د متحدوایالتونو د بهرنیو چارو وزیر انټوني بلېنکن بلاخره موافقه وکړه چې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو په اړه د کانګرس د استازو په جرګه کې خبرې وکړي.

د کانګرس د بهرنیو اړیکو کمېټې چې جمهوريبال په کې اکثریت دي دا خبر له اوږدو لانجو وروسته پرون ورکړ.

د کمېټې مشر مایک مککال وویل، بلېنکن منلې چې د ډسمبر په ۱۱مه به دې کمېتې ته حاضر شي او د ۲۰۲۱م کال په اګست میاشت کې له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د بې نظمه وتلو په اړه به علني خبرې وکړي.

له افغانستانه د امریکايي ځواکونو د وتلو پر مهال ګډودي هغه لانجمنه مسئله ده چې له څه باندې درېیو کلونو راهیسې یې سیوری لا هم د امریکا پر سیاسي چاپېریال پروت دی.

د پاکستان پوځ او امنیتي ځواکونو پرون د پخواني صدراعظم عمران خان د پلویانو د ځپلو لپاره په پلازمېنه اسلام‌آباد کې پراخ عملیات وکړل.

دا عملیات وروسته له هغه پیل شول چې د عمران خان د تحریک انصاف ګوند معترضو پلویانو د حکومت هغه امر ونه مانه چې خپلې مظاهرې پای ته ورسوي.

د عمران خان پلویان له زندانه د پخواني صدراعظم خلاصون غواړي.

د کورنیو چارو وزیر محسن نقوي په یوه خبري غونډه کې وویل چې امنیتي ځواکونو تېره شپه ناوخته مظاهره چیان تیت پرک او اسلام آباد تصفیه کړ.

یوه امنیتي چارواکي د آزادۍ راډیو مشال څانګې ته وویل چې شاوخوا ۵۰۰ کسان نیول شوي دي.

د اسراییلو امنیتي کابینې د اسراییل او حزب‌الله ترمنځ د اوربند طرحه تېره شپه په یوه خوله تصویب کړه.

د صدراعظم بنیامین نتنیاهو دفتر بیګا وویل چې دا طرحه په لسو موافقو او یوه مخالفه رایه تصویب شو.

نتنیاهو هم له دې مخکې د اوربند له طرحې څخه ملاتړ کړی و او سپارښتنه یې کړې وه چې کابینه دې دا طرحه تصویب کړي، خو هغه په عین حال کې ژمنه کړې چې که حزب‌الله د دې موافقې له موادو سرغړونه وکړي نو دا ډله به سخته وځپل شي.

متحدوایالاتو سمدستي د دې موافقې هرکلی وکړ او ولسمشر جوبایډن وویل چې دا اوربند به د لبنان لپاره یو نوی پیل وي او ښيي چې له نژدې ۱۴ میاشتو جګړې وروسته سوله ممکنه ده.

د اسراییلو صدراعظم بنیامین نتنیاهو وايي، دی به خپلې کابینې ته مشوره ورکړي چې د امریکا په منځګړیتوب له حزب‌الله سره د اوربند موافقه تصویب کړي.

بنیامین نتانیاهو د سه شنبې په ماښام د نومبر ۲۶مه په یوه تلوېزیوني وینا کې وویل چې د اوربند موافقه به ۱۴ میاشتنۍ جګړې ته د پای ټکی کېږدي.

په همدې حال کې اسراييلي پوځ د اوربند په وروستيو شېبو کې هم د سزا ورکولو په اراده د حزب‌الله د ډلو مېشتو سیمو ته ګواښونه کړي.

د امریکا متحد ایالتونه حزب‌الله ډله یو تروریستي سازمان ګڼي، خو اروپايي ټولنې یې یوازې پوځي څانګه په تور لېست کې شامله کړې ده.

حزب‌الله یوه توندلارې ډله او سیاسي ګوند دی چې د لبنان د جنوب پر زیاتو برخو کنټرول لري او د لبنان په پارلمان کې یې څو څوکۍ په واک کې دي.

تر اوسه د دغه اوربند دقیق شرایط او دقیق وخت معلوم نه دی.

دا تړون د غزې په تړانګه کې د حماس پر وړاندې د اسراییلو په جګړه اغېزه نه کوي چې د امریکا متحده‌ایالاتو او اروپایي اتحادیې له‌خوا د یو تروریستي سازمان په توګه پېژندل شوی، داسې جګړه چې لا هم د پای ته رسېدو نښې یې نه ښکاري.

