پس از بازگشت طالبان به قدرت در اسد سال ۲۰۲۱، تاجیکستان به تعدادی از شبه‌نظامیان مخالف طالبان پناه داده و نگرانی خود را در مورد آنچه «حضور گروه‌های تروریستی» در افغانستان می‌خواند، ابراز کرده و همچنین در چندین مناسبت بین‌المللی بر تشکیل یک دولت فراگیر در افغانستان تاکید کرده است.
با این حال، سفر هیئت تاجیکستان به کابل نشانه‌ای از نزدیکی بین دو طرف تلقی می‌شود.
اما این پرسش مطرح می‌شود که دوشنبه و کابل در حال حاضر از یکدیگر چه می‌خواهند؟
به باور برخی از کارشناسان، به نظر می‌رسد که با سفر هیئت تاجیکستان به کابل، روابط دو طرف رو به بهبود نهاده است.
سفر این هیئت به کابل، به رهبری نماینده ویژه تاجیکستان برای افغانستان، که گفته می‌شود شامل مقامات وزارت‌خانه‌های امور خارجه و داخله و اداره‌های امنیتی است، روز یک‌شنبه اعلام شد.
هنوز حکومت تاجیکستان در این مورد به طور رسمی اظهار نظری نکرده است.
در خبر اخیر، این هیئت با وزیر سرحدات، قبایل و اقوام و رئیس کمیسیون تثبیت سرحدات، ملا نورالله نوری، دیدار کرد.
پیش از این،امیرخان متقی، وزیر امور خارجه حکومت طالبان، با هیئت تاجیکی در کابل دیدار و در مورد توسعه روابط و همکاری‌ها گفتگو کرد.
در بیانیه‌ای که توسط حافظ ضیا احمد تکل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه، در شبکه اجتماعی X منتشر شد، آمده است که طرف تاجیک «از تقویت بیشتر روابط با افغانستان اطمینان داده است.»
شیرعلی رضاییان، تحلیل‌گر سیاسی ساکن دوشنبه، به رادیو آزادی گفت که سفر هیئت تاجیکستان به کابل در پاسخ به سفر والی طالبان برای ولایت بلخ به دوشنبه انجام می‌شود.
آقای رضاییان افزود که تاجیکستان همچنان سطح بالایی از همکاری با افغانستان را حفظ می‌کند، که این امر بر اساس نیازهای اقتصادی و امنیتی و با توجه به پیوندهای عمیق بین مردم دو کشور و این واقعیت است که ماهیت غیرقابل پیش‌بینی بحران‌های جهان کنونی، کشورهای منطقه را به هم نزدیک‌تر می‌کند.
کشور ما، صرف‌نظر از تغییر نظام در افغانستان، با نظر داشت حفظ روابط مردمی که میان کشورهای ما بسیار بلند است همکاری‌های تجاری و اقتصادی را نگه داشت و عموما تامین برق یا فروش برق از تاجیکستان به افغانستان را که برق یک بخش عمده کابل را تامین می‌کند، این را نیز حفاظت نمود.
آقای رضاییان افزود روابط تاجیکستان با افغانستان ماهیت ویژه‌ای دارد و او فکر نمی‌کند که تاجیکستان از توصیه‌های اصولی جامعه بین‌المللی از افغانستان دست کشیده باشد.
در پاسخ به این سوال که تماس‌های فعلی تا چه حد گسترش خواهد یافت و آیا سفارت افغانستان در دوشنبه به حکومت طالبان سپرده خواهد شد، آقای رضاییان گفت که همه چیز ممکن است و پیش‌بینی آینده دشوار است، اما سطح فعلی روابط حفظ خواهد شد.
او می گوید همکاری در برخی زمینه‌ها مانند اقتصادی، تجاری و امنیتی گسترش خواهد یافت، اما روابط به نقطه‌ای نخواهد رسید که سفارت تحویل داده شود، زیرا به گفته او، این موضوع در داخل تاجیکستان حساسیت‌برانگیز است.
اما داکتر عزیز احمد بارز، رئیس مرکز مطالعات راهبردی افغانستان و آسیای مرکزی مستقر در لندن، می‌گوید که تاجیکستان خواسته‌های تجاری و امنیتی و طالبان خواسته‌های سیاسی دارند و احتمالا موضوع تحویل سفارت به حکومت طالبان در دوشنبه در مذاکرات مطرح شده است.
داکتر بارز افزود:
احتمالا در طلوع و سایر رسانه‌ها گزارش شده است که یکی از خواسته‌های طالبان، سپردن سفارت است، اما اینکه آیا تاجیکستان آن را خواهد پذیرفت یا خیر، هنوز مشخص نیست. اما ممکن است آن‌ها درخواست آسان دیگری را بپذیرند و آن این است که کنسولگری افغانستان در خاروغ در ولایت خودمختار بدخشان تاجیکستان، که قبلا به طالبان واگذار شده، یکی از دیپلمات‌های آن‌ها را به عنوان امتیازی به طالبان در آن‌جا بپذیرند.
داکتر بارز می‌گوید که تاجیکستان و سایر کشورهای آسیای مرکزی نگران حضور گروه‌های افراطی در افغانستان هستند و دوشنبه می‌خواهد امنیت سرحدی را تقویت و روابط تجاری را گسترش دهد.
داکتر بارز می‌افزاید که در حالی که کشورهای آسیای مرکزی و چین روابط «محدود» خود را با طالبان حفظ می‌کنند، روسیه، ایران و هند به دنبال حمایت از طالبان از طریق یک مکانیزم منطقه‌ای برای جلوگیری از بازگشت رقبای خود به افغانستان هستند.
او می‌گوید که نزدیکی کابل و دوشنبه با تنش‌های اخیر بین کابل و اسلام‌آباد نیز بی‌ارتباط نیست.
پاکستان گذرگاه تورخم و سایر گذرگاه‌ها با افغانستان را از حدود پنج هفته به این‌سو پس از درگیری‌ها میان دو طرف بسته است.
اسلام‌آباد حکومت طالبان را به پناه دادن به طالبان پاکستانی متهم می‌کند، اما طالبان افغان ضمن رد این اتهامات، مشکل طالبان پاکستانی را معضل داخلی پاکستان می‌دانند.