له پاکستان او ایرانه د غیرقانوني افغان کډوالو د بهیر له ګرنډي کیدو سره سم، د کډوالو په چارو کې د ملګرو ملتونو لویه کمیشنري وايي، له راستانه شویو کسانو سره یې مرستې کړې دي.

د دې ادارې ویاند فرامرز برزین ازادي راډیو سره خبرو کې د پنجشبې په ورځ وویل، د راستانه شویو او بیځایه شویو کسانو لپاره یې نوې ستراتیژي جوړه کړې ده.

د برزین په خبره، په ستراتیژي کې د ۲۰۲۵ څخه تر ۲۰۲۸ کاله د بېځایه شویو او راستانه شویو کسانو لپاره تګلارې روښانه شوي دي.

د هغه په ټکو، په کلیدي کارونه کې د نقدي مرستو ویش، راستنو او بېځایه شویو ته د دایمي استوګن ځای برابرول، په لویو او کوچنو کارونو پانګونه او د فني او حرفوي زده کړو لپاره زمینه برابرول دي شامل دي.

برزین وړاندې ویلي، له افغانانو سره مرستې، د نړیوالو په مرستو پورې تړلي دي.

دا په داسې په حال کې ده چې له ګاونډیو هېوادونو راستانه شوي کډوال وايي، له ډیرو ستونزو سره مخ دي او هیچا ورسره مرسته نه ده کړې.

خو ځیني بیا وايي، که څه هم له دوی سره مرستې شوي خو کافي او ډیرو مرستو ته اړتیا لري.

د کډوالو نړیوال سازمان د تیرکال په وروستیو کې ویلي و، یو میلیون او دوه سوه زره بې اسناده افغانان له ایران او پاکستانه په ۲۰۲۴ کال کې افغانستان ته راستانه شوي دي.

د طالبانو د حکومت د عامې روغتیا وزیر نور جلال جلالي په کابل کې د سرطان د درملنې ۲۰۰ بستریز روغتون لپاره د روغتیا له نړیواله سازمانه د مرستې غوښتنه کړې ده.

د عامې روغتیا وزارت د پنجشنبې په ورځ د (فبرورۍ۱۳مه) په یوې خبرپاڼه کې ويلي، په هغې ناسته چې ښاغلي جلالي او د افغانستان لپاره د روغتیا د نړیوال سازمان مشر سنیزا سالوادور په کې ګډون درلود، د دې روغتون د فعاله کیدو، د روغتون د تجهیزاتو او د روغتیايي کارکوونکو د ظرفیتونو د لوړیدو په اړه خبرې اترې شوي دي.

تمه ده په کابل کې د سرطان د درملنې ۲۰۰ بستریز روغتون په نژدې راتلونکې فعال شي، خو د عامې روغتیا وزارت د دې روغتون د فعاله کیدو د دقیق وخت په اړه څه نه دي ویلي.

د شمیرو له مخې، د ۲۰۲۴ کال تر پایه په ټول افغانستان کې ۵۰۰ زره کسان په سرطان اخته شوي وو.

په افغانستان کې د سرطاني ناروغي د تشخص او درملنې د وسایلو کمښت د دې سبب شوی چې په دې ناروغۍ اخته کسان پاکستان ته د درملنې لپاره لاړ شي

د طالبانو په واک کې د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت وايي، ۶۳ افغان کډوالو د پاکستان له زاندنونو ازاد او افغانستان ته راستانه شوي دي.

دې وزارت د پنجشنبې په ورځ پر خپلې ایکس پاڼې/پخواني ټویټر لیکلي، د راخوشي شویو کسانو ۱۵ تنه یې د څلورو کورنیو غړي دي.

وړاندې راغلي، دا افغانان د قانوني اسناد د نه درلودو له کبله نیول شوي او له دوه تر شپږ ورځو د پاکستان په بیلابیلو ښارونو کې زندانیان وو.

د پاکستان حکومت په دې وروستیو کې د افغان کډوالو د نیولو بهیر کړند کړی دی.

که څه هم پاکستاني چارواکي وايي، دوی یوازې هغه افغانان نیسي چې په دې هېواد کې د پاتي کیدو قانوني اسناد نه لري، خو افغان کډوال دا خبره ردوي او وايي، پاکستاني پولیس هغه افغان کډوال هم نیسي چې قانوني اسناد ولري.

