیوکې کړې دي. د بشري حقونو ډلو په وار وار پر طالبانو غږ کړی چې سمدلاسه دا ډول سزاګانې ودروي او د بشري حقونو اصولو ته درناوی وکړي.

خو طالب چارواکو ویلي دي چې دا سزاګانې د شریعت په رڼا کې تطبیق شوي دي.

د راپورونو له مخې د تورخم دروازه له تیرې شپې راهیسې د ټولو موټرو پرمخ تړل شوې ده.

د ننګرهارچارواکو د دې دروازې د تړل کیدو پخلی کړی او ویلي یې دي چې پاکستان دغه اقدام په پوله کې د نویو پوستو او تاسیساتو د جوړولو په غبرګون کې بنده کړې ده.

د تورخم کمیسار ملا عبدالجبار حکمت باختر آژانس ته ویلي، چې تیره شپه له لسو بجو راهیسې دغه دراوزه بنده شوې او زیاته کړې یې ده هرکله چې افغان لوری د خپلې خاورې دننه د امنیتي پوستو پرجوړولو کارپیل کړي، پاکستاني لوری له خبرداري پرته لارتړي او خلک له ستونزو سره مخامخ کوي.

د راپورونو له مخې د تورخم دروازې دواړو غاړو ته په سلګونو مسافر او باروړونکي موټر بند پاتې دي. چارواکو ویلي چې هڅه کوي د خبرو له لارې دغه ستونزه حل کړي.

د چمپینز ټرافي د سیالیو په ترڅ کې استرالیا او انګستان نن (د کب ۴مه) په خپلو کې لوبه کوي.

دواړه لوبډلې چې له افغانستان او جنوبي افریقا سره په B ګروپ کې یوځای دي، د پاکستان په لاهور ښار کې د سیالۍ ډګرته وځي. دا لوبه د افغانستان په وخت د ماسپښن په یوه نیمه بجه پیلیږي.

په دې لړۍ کې افغانستان خپله لومړنۍ لوبه پرون له جنوبي افریقا سره ترسره کړه چې د ۱۰۷ منډو په توپیر یې ورته وبایلله.

سبا یکشنبې د کوربه پاکستان لوبډله د هند له لوبډلې سره مخامخ کېږي خو د دوی لوبه به د مخکینۍ موافقې په اساس په پاکستان کې نه بلکې په متحده عربي اماراتو کې کېږي.

د افغانستان دوهمه لوبه د چهارشنبې په ورځ (د فبروري ۲۶مه) له انګلستان او دریمه لوبه یې د فبرورۍ په ۲۸ له اسټرالیا سره پلان شوې ده.

ټاکل شوې چې د دوشنبې په ورځ د افغانستان په یوشمیر ولایتونو کې د ماشومانو د ګوزڼ د ناروغۍ یا پولیو پرضد د واکسین کمپاین پیل شي.

پولیو فري افغانستان نن (د کب ۴مه) پر خپله ایکس پاڼه د دغه کمپاین د پیلیدو خبرورکړی او یوازې دومره یې ویلي چې دا کمپاین به په ځینو ولایتونو کې چې نومونه او شمیریې نه دي یاد کړي، پیل شي.

له دې مخکې د تیرې سلواغې میاشتې په لومړیو کې د پولیو د واکسین کمپاین د افغانستان په ۱۶ ولایتونو کې تطبیق شو چې د روغتیا وزارت په خبره په ترڅ کې یې له پنځو کلونو کم عمره شاوخوا شپږ ملیونه ماشومان د واکسین لپاره په پام کې نیول شوي وو.

له کله چې طالبان بیا پر افغانستان واکمن شوي، د پولیو د واکسین کمپاینونه کور په کور نه تطبیق کیږي چې د روغتیا پالانو په وینا له دې کبله یوشمیر ماشومان له واکسین څخه بې برخې کیږي.

د پولیو پرضد د واکسین کمپاین داسې مهال پیلیږي چې په بادغیس کې د طالبانو سیمه ایزو چارواکو د دې ولایت په بالامرغاب ولسوالۍ کې د پولیو د یوې مثبتې پیښې خبر ورکړی. د طالبانو روغتیا وزارت تراوسه دا پیښه رسماً نه ده تایید کړې.

د روغتیا نړیوال سازمان WHO په تیر ۲۰۲۴ کال کې په افغانستان کې د پولیو د ۲۵ مثبتو پیښو خبر ورکړی و.

په بادغیس ولایت کې د پولیو یوه نوې مثبته پیښه ثبت شوې ده.

د رسنیو د راپورونو له مخې، په بادغیس کې د طالبانو د روغتیا ریاست د وقایوي چارو مسوول محمد یوسف نجمي پرون (د کب ۳مه) د پولیو دا مثبته پیښه تایید کړې اویلې یې دي چې د بالامرغاب ولسوالۍ په یوه کلي کې یوه پنځه کلنه نجلۍ په دې ناروغۍ اخته شوې ده.

دا په ۲۰۲۵ کال کې په افغانستان کې د پولیو لومړۍ تایید شوې پیښه ده. همدارنګه دا لومړی ځل دی چې د طالبانو چارواکي سږمیلادي کال د پولیو یوه مثبته پیښه تاییدوي. تیر۲۰۲۴ کال د طالبانو چارواکو د پولیو د مثبتو پیښو هغه شمیرې چې د روغتیا نړیوال سازمان ۲۵ ښودلي، نه دي تایید کړي.