د پاکستان د کورنیو چارو وزیر وايي چې د پاکستان په وروستیو مظاهرو کې د افغان کډوالو د ګډون په اړه به نن رسنیو ته جزییات وړاندې کړي.

محسن نقوي چې تېره شپه د پخواني صدراعظم عمران خان د پلویانو د ځپلو لپاره د پوځ تر عملیاتو وروسته خبرې کولې همداراز زیاته کړه چې په نژدې ورځو کې به د افغان کډوالو د برخلیک په اړه یوه مهمه پرېکړه اعلان شي.

هغه په دې اړه نور جزییات ورنه کړل.

د پاکستان مخکیني موقت حکومت د ۲۰۲۳م کال په نوامبر میاشت کې د افغان کډوالو د ایستلو بهیر پیل کړ.

د دې پلان په ترڅ کې لسګونه زره افغان کډوال چې د پاکستاني چارواکو په دې هېواد کې د استوګنې قانوني اسناد یې نه درلودل په جبري ډول افغانستان ته واستول شول.

هغه مهال پاکستاني چارواکو تور لګولی و چې د پاکستان په ناامنیو کې افغان کډوال لاس لري.

د طالبانو حکومت وايي، د صنعت او سوداګرۍ وزارت د سرپرست نورالدین عزیزي په مشرۍ یو پلاوی یې د تولیداتو په هغه ننداراتو کې ګډون کوي چې په استانبول کې جوړېږي.

د طالبانو تر کنټرول لاندې باختري خبري اژاس ویلي چې د "حلال استانبول" په نوم دې نندارتون کې د ګډون لپاره ترکیې ته په تللي پلاوي کې افغان سوداګر او پانګه‌وال هم شامل دي.

ټاکل شوې دا نندارتون نن چهارشنبې پیل او درې ورځې دوام وکړي چې د چارواکو په وینا به په کې د افغانستان د غالیو، قیمتي ډبرو او وچې میوې په شمول صاداراتو لپاره اته غرفې هم کېښودل شي.

په دې سفر کې د طالبانو له سرپرست وزیر سره د افغانستان د خصوصي سکتور ۳۰ تنه استازي هم ملتیا کوي.

له هغه خبر وروسته چې طالبانو د افغانستان په یو شمېر سویلي ولایتونو کې د نړیوالو بنسټونو په ملاتړ سیمه‌ییز ټولګي وتړل، د ملګرو ملتونو د ماشومانو د وجهي صندوق یا یونېسف د رسنیو دفتر د سې شنبې په ورځ د نومبر ۲۶مه ازادي راډیو ته په یوه پیغام کې وویل د افغانستان په سویلي ولایتونو کې روان وضعیت په دقیقه توګه څېړي او ژر به یې پایلې له رسنیو سره شریکې کړي.

یو شمېر سیمه‌ییزو سرچینو چې د نوم له څرګندولو یې ډډه کوله، پرون ازادي راډيو ته وویل چې په کندهار، هلمند، ارزګان او زابل ولایتونو کې سلګونه سیمه‌ییز ټولګي چې د یونېسف، اروپايي ټولنې، د ناروې د کډوالو د شورا، نړیوال بانک او نورو نړیوالو بنسټونو له‎‌خوا تمویلېږي د طالبانو د حکومت د پوهنې وزارت په حکم تړل شوي دي.

د طالبانو حکومت تراوسه په دې اړه څه نه دي ويلي، خو تر دې وړاندې يې په کندهار او هلمند کې يو شمېر سيمه‌ييز ټولګي چې د نړيوالو موسسو له‌خوا تمويلېدل، تړلي دي.

د افغانستان د بشري حقونو په چارو کې د ملګرو ملتونو ځانګړي راپور ورکوونکي يوځل بيا طالبان د افغان ښځو پر وړاندې په سيستماتيک جنسيتي جبر تورن کړي دي.

ریچارډ بینېټ د سه شنبې په ورځ نومبر ۲۶مه په یوه ویډیو پيغام کې چې د جنسیت پر بنسټ د تاوتریخوالي پر وړاندې د ۱۶ ورځني کمپاین په مناسبت پر خپل ایکس‌پاڼې یا پخواني ټویټر کې خپره کړې، ویلي: "په افغانستان کې د جنسیت پر بنسټ تاوتریخوالی ژورې ریښې لري چې د طالبانو د سیستماتیک جنسیتي جبر او تبعیض له امله زیات شوی او دا جبر په دې وروستیو کې د اخلاقي قانون په تصویب سره نور هم بنسټیز شوی دی."