د طالبانو د حکومت اقتصادي مرستیال ملاعبدالغني برادر د قطر په پلازمینه دوحه کې د دې هېواد له بهرنیو چارو وزیر محمد بن الرحمن ال ثاني سره کتلي دي.

د طالبانو د حکومت د ریاست الوزرا اقتصادي معاونیت د پنجشنبې په ورځ د (فبرورۍ په ۱۳مه) پر خپلې ایکس پاڼې ویلي، په دې کتنه کې د افغانستان او قطر ترمنځ د اړیکو پر پراختیا، اقتصادي مسایلو او د قطر د حکومت او خصوصي سکتور له لورې په افغانستان د پانګونې په اړه خبرې شوي دي.

د قطر د بهرنیو چارو وزارت نن د یوې اعلامیې په خپرولو سره ویلي، په کتنه کې د افغانانو پر شته ستونزو خبرې شوي او د قطر د بهرنیو چارو وزیر ژمنه کړې چې د افغانانو ملاتړ ته به دوام ورکوي.

قطر له هغوو ګوتو په شمیر هېوادونو څخه دی، چې د طالبانو د حکومت لوړپورې چاروکې ورته وخت ناوخت سفرونه کوي او دې ډلې سیاسي دفتر هم د قطر په پلازمینه دوحه کې دی.

د افغانستان د خبریالانو مرکز د راډیو د نړیوالې ورځې په مناسبت ویلي چې په افغانستان کې د راډیوګانو د کار په برخه کې محدودیتونه په بې ساري ډول زیات شوي او د راډیوګانو یو شمېر کارکوونکي په زندانونو کې دي.

په اعلامیه کې راغلي چې تېر کال، لږ تر لږه د اوو راډیوګانو دفترونه تړل شوي دي، چې له دې ډلې دریو یې لا تر اوسه د بیا پرانستلو اجازه نه ده ترلاسه کړې، او د دوو آزادو راډیوګانو د کارکوونکو په شمول شپږ تنه اوس مهال د طالبانو په بند کې دي .

یاد مرکز له طالبانو غوښتنه کړي چې د افغانستان له رسنیو قانون سره سم د رسنیو او خبریالانو د آزادۍ او کار درناوی او ملاتړ وکړي، او د رسنیو کارکوونکي چې په بند کې دي خوشې کړي او تړل شوي راډیو سټیشنونه بیرته پرانیزي.

په ملګرو ملتونو کې د افغانستان د دایمي استازي سرپرست نصیر احمد فایق خبرداری ورکړی چې د افغانستان په طبي موسسو کې د ښځو او نجونو د زده کړو بندیز د هیواد روغتیايي سیستم نور هم خراب کړی دی.

د چهارشنبې په ورځ، د فبروري په ۱۴مه، په نیویارک کې د ملګرو ملتونو د ټولنیزې پراختیا کمیسیون په ۶۳مه غونډه کې، ښاغلي فایق د نجونو او ښځو د تعلیم، روزنې او کار په اړه د طالبانو محدودیتونو ته اشاره وکړه او زیاته یې کړه چې کله د یو هیواد نیمایي نفوس له زده کړو محرومه شي، نو هیڅکله هم پرمختګ نه شي کولی.

هغه زیاته کړه، ښځې تل په افغانستان کې د صحي سکتور د ملا تیر وې.

ملګرو ملتونو مخکې ویلي و چې د افغانستان په طبي موسسو کې د ښځو او نجونو د زده کړو بندیز به په هیواد کې ملیونونه ښځې او نجونې له روغتیايي خدماتو څخه بې برخې کړي.

د افغانستان د کرېکټ ملي لوبډله نن، د چهارشنبې په ورځ، د سلواغې ۲۴مه، د ۲۰۲۵ کال د چمپینز ټرافۍ سیالیو کې د ګډون لپاره د پاکستان لاهور ښار ته ورسېده.

دا سیالۍ د نړۍ د اتو غوره لوبډلو په ګډون د کب میاشتې له لومړۍ نېټې پیلېږي او د همدې میاشتې تر ۱۹مې به دوام وکړي.