د ماشومانو د ګوزڼ یا پولیو یوه ساري او ویروسي ناروغي ده چې درملنه نه لري او یوازې د واکسین تطبیق کولای شي ماشومان له دې ناروغۍ وژغوري.

د جرمني په پلازمېنه برلین کې پرون بیا یوتن د چړې په ګوزارونو سخت ټپي شو. پولیس وايي چې پېښه تېر ماښام په برلین کې د هالوکاست یا د یهودانو د ډلوژنې د څلې مخې ته وشوه.

د پولیسو چارواکو ویلي دي چې بریدګر نارینه دی خو هویت یې تراوسه نه دی معلوم. دوی دا هم وايي چې د برید علت روښانه نه دی خو په مشکوک بریدګر پسې لټون روان دی.

د پیښې له ځایه چې د امریکا د سفارت مخې ته دی، په اخیستل شویو ویډیوګانو کې د بېړنیو حالاتو موټر او د پولیسو زغرګاډي په کتارونو کې ښکاري.

د برلین د پولیسو ویاندې فلوریان نات ویلي چې په چړو وهل شوی کس هومره سخت ټپي شوی و، چې د اوروژنې په یوه موټر کې روغتون ته ورسول شو.

دا پېښه په داسې حال کې کېږي چې سبا یکشنبې د فبروري په ۲۳مه په جرمني کې عمومي پارلماني انتخابات کېږي.

په جرمني کې د حملو لړۍ د انتخاباتو پر بهیر سیوری غوړولی دی. د دې حملو په ترڅ کې د روانې فبروري میاشتې په ۱۳مه په مونشن ښار کې یوه افغان کډوال د موټر په وسیله د کارګرانو پر یوه لاریون برید وکړ. د دې برید په نتیجه کې له دېرشو ډېر کسان ټپیان شول چې دوو تنو وروسته په روغتون کې سا ورکړه.

د سپینې ماڼۍ مرستیال ویانده وايي، طالبان په افغانستان کې د منځنیو پېړیو شرعي سیاستونه تحمیلوي.

د سپینې ماڼۍ مرستیال ویانده انا کېلي Anna Kelly دا څرګندونې له واشنګټن پوست ورځپاڼې سره په خبرو کې کړې دي.

د ورځپاڼې د راپور له مخې چې پرون (د کب ۳مه) خپور شو، مېرمن کېلي د زده کړو په برخه کې د امریکا د مرستو د بندېدو په اړه د یوې پوښتنې په ځواب کې ویلي چې افغان مېرمنې ځکه کړېږي چې د بایډن د ادارې له خوا له افغانستانه د پوځي ځواکونو د ایستلو په نتیجه کې رامنځ ته شوي ناورین طالبانو ته دا فرصت په لاس ورکړ چې پر حکومت ولکه ټینګه کړي او د منځنيو پېړیو د شرعي قوانینو پالیسۍ پر خلکو تحمیل کړي.

طالبانو پر افغانستان له بیاواکمنېدو وروسته پر ښځو او نجونو د نورو ګڼو محدودیتونو ترڅنګ د نجونو منځني ښوونځي، لیسې، پوهنتونونه او د زده کړو نور مرکزونه بند کړل.

واشنګټن پوست ورځپاڼه په خپل راپور کې وايي د امریکا د بهرنیو مرستو بندېدل د افغان ښځو لپاره تعلیمي پروګرامونه هم له خطر سره مخامخ کوي.

د افغانستان او ایران د مرکزي بانکونو رییسانو د دواړو هېوادونو ترمنځ د پولي او بانکي اړیکو پر پراختیا موافقه کړې ده.

د ایران تهران ټایمز ورځپاڼې پرون (د کب ۳مه) د مرکزي بانک د یوې اعلامیې په اساس راپور ورکړ چې دا موافقه د روسیې په ایکاترینبورګ ښار کې د سایبري امنیت د غونډې په څنډه کې د دواړو رییسانو په کتنه کې شوې ده.

د افغانستان بانک چې طالبان یې اداره کوي پرون په یوه بیان کې وویل چې د دې بانک رییس نوراحمد آغا د یوشمېر هېوادونو د مرکزي بانکونو له رییسانو او د نړیوالو مالي موسسو له استازو سره د همکاریو د پراختیا، د سایبري امنیت د نوې ټکنالوژۍ د تبادلې او د ډیجټلي بانکولۍ د ترویج پر لاروچارو خبرې وکړې.

دا په داسې حال کې ده چې ایران افغانستان د وارداتو اصلي سرچینه بلل کېږي.

په افغانستان کې د ایران تجارتي اتشې حسن روستايي د تېرې مرغومي (جدي) میاشتې په وروستیو کې ویلي و، چې د تهران او کابل ترمنځ د سوداګریزو معاملو کچه پرله پسې د زیاتېدو په حال کې ده او افغانستان په ۲۰۲۴ کال کې له ایرانه د څه باندې ۳ میلیارده او ۱۴۳ میلیون ډالرو په ارزښت واردات درلودل.