حملهٔ موشکی ایران به پایگاه هوایی «العدید» در قطر، اقدامی بسیار نمادین بود که با دقت طراحی شده بود تا پیام قاطعیت ایران را منتقل کند، بدون آنکه به درگیری گسترده‌تر و ویرانگرتر منجر شود.
ایران به‌صراحت اعلام کرد که شمار موشک‌هایی که در شامگاه ۲۳ جون شلیک شده‌اند، معادل تعداد بمب‌هایی بود که ایالات متحده بر تأسیسات هسته‌ای ایران انداخته است. این موضوع نشان می‌دهد که هدف ایران ارائهٔ پاسخی متناسب بوده، نه تشدید بی‌محابای بحران.
این اقدام متقارن، بیانگر تمایل ایران به نشان دادن این نکته است که حملات به قلمرو آن بی‌پاسخ نخواهند ماند، اما در عین حال ایران خواهان جنگی تمام‌عیار نیست.
همچنین بخوانید:
چرا ایران پایگاه العديد را هدف قرار داد؟
پایگاه هوایی «العدید» بزرگ‌ترین پایگاه نظامی ایالات متحده در شرق میانه است و یکی از مقرهای فرماندهی مرکزی امریکا (سنتکام) به شمار می‌رود که عملیات نظامی امریکا در منطقه را هدایت می‌کند. تصاویر ماهواره‌ای مورخ ۲۰ جون نشان دادند که ایالات متحده حدود ۴۰ فروند طیاره نظامی از انواع مختلف را از این پایگاه خارج کرده است.
یکی از جنبه‌های کلیدیِ نمادین بودن این حمله، تلاش آشکار برای به حداقل رساندن تلفات انسانی و خسارات جانبی بود. هرچند حمله متوجه پایگاه العديد بود، ایران تأکید کرد که پایگاهی دور از مناطق مسکونی را انتخاب کرده و بنا بر گفتهٔ مقام‌های قطری، این حمله هیچ مصدومی در پی نداشته است.
این خویشتن‌داری نشان می‌دهد که هدف ایران نه وارد آوردن تلفات گسترده، بلکه ارسال یک پیام سیاسی و نظامی بوده است. با هشدار قبلی و انتخاب حساب‌شدهٔ اهداف، ایران به ایالات متحده و متحدانش فرصت داد تا تدابیر لازم را بیندیشند و از بروز تشدید ناخواستهٔ درگیری جلوگیری شود.
ایران نشان می‌دهد که به کاهش تنش تمایل دارد
این رویکرد مشابه واکنش ایران به ترور قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس، است که به‌طور گسترده به عنوان دومین شخصیت قدرتمند در ایران شناخته می‌شد. در آن مورد، ایران در جون ۲۰۲۰ در پاسخ، موشک‌هایی به پایگاهی در عراق که محل استقرار نیروهای امریکایی بود شلیک کرد؛ حمله‌ای که با هشدارهای قبلی همراه بود و هیچ تلفاتی نداشت.
در هر دو مورد، ایران تلاش کرد تا ضمن پاسخ دادن به مطالبات داخلی برای انتقام، این پیام را به جامعه جهانی – به‌ویژه بازیگران منطقه‌ای و قدرت‌های جهانی – منتقل کند که آمادهٔ کاهش تنش است.
این تاکتیک به همهٔ طرف‌ها فرصتی برای خروج آبرومندانه از چرخهٔ درگیری می‌دهد، به‌گونه‌ای که رهبران بتوانند ادعا کنند که واکنشی قاطع نشان داده‌اند، بی‌آنکه از خطوط قرمزی عبور کنند که راه‌حل دیپلماتیک را ناممکن سازد.
تحلیلی از کیهان شریفی، خبرنگار متخصص امور ایران در مرکز خبر رادیو آزادی/رادیو اروپا آزاد