افغانستان په دې سیالیو کې د دوهم ګروپ برخه ده، چې له استرالیا، انګلستان او جنوبي افریقا سره سیالي کوي، پداسې حال کې چې لومړي ګروپ کې هند، پاکستان، بنګله‌دېش او نیوزیلېنډ شامل دي.

د افغانستان ملي لوبډله به خپله لومړنۍ سیالي د کب پر ۳مه، د جمعې په ورځ، د جنوبي افریقا پر وړاندې د کراچۍ په ملي لوبغالي کې ترسره کړي.

تر دې وړاندې، افغان لوبډله به د پاکستان الف لوبډلې او د نیوزیلېنډ ملي لوبډلې پر وړاندې د سلواغې په ۲۶مه او ۲۸مه دوه تدارکاتي سیالۍ ولري.

د طالبانو د حکومت د کډوالو او راستنیدونکو چارو وزارت اعلان کړی چې د پاکستان له زندانونو خوشې شوي ۸۴ تنه افغان کډوال دي افغانستان ته استول شوي دي.

د هغه بیان له مخې چې پرون د دې وزارت پر رسمي ویب پاڼه خپور شو په دې ډله کې کورنۍ هم شته. دا کسان د تورخم له لارې هېواد ته ستانه شوي دي.

بیان په تورخم کې د طالبانو د سرحدي پولیسو له قوله وايي چې دا کسان د پاکستان له پلازمېنې اسلام آباد څخه نیول شوي دي او له دوو څخه تر پنځو ورځو پورې په "حاجي کمپ" کې بندیان وو.

په دې وروستیو کې په پاکستان کې د افغان کډوالو نیول زیات شوي او سلګونه افغان کډوال له دې هیواده ایستل شوي دي.

د طالبانو حکومت د م. م د امنيت شورا په وروستۍ غونډه کې د پاکستان د استازي هغه تورونه رد کړي دي چې وايي له افغانستان څخه سيمې او نړۍ ته د ترهگرۍ گواښ شته.

د بهرنیوچارو وزارت ویاند قهاربلخي پرون پر خپله ایکس ‌پاڼه ولیکل چې په افغانستان کې د داعش او نورو ډلو ټول پټنځایونه له منځه وړل شوي او د افغانستان له خاورې هېڅ هېواد ته هېڅ راز خطر نه دی پېښ.

نوموړی زیاتوي چې که په افغانستان کې کومه امنیتي پېښه کیږي، عاملین یې د ډیورنډ کرښې له پورې غاړي رااوړي. بلخي وايي ځيني هېوادونه د دې پر ځای چې د خپلو کورنيو سياستونو ستونزې حل کړي هڅه کوي افغانستان بې‌ثباته وښي.

له دې څرګندونو یوه ورځ مخکې د م. م امنیت شورا په یوه غونډه کې په افغانستان کې د داعش ډلې د فعالیتونو پر زیاتیدو اندیښنه وښوده. د ملګرو ملتونو د سرمنشي مرستیال او د تروریزم ضد دفتر مشر د داعش ډلې خراسان څانګه د افغانستان، سیمې او نړۍ لپاره جدي ګواښ وباله.

یو ایرانی چارواکی وايي هغه۲۵۰ تنه افغانان یې بېرته افغانستان ته ستانه کړي دي چې قانوني اسناد یې نه درلودل او په ګډ سرحد کې په واورو او توپان کې ګیر پاتې وو.

د تایباد ښار عمومي څارنوال حجت صدیقي پرون (د سلواغې ۲۲مه) وویل چې دې افغان کډوالو هڅه کوله له غیرقانوني لارو ایران ته ننوځي. هغه زیاته کړه چې دا د ایران قلمرو ته د ننوتو پرمهال په درنو واورو کې بند پاتې شول او د ایران امنیتي ځواکونو له پېژندنې وروسته وژغورل.

په عین حال کې د ایراني رسنیو د راپورونو له مخې د سیستان- بلوچستان ولایت د زابل سیمې د پولیسو قوماندان علي اکبر حبیبي ویلي دي چې په تېره یوه اونۍ کې ۱۷۲ تنه افغانان چې قانوني اسناد یې نه لرل، نیول شوي دي.

ایران په دې وروستیو کې د هغو افغان کډوالو د ایستلو لړۍ چټکه کړې ده چې دوی یې غیرقانوني کډوال بولي.