د امریکا د متحدو ایالتونو ولسمشر بارک اوباما وايي، ناټو باید سیاسي اراده وښيي او ژمن و اوسي څو د هغو ستونزو په وړاندې ودریږي چې د اسلامي دولت د وسله والې ډلې، روسیې، له اروپايي ټولنې څخه د بریتانیا د وتلو په اړه رايي ورکولو او هغو ستونزو چې میلونونه خلک یې په اروپا کې کډوالۍ ته اړ کړي، له کبله راپورته شوي.

په یوه تبصره کې چې نن په وارسا کې د ناټو د مشرانو د غونډې له پیل څو ساعتونه مخکې په فایننشل ټایمز کې خپره شوې ولسمشر بارک اوباما ویلي، د سړې جګړې راوروسته به دا اتلانتیک په دواړو خواوو کې د دې تړون لپاره تر ټولو مهمه شېبه وي.

ولسمشر بارک اوباما ویلي، پر اوکراین د روسیې تیری د یوې ازادې، بشپړې او سوله ییز اروپا په اړه زموږ لیدلوری تهدیدوي.

دا به وروستي ځل چې د بارک اوباما د ناټو د مشرانو په غونډه کې د امریکا د ولسمشر په توګه ګډون کوي.

په داسې حال کې چې د اسراییلو او حماس ډلې ترمنځ اوربند پرځای دی، د غزې زرګونه اوسېدونکي نن- د تلې ۱۹مه په پښو او د موټرو او کراچیو په وسیله د دې تړانګې په شمال کې خپلو کورونو ته ولاړل.

اسراییلي ځواکونه د متحدوایالتونو په منځګړتوب د شوې موافقې په اساس د غزې له ځینو سیمو په شا شوي دي خو لا یې هم د غزې نیمايي برخه په ولکه کې ده. د موافقې په اساس حماس به د ۷۲ ساعتونو په ترڅ کې اسراییلي برمته خوشې کوي. باور دا دی چې شل تنه اسراییلي برمته لاهم ژوندي دي، ۲۶ تنه نور مړه شوي او د دوو نورو برمته وو برخلیک څرګند نه دی.

اسراییل به په ځوابي اقدام کې د ۱۷۰۰ فلسطیني بندیانو له ډلې څخه ۲۵۰ تنه خوشې کړي. د موافقې له مخې سلګونه لارۍ به هره ورځ غزې ته خواړه او درمل انتقالوي.

پاکستاني رسنیو نن د دې هېواد د بهرنیوچارو وزارت د ویاند شفقت علي خان له قوله خبر ورکړ چې نوموړی وايي، پاکستان د افغانستان ځمکنۍ بشپړتیا او ملي حاکمیت ته درناوی لري او د تروریزم د اړوند ننګونو په اړه خبرو او همکارۍ ته چمتو دی.

د خبر له مخې ښاغلي شفقت پرون په خپله خبري غونډه کې پرته له دې چې پر افغانستان د پاکستان برید تایید کړي ټینګار وکړ چې دا هېواد د استخباراتي معلوماتو په اساس د تروریزم ضد اقداماتو په وسیله د خپلو وګړو ساتنه کوي.

د طالبانو حکومت تایید کړې ده چې د پاکستان پوځ د پنحشنبې ورځې په ماښام په پلازمېنه کابل او د پکتیکا ولایت په برمل ولسوالۍ کې هوايي حملې وکړې.

د هند د اپوزیسیون د اصلي ګوند مشر د دې هېواد پر حکومت د هغو ادعاوو له خپرېدو وروسته انتقاد کړی چې وايي د هند ښځینه خبریالانو ته د طالبانو د حکومت د بهرنیوچارو د وزیر امیرخان متقي خبري کنفرانس ته د ننوتو اجازه نه ده ورکړل شوې.

د کانګرس ګوند مشر راهول ګاندي پر خپله ایکس پاڼه صدراعظم نریندرمودي ته په خطاب کې ویلي چې هندۍ ښځې په هرځای کې د ګډون انډول حق لري خو د دې تبعیض په برخه کې ستاسو چوپتیا ښيي چې شعارونه مو تش په نامه دي.

ځینو هندي رسنیو پرون راپور ورکړ چې ګنې په نوې ډيلي کې د افغانستان په سفارت کې د متقي خبري غونډې ته ښځینه خبریالانې نه دي پرېښودل شوي. نوې ډیلي او په کابل کې د طالبانو حکومت تراوسه په دې اړه څه نه دي ویلي.

طالبانو پر افغانستان له بیا واکمنېد وروسته د نجونو پر تعلیم او کار محدودیتونه ولګول.

