«هر دستی که به سوی سلاح‌مان دراز شود اسرائیلی است و آن را قطع خواهیم کرد»؛ این بخشی از سخنرانی حسن نصرالله، رهبر پیشین گروه حزبالله لبنان، بود که اکتوبر سال ۲۰۰۵ ایراد شد.
اما از اکتوبر ۲۰۰۵ که این سخنان گفته شد، تا اپریل ۲۰۲۴، مسائل زیادی تغییر کرد. در حدود دو دهه، حد فاصل میان این دو تاریخ، شرایط در جنوب لبنان زیر و رو شد.
«حزبالله»که از سوی جمهوری اسلامی ایران حمایت و از سوی ایالات متحده گروهی تروریستی شناخته می‌شود، در پیامد «جنگ پشتیبانی» که از گروه افراطی حماس در نوار غزه به راه انداخته بود، متحمل تلفات بسیار بزرگ نظامی و امنیتی شد. حماس نیز از سوی ایالات متحده و اتحادیه اروپا به عنوان گروهی تروریستی دانسته می شوند. در راس قربانیان این جنگ، خود حسن نصرالله قرار دارد که آن سخنان را با لحن تهدیدآمیزی خطاب به رقبای گروهش در داخل لبنان به زبان آورده بود.
افول شدید نفوذ حزبالله
با نزدیک شدن سال ۲۰۲۴ میلادی به روزهای پایانی، تلفات بزرگ نظامی و امنیتی که حزبالله به ویژه پس از سقوط نظام بشار اسد در سوریه متحمل شد، نفوذ این گروه در سراشیبی شدید افول قرار گرفت. در این سراشیبی، گفتمان تهدیدآمیز رهبران حزبالله نیز به تدریج فروکش کرد و بحث بر سر سلاح این گروه که تا پیش آن از نگاه حزبالله «ممنوع» بود، به مسئله‌ای اجتناب‌ناپذیر تبدیل شد.
تمام نشانه‌ها و اطلاعات حکایت از آن دارد که تصمیم قاطع برای «خلع‌سلاح» حزبالله در مناطق جنوب رود لیطانی در مرحلهٔ نخست، و ادامه این روند در دیگر مناطق لبنان در مراحل دیگر، گرفته شده است.
ارتش لبنان با حمایت از ریاست‌جمهوری این کشور و هماهنگی کمیسیون نظارت بر اجرای توافق آتش‌بس، حزبالله را برای تسلیم اسلحه‌اش در مناطق جنوب رود لیطانی، زیر فشار شدید قرار داده‌اند.
ژوزفین دیب، خبرنگار لبنانی، در مصاحبه با شبکهٔ «الحره» می‌گوید: «ارتش لبنان در ۹۰ درصد مناطق جنوب رود لیطانی مستقر شده است».
او ادامه داد: «ارتش همچنین مواضع نظامی-متعلق به حزبالله را در شمال کرانه رود لیطانی برچید».
این خبرنگار حوزهٔ نظامی و امنیتی افزود: «لبنان در عین حال از اسرائیل می‌‌خواهد به آتش‌بس پایبند بوده و از پنج موقعیتی که همچنان در عمل لبنان اشغال می‌کند، عقب‌نشینی کند تا ارتش بتواند در تمام مناطق جنوب و مناطق مرزی مستقر شود».
گفتوگو دربارهٔ سلاح حزبالله
جوزف عون، رئیس‌جمهور لبنان، در مصاحبه با شبکهٔ الجزیره، قاطعانه گفت که تصمیم برای منحصر کردن سلاح، تنها در دست حکومت لبنان، گرفته شده است. او همچنین از کشف تونل‌ها و انبارهای مهمات در جنوب و شمال رود لیطانی توسط ارتش پرده برداشت و آن را «بخشی از دستاوردهای بزرگ ارتش در این چارچوب» توصیف کرد.
آقای عون افزود روند خلع سلاح حزبالله، در چارچوب گفت‌وگوی دوجانبه میان ریاست‌جمهوری و این گروه صورت می‌گیرد؛ سخنانی که یک «مسئول بلندپایه» در حزبالله به آن پاسخ داد و به خبرگزای رویترز گفت که این گروه آماده گفتوگو با رئیس‌جمهور درباره مسئله سلاح است «در صورتی که اسرائیل از جنوب لبنان عقب‌نشینی کرده و به حملات خود پایان دهد».
در حالی که اطلاعات دربارهٔ شمار پایگاه‌های نظامی و انبارهای تسلیحات حزبالله که ارتش مصادره کرده، ضد و نقیض است، یک منبع نزدیک به حزبالله به خبرگزاری فرانسه گفت که این گروه حدود ۱۹۰ پایگاه نظامی از مجموع ۲۶۵ پایگاه خود در جنوب رود لیطانی را در اختیار ارتش لبنان قرار داد.
در پاسخ به این سخنان، آقای عون گفت: «آماری که منبع نزدیک به حزبالله اعلام کرده دقیق نیست و ارتش شمار دقیق و موثق مراکزی که پاکسازی کرده را در اختیار دارد».
تلاش‌های ایران برای قاچاق سلاح
با تمام این احوال، گزارش‌هایی از تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران برای قاچاق سلاح به حزبالله منتشر شده است. از جمله روزنامه اسرائیلی «جروزالم پست» به نقل از یک منبع اطلاعاتی غربی، گزارش داد که ایران همچنان تلاش می‌کند از راه دریا، اسلحه برای حزبالله قاچاق کند.
بنابر این گزارش، تلاش برای قاچاق اسلحه از راه دریا در پی آن صورت می‌گیرد که پس از سقوط نظام بشار اسد در سوریه، قاچاق زمینی سلاح بسیار دشوار شده و فرودگاه بین‌المللی بیروت هم «دیگر طیاره های باری از ایران را نمی‌پذیرد».
درحالی که جمهوری اسلامی ایران تلاش می‌کند که اهرم‌های فشار پراکنده‌شدهٔ خود در منطقه را سروسامان دهد تا از آن‌ها برای مذاکرات با کشورهای غربی از جمله ایالات متحده استفاده کند، دستگاه‌های اطلاعاتی غربی، در مسیر این تلاش‌ها ایجاد مانع می‌کنند.
از جمله، روزنامه فرانسوی «فیگارو» گزارشی از عملیاتی امنیتی با مشارکت دستگاه‌های اطلاعاتی و پولیس فرانسه، اسپانیا، آلمان و بریتانیا منتشر کرد که به انهدام یک شبکهٔ پشتیبانی لجستیک وابسته به حزبالله انجامید.
این عملیات از تابستان ۲۰۲۴ تا اپریل ۲۰۲۵ ادامه یافت و تحقیقات فاش کرد که این شبکه، اقدام به خرید ابزارهایی می‌کند که در ساخت پهپاد کارایی دارد و به لبنان ارسال می‌کرد.