سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) نسبت به افزایش بی‌سابقه برگشت مهاجران افغان بدون اسناد از ایران هشدار داده، می‌گوید که تنها در ماه جون، بیش از ۲۳۰ هزار نفر به افغانستان بازگشته‌اند.
این سازمان دوشنبه ۳۰ جون در اعلامیه‌ای گفته که این موج بی‌سابقه بازگشت‌ها، منابع مرزی را در آستانه فروپاشی قرار داده است.
در ادامه آمده، در این حال کمبود شدید بودجه توانایی IOM و شرکایش را برای کمک‌رسانی به‌شدت محدود ساخته است، طوری‌که تنها ۱۰ درصد از نیازمندان تحت پوشش قرار گرفته‌اند.
در اعلامیه به نقل از امی پوپ، رئیس عمومی آی او ام آمده که «تعداد بسیار زیاد بازگشت‌کنندگان از ایران، آن هم بلافاصله پس از موج بازگشت از پاکستان، فشار عظیمی را بر نظام پاسخ‌گویی شکننده فعلی وارد کرده است.»
او افزوده که «خانواده‌ها تنها با لباس‌های تن‌شان وارد می‌شوند، خسته و نیازمند کمک فوری در زمینه غذا، مراقبت‌های صحی و سایر حمایت‌ها. مقیاس این بازگشت‌ها عمیقاً نگران‌کننده است و نیازمند پاسخی فوری‌تر و قوی‌تر از سوی جامعه جهانی‌ست، و افغانستان به‌تنهایی قادر به مدیریت این بحران نیست.»
سازمان بین‌المللی مهاجرت گفته که پس از پایان ضرب‌الاجل ۲۰ مارچ که از سوی حکومت ایران برای ترک آن کشور به تمامی مهاجران افغان بدون مدرک اعلام شده بود، بازگشت‌ها در ماه اپریل شدت گرفت، در ماه می ادامه یافت و در ماه جون به اوج خود رسید.
از آن‌جا فقط لباس‌ها و زن و اولاد خود را آوردم، دیگر چیزی نداریم، پول ما آن‌جا مانده.یک مهاجر افغان
در همین حال، شماری از مهاجرانی که به‌تازگی از ایران برگشته‌اند می‌گویند در وضعیت دشوار به‌سر می‌برند.
یکی از بازگشت‌کنندگان افغان از کمپ مهاجران اسلام‌قلعه هرات که نخواست نامش در گزارش نشر شود، به شرط تغییر صدایش به رادیو آزادی گفت:
«از آن‌جا فقط لباس‌ها و زن و اولاد خود را آوردم، دیگر چیزی نداریم، پول ما آن‌جا مانده. وقتی این‌جا آمدیم، امارت اسلامی طالبان به ما ده هزار افغانی داد. من یک خانواده ۹ نفره دارم و با این پول نمی‌توانم حتی به هرات بروم، چه رسد که به ولایت خودم، بغلان بروم. نگرانی بزرگ ما بیکاری‌ست و همچنان در مورد آموزش فرزندان ما در این‌جا نگرانی داریم. یکی دیگر از موارد مهم این است که ما خانه نداریم و نه هم توان کرایه خانه را داریم.»
به اساس معلومات IOM، در مجموع، این سازمان از ۱ جنوری تا ۲۹ جون ۲۰۲۵، برگشت ۷۱۴ هزار و ۵۷۲ مهاجر افغان از ایران را ثبت کرده که از این میان، ۹۹ درصد بدون مدرک بوده و ۷۰ درصد آنان به‌طور اجباری اخراج شده‌اند.
همزمان صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل متحد (UNICEF) روز دوشنبه ۳۰ جون در شبکه ایکس خود نوشته که در میان موج بازگشت‌کنندگان افغان از ایران به افغانستان از طریق مرز اسلام‌قلعه در ماه جون، ۵ هزار کودک بدون همراه یا جداشده از خانواده نیازمند کمک شامل‌اند.
این درحالی‌ست که مهلت تعیین‌شده وزارت داخله پاکستان برای خروج داوطلبانه مهاجران افغان دارای کارت‌های "پی او آر" از پاکستان نیز به تاریخ ۳۰ جون به پایان رسید.
شماری از این مهاجران از حکومت پاکستان خواستار تمدید مدت اقامت‌شان شده‌اند.
یک مقام پاکستانی که نخواسته نامش فاش شود، به خبرگزاری اسوشیتدپرس گفته است که طرح تمدید اقامت مهاجران افغان به کابینه ارائه شده و انتظار می‌رود روز سه‌شنبه (اول جولای) در این مورد تصمیم گرفته شود.
به اساس معلومات، تخمین زده می‌شود که حدود ۱.۴ میلیون افغان در پاکستان کارت‌های اثبات ثبت‌نام (پی او آر) را دارند.
وزارت داخله پاکستان در اعلامیه‌ای که سه هفته قبل منتشر کرد گفته که در دو ماه گذشته، بیش از ۲۱۶ هزار مهاجر افغان که دارندگان کارت تابعیت افغان (ACC) و افراد فاقد اسناد قانونی بودند از آن کشور اخراج شده‌اند.
سازمان بین‌المللی مهاجرت (IOM) در اعلامیه اخیر خود گفته که افغانستان توانایی جذب این حجم عظیم بازگشت‌کنندگان را ندارد.
این سازمان افزوده که با تقریباً ۹۰۰ هزار مورد بازگشت از ایران و پاکستان در سال جاری، نظام‌های محلی در آستانه فروپاشی قرار دارند، که این مسئله دسترسی به خدمات اساسی را هم برای بازگشت‌کنندگان و هم جوامع میزبان تهدید می‌کند.
IOM بار دیگر تأکید کرده که بازگشت‌ها باید مصون، داوطلبانه، با کرامت و قابل مدیریت برای جوامع پذیرنده باشند.
