به گفته او عیسی ۱۶ ساله، ساکن قریه اوزیان مرکز ولایت خوست بود، تا صنف چهارم مکتب درس خوانده و اخیراً برای تأمین نفقه خانوادهاش در یک دکان کوچک خوراکهفروشی کار میکرد.
محمد نور جان به رادیو آزادی گفت که خانوادهاش مشکلات اقتصادی داشتند، اما دلیل خودکشی عیسی هنوز معلوم نشده است:
او شام، زهری که برای مرگ موش است خورده بود
«او مسئولیت کامل خانه را به دوش داشت، پدرش پیر است، ما هنوز نمیدانیم چرا خودش را کشت، او شام، زهر که برای مرگ موش است خورده بود، بعد ما شب او را به شفاخانه رساندیم، صبح تقریباً ساعت هشت جان سپرد.»
یک ساکن ولایت کندهار، جایی که در هفته گذشته چهار مورد خودکشی توسط رسانهها و خبرنگاران محلی گزارش شد، میگوید که به دلیل بیکاری و مشکلات شدید اقتصادی تقریباً یک هفته پیش تلاش به خودکشی کرده است.
او که ۴۵ ساله و پدر چهار کودک است و به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش ذکر شود، به رادیو آزادی داستان خود را این گونه تعریف کرد:
«کار پیدا نمیشد، در خانه بیماران دارم، کودکانم مریض هستند، گردههایشان سنگ دارد، مشکلات اقتصادی زیاد است، حتی در خانه نان خشک نداشتیم که به فرزندانم بدهم، بعد خودم را دار زدم، هیچ چیز را نمیفهمیدم، طالبان و همسایه ها آمدند و مرا نجات دادند، در راه شفاخانه به هوش آمدم اما چشمان و زبانم کار نمیکرد، زمانی که خودم را از سقف ،آویزان کرده بودم مدت زیادی گذشته بود، همسر و فرزندانم تلاش کردند مرا نجات دهند اما توانایی آن را نداشتند.»
این مرد ادعا میکند که برای یافتن کار و دریافت مواد غذایی برای فرزندانش از نهادها، مسئولان، همسایه ها و سایر مردم درخواست کمک کرده،اما هیچکس با او همکاری نکرده است.
افزایش خودکشی میان مردان عمدتاً به دلایل مشکلات اقتصادی عنوان شده است.
اما فقط مردان نیستند، بلکه تعدادی از دختران و زنان نیز در این کشور به این اقدام دست زده یا تلاش کردهاند.
برخی خانوادههای آنان به رادیو آزادی گفتهاند که به دلیل فقر، محرومیت از کار و آموزش، خشونت های خانوادگی، ازدواج در سنین پایین، ازدواجهای اجباری، فشارهای روانی و فرهنگی، به ویژه محدودیتها و ممنوعیتهای اعمالشده از سوی حکومت طالبان، آنان تلاش به خودکشی کردهاند.
یکی از ساکنان شهر کابل که به دلیل حساسیت موضوع نخواست نامش در گزارش منتشر شود، گفت که ۱۸ ساله است و در صنف نهم بود که به خاطر ممنوعیت طالبان از آموزش بازماند.
او به شرط تغییر صدا به رادیو آزادی گفت که به دلیل ادامه محدودیتهای سخت طالبان بر زنان و دختران، تلاش به خودکشی کرده است:
دقیقاً یادم نیست ولی حدود ۱۲ تا ۱۵ تابلیت خیلی قوی خوردم
«زمانی که در منطقه ما حداقل ۲۰ مرکز آموزشی (کورس) که آخرین امید ما برای تحصیل بود، هم بسته شدند، فشار زیادی به ذهنم وارد شد، احساس میکردم قیامت شده، وقتی به خانه برگشتم هیچ چیز از خودم نمیفهمیدم، دقیقاً یادم نیست ولی حدود ۱۲ تا ۱۵ تابلیت خیلی قوی خوردم، نوع این دوا ها معلوم نبود، همه را یکجا خوردم اما خوشبختانه زنده ماندم.»
او گفت که این حادثه خانوادهاش را بسیار اندوهگین کرد و اکنون برای سرگرم شدن به نقاشی و برخی فعالیتهای دیگر در خانه مشغول است و از اقدامش پشیمان است.
گفتنی است که تنها از ۱۵ جون تا ۱۴ جولای سال جاری، رسانههای داخلی در غزنی، کندهار، ننگرهار، خوست و کابل بیش از ۱۲ مورد خودکشی مردان و زنان را گزارش کردهاند.
اما موارد زیادی وجود دارد که در این مدت رسانهای نشده و خانوادهها آن را به دلایل فرهنگی پنهان نگه داشتهاند.