ښاغلي عون نن وویل چې د لبنان په جنوب کې ملکي تاسیسات تېره شپه یوځل بیا د اسراییلو د ناوړه یرغل په ترڅ کې په نښه شول. هغه وویل چې دا برید هېڅ راز توجیه نه لري.

د لبنان ولسمشر زیاته کړه چې د دې برید اهمیت په دې کې دی چې په غزه کې د اوربند له نافذېدو وروسته کېږي.

د لبنان د روغتیا وزارت ویلي دي چې په دې برید کې یوتن وژل شوی او اوه تنه نور ټپیان شوي دي.

اسراییلو په غزه کې د اوربند له اعلان سره سره د لبنان پر خاوره د ایران پلوه وسله والو پر سنګرونو پرله پسې حملې کړې دي.

د کابل او پکتیکا پر بریدونو چې د پاکستان حکومت ته منسوب ګڼل کېږي، غبرګونونه دوام لري. د طالبانو د حکومت د بهرنیو چارو وزیر امیرخان متقي ویلي چې دا د اسلام‌اباد له‌خوا «یو ستره تېروتنه» وه.

متقي چې دا مهال په نوی ډیلي کې دی، د جمعې په ورځ یوې خبري ناستې ته وویل:

«د دواړو هېوادونو ترمنځ ستونزې باید د تفاهم له لارې حل شي.»

له دې وړاندې د طالبانو د حکومت د دفاع وزارت هم د پنجشنبې د شپې د هوايي بریدونو په غبرګون کې، چې په کابل او پکتیکا کې شوي وو، ویلي و چې پاکستان یو ځل بیا د افغانستان هوايي حریم نقض کړی دی.

په یوه بیان کې چې پرون د دې وزارت په ایکسپاڼه (پخوانی ټویټر) کې خپره شوې، ویل شوي دي:

«که وضعیت له دغو بریدونو وروسته نور هم خرابېږي، مسوولیت به یې د پاکستان پر پوځ وي.»

په همدې حال کې د پاکستان د پوځ ویاند جنرال احمد شریف چودري د جمعې په ورځ یوې خبري ناستې ته وویل چې اسلام‌اباد به د خپلو خلکو د امنیت د ساتنې لپاره «هر څه چې لازم وي» ترسره کړي.

راپورونه ښيي چې د پنجشنبې د شپې په بریدونو کې د پاکستاني طالبانو تحریک (TTP) مشران په نښه شوي دي.

پاکستان له وړاندې څو ځله ادعا کړې چې د دې ډلې مشران او جنګیالي په افغانستان کې مېشت دي، خو د طالبانو حکومت دا ادعاوې په کلکه رد کړې دي.

اتحاد هوايي شرکت اعلان وکړ چې د سږ کال د دسمبر له ۱۸مې نېټې څخه کابل ته الوتنې پیلوي.

اتحاد هوايي شرکت د جمعې په ورځ په یوه خبرپاڼه کې ویلي، له دې سره به د دغه شرکت سیمه‌ییزه شبکه نوره هم پراخه شي. د دغه شرکت ایر‌بس A320 الوتکې به کابل ته په اوونۍ کې درې الوتنې کوي.

تر دې وړاندې فلای دوبی هوايي شرکت هم کابل ته الوتنې پیل کړې وې.

په دوبۍ کې د افغانستان د سوداګریزې شورا د معلوماتو پر اساس، په متحده عربي اماراتو کې شاوخوا ۳۰۰ زره افغانان مېشت دي.

د طالبانو له واک ته رسیدو وروسته اکثرو بهرنیو هوايي شرکتونو افغانستان ته الوتنې ودرولې خو په وروستیو دوو کلونو کې د ترکش اییرلانیز په شان ځینو بهرنیو هوايي شرکتونو کابل ته الوتنې بیا پیل کړې.

په لندن کې یو افغان پناه‌غوښتونکی له دې کبله مجرم وپېژندل شو چې د بریتانیا د یوه سیاسی ګوند مشر ته یې د قتل ګواښ کړی و.

دا افغان پناه‌غوښتونکی، چې فیاض خان نومېږي، وروسته له دې د لندن د یوې محکمې له خوا پرون (جمعه) مجرم وپېژندل شو، چې د

۲۰۲۴ په اکتوبر کې یې په ټیک‌ټاک کې یوه ویدیو خپره کړې وه چې پکې یې د اصلاحاتو ګوند مشر نایجا فراژ (Nigel Farage) ته د «وژلو» ګواښ کړی و.

د قضیې د څارنوالانو په وینا، فیاض خان دا ویدیو د نایجل فراژ د یوې بلی ویدیو په ځواب کې خپره کړې وه، او پکې یې د لاسونو په خوځولو د ډزو نښه څرګنده کړې وه او درې ځله یې ویلي وو: «پاپ، پاپ، پاپ.»