د ۲۰۲۱م کال له اګسټ راهیسې، کله چې طالبانو په افغانستان کې واک تر لاسه کړ، دوی پر افغان ښځو او نجونو پراخ بندیزونه لګولي دي.

د ۱۹ کلنو ځوانانو د درې اړخیزو سیالیو په لړ کې افغانستان د ۲۱ منډو په توپیر پاکستان ته ماتې ورکړه او د دې سیالیو اتلولي یې وګټله.

پایلوبه نن سه شنبه د نومبر په ۲۶مه نېټه د کابل پر وخت سهار لس بجې د عربي متحده اماراتو په کوربتوب پیل شوه چې افغان لوبډلې لومړۍ توپوهنه وکړه.

افغان توپوهونکو په ۵۰ اورونو کې ۹ لوبغاړي له لاسه ورکړل او ۲۵۰ منډې یې وکړې.

په دې سیالۍ کې د افغان توپوهونکو له ډلې برکت ابراهیمزي ۷۹، نظیف‌الله امیري ۵۶ او فیصل خان ۴۱ منډې وکړې.

د پاکستاني توپ اچونکو له ډلې بیا علي رضا او عبدالسبحان درې درې لوبغاړي وسوځول.

پاکستان لوبډلې د ۴۸ اورونو په لوبولو سره ټول لوبغاړي له لاسه ورکړل، ۲۲۹ منډې وکړې او د ۲۱ منډو په تفاوت یې ماتې وخوړه.

یادې لوبډلې ته هارون ارشد او شاهزیب خان نیمه سلیزې ووهلې.

د افغانستان د توپ اچونکو په ډلګۍ کې نصیر معروف خېل او نصرت نورستاني دوه دوه لوبغاړي وسوځول.

دغه درې اړخیزې سیالۍ چې د نومبر په ۱۳مه نېټه د افغانستان، پاکستان او عربي متحده اماراتو په ګډون پیل شوې وې، تر ۷ سیالیو وروسته د افغانستان په اتلوۍ پای ته ورسېدې.

په دې سیالیو کې افغان لوبغاړی فیصل خان مخکښ منډه جوړونکی شو، هغه د دوه سلیزو پر مټ په پنځو سیالیو کې ۳۶۷ منډې وکړې.

دغه راز بل افغان لوبغاړی نصیر معروف خېل بیا په ۵ سیالیو کې تر ټولو زیاتې ۱۲ ویکټې واخیستې.

د یادو درې اړخیزو سیالیو تر پای ته رسېدو وروسته به د افغانستان نولس کلنه لوبډله د ۱۹ کلنو ځوانانو په اسیا جام کې ګډون کوي چې د روانې نومبر میاشتې په ۲۹مه نېټه په عربي متحده اماراتو کې پیلېږي.

د ویلو ده چې د اسیا جام سیالیو په ترڅ کې به افغانستان له بنګله‌دېش، سریلانکا او نیپال سره سیالۍ کوي.

د ناټو او اوکراین شورا نن په بروکسل په خپله غونډه کې د اوکراین پر خاوره د روسیې د منځني واټن ویشتونکي توغندي د برید په اړه بحث کوي.

په دې غونډه کې د اوکراین او د ناټو د ۳۲ غړو هېوادونو استازي ګډون لري.

روسیې د تېرې پنجشنبې په ورځ، د نومبر په ۲۱مه نېټه د روسیې دنیپرو ښار د اورشینیک توغندي په وسیله په نښه کړ.

ولسمشر ولادیمیر پوتین هغه مهال په یوه تلوېزیوني وینا کې وویل، د اورشینیک د منځني واټن ویشتونکي توغندي برید، د اوکراین له‌خوا د امریکا او انګلستان د توغندیو په وسیله پر روسیې د برید ځواب دی.

د ناټو او اوکراین شورا تېر کال په ویلینوس کې د ناټو په سرمشریزه کې له کییف سره د دې ټلوالې د همکارۍ د پیاوړتیا او په ناټو کې د اوکراین د غړیتوب د ملاتړ په هدف رامنځ ته شوه.