قزاقستان تابعیت قزاق‌های افغانستان را لغو کرده که به این کشور پناهنده شده بودند

عین‌الدین مرادی سال‌هاست شهروند قزاقستان است، اما اکنون با خطر اخراج به سرزمین مادری‌اش افغانستان روبرو است.

مقامات قزاق در ماه می تابعیت این جوان ۲۷ ساله را به این دلیل لغو کردند که قومیت او قزاق نیست؛ ادعایی که او رد می‌کند.

مرادی که اکنون درخواست تجدید نظر داده، هنگام گرفتن تابعیت قزاقستان در سال ۲۰۱۹ از تابعیت افغانستان صرف‌نظر کرده بود. براساس قوانین شهروندان قزاقستان اجازهٔ داشتن تابعیت دوگانه را ندارند.

مرادی که اکنون یک فرزند نیز دارد عملا بدون تابعیت شده است.

او به بخش قزاق رادیو آزادی گفت: «من کشورم [قزاقستان] را ترک نمی‌کنم. به کشور دیگری نمی‌روم.» مرادی به زبان قزاقی تسلط کامل دارد.

درکنار مرادی ده‌ها فرد دیگر که از قوم قزاق افغانستان اند، به دلیل تردید در مورد قومیت شان تابعیت شان از سوی دولت قزاقستان لغو شده است.

برنامه اسکان مجدد

قزاقستان به قزاق‌های که از خارج به این کشور مهاجرت می‌کنند، تابعیت ارائه می‌دهد. بیش از یک میلیون قزاق‌تبار از کشورهای همسایه از دهه ۱۹۹۰ به این کشور نفت‌خیز آسیای مرکزی نقل مکان کرده‌اند.

طبق آمار رسمی، حدود ۱۳ هزار قزاق‌تبار از افغانستان پس از استقلال قزاقستان در سال ۱۹۹۱ به این کشور مهاجرت کرده‌اند.

مقامات قزاق می‌گویند تنها چند صد تن از قوم قزاق در افغانستان باقی مانده‌اند، اما قزاق‌‌های افغانستان باور دارند که شمار آن‌ها بسیار بیشتر است.

بسیاری از اعضای جامعه قزاق در افغانستان به زبان دری یا ازبکی صحبت می‌کنند و در میان ازبک‌ها در شمال افغانستان زندگی می‌کنند. بیشتر آن‌ها در مناطق دور دست زندگی می کنند و مصروف مالداری اند.

لغو تابعیت

مرادی از ولایت قندوز شمال افغانستان است. او در سال ۲۰۱۶ برای تحصیلات عالی به آلماتی بزرگ‌ترین شهر قزاقستان رفت. مرادی که اکنون در ولایت مرکزی قراغندی زندگی می‌کند پس از آن در قزاقستان ازدواج کرد.

سال گذشته، مقامات به او اطلاع دادند که تابعیتش لغو شده، زیرا سفارت قزاقستان در کابل بدون ارایه جزییات اعلام کردند که او «قزاق نیست بلکه ازبک است». سپس یک محکمه محلی در ماه می این تصمیم را تایید کرد.

مرادی اکنون برای تجدید نظر درخواست داده؛ اما ثابت کردن اینکه او واقعا یک قزاق‌تبار است کاری سختی به نظر می‌رسد.

بخت‌سَرای رئیس بنیاد غیردولتی «السنا امانت» که به افغان‌ها برای بازپس‌گیری تابعیت‌شان کمک می‌کند، گفت که آستانه در سال‌های اخیر شهروندی حدود ۲۵۰ افغان را لغو کرده است.

او گفت که در سال ۲۰۲۳ سفارت قزاقستان در کابل فهرستی از شهروندان قزاقستان که اصلا از افغانستان اند را با آستانه شریک کرد که گمان می‌رفت قزاق‌تبار نباشند.

بخت‌سَرای گفت بسیاری از افرادی که تابعیت‌شان لغو شده، در قزاقستان ازدواج کرده‌اند و کودکان‌شان آنجا به دنیا آمده‌اند. اکنون آنان بدون تابعیت شدند و احتمالاً مجبور به بازگشت به افغانستان خواهند شد.

او به رادیو آزادی گفت: «آن‌ها از بازگشت به افغانستان می‌ترسند چون اطفال‌شان نمی‌توانند درس بخوانند و در جامعه ادغام شوند.»

وزارت داخلهٔ قزاقستان در پاسخ به رادیو آزادی گفت که این افراد طبق اطلاعات «ادارات صلاحیت‌دار» به قومیت قزاق تعلق نداشته و «اسناد جعلی برای اثبات قزاق‌بودن» ارائه کرده‌اند.

این وزارت افزود که این افراد باید برای گرفتن پاسپورت و قانونی‌سازی اقامت‌شان در قزاقستان، به افغانستان برگردند.

عبدالخلیل نجیب‌الله یکی دیگر از کسانی است که تابعیت‌‌اش را از دست داده‌ است.

این مرد ۵۶ ساله گفت پس از آن‌که در سال ۲۰۲۱ تابعیتش لغو شد، فارم و تجارتش در قزاقستان را از دست داد. او گفت متهم شده که دربارهٔ قومیتش دروغ گفته، ادعایی که وی رد می‌کند.

نجیب‌الله نخستین‌بار در سال ۲۰۰۰ از ولایت فاریاب افغانستان، جایی که به دنیا آمده، به قزاقستان رفته بود. او علیه این تصمیم درخواست تجدیدنظر داده و پرونده‌اش را در محکمه دنبال می‌کند.

نجیب‌الله که هنوز هم در قزاقستان زندگی می‌کند، گفت: «بارها پرسیده‌ام که چگونه بدون هیچ سندی زندگی کنم؟» او دربارهٔ پاسخ مقامات قزاق افزود: «به من گفته شد این مشکل خودت است.»