نایجل فراژ د سې‌شنبې په ورځ د محکمې پر وړاندې وویل چې د خان له ګواښ څخه «په رښتیا اندېښمن» شوی و او دا ویدیو یې «وېرونکې» بللې ده.

فراژ مخکې یوه ویدیو په یوتیوب کې خپره کړې وه چې پکې یې د ناقانونه کډوالو د راتګ په اړه خبرې کړې وې.

د هغې ویدیو له خپرېدو دوې ورځې وروسته، فیاض خان — چې برېتانیا ته ناقانونه داخل شوی و — د ځواب په توګه خپله ویدیو خپره کړه .

فراژ په محکمه کې وویل:

«زه پوهېږم چې سیاسي شهرت انتقادونه او بریدونه راجلبوي، خو دا ډول ګواښونه عادي خبره نه ده. د هغه د وسلې د شوق له امله زه واقعاً وېرېدلی وم.»

د فیاض خان وکیل چارلز رویل د فراژ پر وړاندې وویل چې د خان ویدیو «ستاسو له سیاسي روایت سره هم‌غږې ده»، خو فراژ ځواب ورکړ:

«دا له روایت سره نه، بلکې له واقعیت سره تړاو لري.»

فیاض خان په محکمه کې ځان بې‌ګناه وباله او پولیسو ته یې وویل چې دا ویدیو یې ریښتینی ګواښ نه و، بلکې یوازې یې د ټولنیزو رسنیو لپاره یو خیالي کرکټر لوبولی و.

خو د محکمې منصفه پلاوي هغه مجرم وپېژاند.

د پکتیکا ولایت د برمل ولسوالۍ اوسېدونکي وايي چې وړمه شپه د دې ولسوالۍ پر مرغۍ بازار د پاکستان په هوايي برید کې خلکو ته مرګ ژوبله نه ده اوښتې.

د سیمې دوو اوسېدونکو د نوم د نه ښودلو په شرط ازادي راډیو ته وویل چې د پاکستان د جنګي الوتکو په برید کې لږترلږه ۱۶ دوکانونه په بشپړ ډول ویجاړ شوي او د هغو مالکانو ته یې مالي تاوانونه اړولي دي.

پرون د طالبانو دفاع وزارت هم په ایکسپاڼه یا پخواني ټویټر کې په یوه بیان کې تایید کړه چې د پاکستان الوتکو د پکتیکا د برمل ولسوالي پر مرغۍ بازار بمباري کړې او هغه یې د افغانستان د هوايي حریم سرغړونه وبلله.

د طالبانو د حکومت د بهرنيو چارو وزير امیرخان متقي د جمعې په ورځ په نوي ډیلي کې وویل چې کابل به ډېر ژر د هند لپاره خپل ډیپلوماتان واستوي، د هغه په وینا دا به د دواړو هېوادونو د اړیکو د پیاوړتیا په موخه د «پړاو په پړاو هڅو» یوه برخه وي.

متقي ټینګار وکړ چې طالبان به هېیچا ته اجازه ورنه کړي چې د افغانستان له خاورې څخه د نورو هېوادونو پر ضد کار واخلي.

متقي چې د پنجشنبې په ورځ په یو اوونیز رسمي سفر نوي‌ډیلي ته رسېدلی، په ۲۰۲۱ کې د طالبانو له واک ته رسېدو وروسته لومړنی جګپوړی طالب چارواکی دی چې هند ته سفر کوي. هند لا تر اوسه د طالبانو حکومت په رسمیت نه‌دی پېژندلی.

هغه د هند له بهرنیو چارو وزیر سوبرامانیام جې شنکر سره له مفصلو خبرو وروسته، له یو شمېر خبریالانو سره په ناسته کې د هند له سوداګرو وغوښتل چې د افغانستان د کانونو، معدني موادو او انرژۍ په سکتورونو کې پانګونه وکړي.

ټاکل شوې ده چې د افغانستان په وخت نن مازدیګر څلور نیمې بجې د افغانستان او بنګله دیش د کرکټ ملي لوبډلې په دوهمه پنځوس اوره سیالۍ کې مخامخ شي.

دا سیالي د ابوظبۍ په شیخ زاید سټډیوم کې ترسره کیږي.

افغانستان د یو ورځنیو لوبو د دې لوبلړۍ لومړنۍ سیالي وړمه ورځ وګټله.

د لوبلړۍ درېیمه او وروستۍ سیالۍ د سې شنبې په ورځ کیږي.

دواړو ټیمونو تر دې وړاندې درې شل اوریزې لوبې هم درلودې چې هغه لوبلړۍ بنګله دیش وګټله.