یک زن ساکن منطقه دشت برچی غرب کابل که به دلیل ترس خانواده و خویشاوندان خود نخواست نام و صدایش منتشر شود، به رادیو آزادی گفت که مادر یک کودک چهار ساله است و به دلیل خشونت خانوادگی از سوی خانواده همسرش و از این که شوهرش مسئولیت او و کودک اش را نمیپذیرد حدود یک هفته پیش با خوردن دارو تلاش به خودکشی کرده است.
این زن ۲۳ ساله گفت که یک همسایه او را نجات داده و اکنون همراه کودکاش در خانه همان همسایه در وضعیت نامناسب بسر می برد.
فعالان حقوق زنان و حقوق بشر میگویند که اکنون نسبت به هر زمان دیگری موارد خودکشی میان زنان و دختران افزایش یافته و دلیل آن حذف زنان از جامعه از سوی طالبان است.
سارا رحمانی، فعال حقوق زنان به رادیو آزادی گفت:
خودکشی راه حل نیست
«متأسفانه هر روزی که میگذرد زندگی دختران در افغانستان سختتر، دردناکتر و تاریکتر میشود. دخترانی که اجازه رفتن به مدرسه ندارند، حق انتخاب ندارند و صدایشان خاموش شده، فشار خانوادهها، فقر، آینده نامعلوم همه باعث شده که برخی جز خودکشی راهی نداشته باشند، اما خودکشی راه حل نیست، ما میتوانیم با ایجاد فضای امن، بازگشایی مسیرهای آموزش و حمایت از آنان امید را به زندگی بازگردانیم.»
گفتنی است که طالبان از اگست ۲۰۲۱ که به قدرت رسیدند، علاوه بر وضع محدودیتهای متعدد برای مردان، از صنف ششم به بعد آموزش دختران را در مکاتب،پوهنتون ها و انستیتوت های طبی ممنوع کردهاند.
زنان را از کار در بسیاری از ادارات دولتی و غیردولتی برکنار کردهاند، رفت و آمد، تفریح، ورزش، رفتن به حمام و آرایشگاه ها و حتی رفتن به کورس ها را برای زنان و دختران ممنوع کردهاند.
این محدودیتها بیشترین آسیب را به زنانی وارد کرده که سرپرست مرد خانواده ندارند و خود نان آور خانواده اند.
علمای اسلامی می گویند که خودکشی در دین اسلام حرام و ممنوع است و در آیات متعددی از جمله سورههای النساء، بقره و حجر منع شده است.
روانشناسان نیز خودکشی را راه حل نمیدانند و تأکید میکنند که افراد در اوج فشارهای روانی و ناامیدی، در صورت عدم دریافت کمک به خودکشی فکر میکنند که به گفته آنان بزرگترین اشتباه است.
عبدالمتین احمدی یکی از این روانشناسان به رادیو آزادی گفت:
از توصیههای من این است که این افراد همیشه احساساتشان را با دوستان و کسانی که به آنها اعتماد دارند در میان بگذارند
«یکی از توصیههای من این است که این افراد همیشه احساساتشان را با دوستان و کسانی که به آنها اعتماد دارند در میان بگذارند، همچنین زمانی که به فکر خودکشی هستند مواد مخدر مصرف نکنند چون این مواد توانایی فکر مثبت و تصمیمگیری درست را از آنها میگیرد، در این شرایط باید هر چه سریعتر به روانشناس یا مشاوران متخصص مراجعه کنند تا مشاوره حرفهای دریافت کنند. همچنین خود را با ورزش، گذراندن وقت با دوستان و فعالیتهای اجتماعی مشغول کنند، حمایت از این افراد بسیار اهمیت دارد تا از وقوع این حوادث جلوگیری شود.»
عبدالمتین قانع سخنگوی وزارت امور داخله طالبان به پرسش های رادیو آزادی در مورد آمار دقیق خودکشی در سال جاری پاسخ نداده است.
وزارت داخله طالبان ،اما در ماه دلو ۱۴۰۱ گفته بود که حدود ۳۶۰ مورد خودکشی در یک سال گذشته به ثبت رسیده، اما نگفته بود که چه تعداد آنان زنان و چه تعداد مردان بودهاند.
پیش از این، ریچارد بنیت گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در افغانستان و نهادهای مختلف حقوق بشری بینالمللی درباره افزایش موارد خودکشی در افغانستان ابراز نگرانی کرده گفته بودند که بسیاری تلاشکنندگان به خودکشی زنان بوده اند.
بر اساس آمار سازمان ملل متحد، در جامعه مردسالار افغانستان، از هر دو افغان یک نفر که بیشترشان زنان هستند، پیش از رسیدن طالبان به قدرت دچار مشکلات روانی بودند؛ اما کارشناسان میگویند وضعیت امروز از هر زمان دیگر بدتر است و جامعهای که چهار دهه جنگ را تجربه کرده، اکنون سرکوب حقوق اساسی زنان و سلب آزادی های آنان از سوی طالبان و بحران اقتصادی را نیز تحمل میکند.