«یو ان اچ سی آر» در تازه ترین گزارش خود که روز دوشنبه، ۱۳ ماه جوزا منتشر کرد، افزوده که این خانواده‌ها بر ضرورت دسترسی برابر به آموزش تأکید می‌کنند.
در ادامه آمده که به دلیل نابرابری درآمد و ساختاری، شرایط زندگی برای افغان‌های برگشته به طور فزاینده دشوار شده است.
در این گزارش آمده که مشکلات اقتصادی و شرایط اجتماعی سبب شده است که مهاجران برگشته در زمینۀ دسترسی به خدمات مختلف با مشکلات جدی مواجه شوند.
در ادامه آمده که همچنان بازگشت کنندگان نسبت به دیگر خانواده‌های افغان به مراکز صحی دسترسی کمتری دارند.
کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان گفته است که ممنوعیت تحصیل دختران بالاتر از صنف ششم از سوی طالبان، دسترسی افغان‌های برگشته به آموزش را بیشتر تحت تأثیر قرار داده است.
در همین حال شماری از مهاجران برگشته می‌گویند که افزون بر مشکلات مختلف دیگر در کشور ، عدم دسترسی فرزندان شان به آموزش، عمیقاً آنان را رنج می‌دهد.
از حکومت می‌خواهم که برای فرزندانم زمینه آموزش را فراهم کند.
فضل ربیع، پناهجوی افغان به تازگی از پاکستان با ۹ فرزندش به کشور برگشته است.
او که در حال حاضر در منطقه شیخ مصری ننگرهار زندگی می‌کند، می‌گوید که با بیکاری و فقر مواجه است و تا کنون هیچ کمکی دریافت نکرده است.
ربیع در صحبت با رادیو آزادی گفت که حکومت باید علاوه بر کمک‌های دیگر زمینه آموزش را برای فرزندان شان نیز فراهم سازد: «مشکل اینجا این است که کار و روزگار نیست، من در آن‌جا در پاکستان کار می‌کردم، از این ۹ فرزند مراقبت می‌کردم و آنها به مکتب رفتند و من هم آنقدر درآمد داشتم که شب و روز را می گذشتاندیم ، من از حکومت می‌خواهم که برای فرزندانم زمینه آموزش را فراهم کند.»
من بخاطری مکتب رفته نمی‌توانم که دوستانم لباس مکتب دارند، اما من ندارم
فاطمۀ یازده ساله دختر فضل ربیع که در عالم مهاجرت مصروف آموزش بود، می‌گوید که به دلیل فقر و ناداری نمی‌تواند در کشور به آموزش اش ادامه دهد.
«پدرم وظیفه ندارد. من بخاطری مکتب رفته نمی‌توانم که دوستانم لباس مکتب دارند، اما من ندارم. حکومت باید با پدر من کمک کند.»
محمد حلیم، عودت کننده از ایران که در حال حاضر در کابل زندگی می‌کند، می‌گوید که او نیز با سختی‌های زندگی دست و پنجه نرم می‌کند.
او به رادیو آزادی گفت که کار ندارد و به این فکر است که چه کار کند و به کجا برود: «زمانی که در ایران کار داشتم زندگی‌ام خوب پیش می‌رفت، اما حالا که در افغانستان هستم، کار نیست، نمی‌دانم چه کار کنم، کجا بروم، حکومت باید به تمام خانواده‌های بازگشته کمک کند، برای‌شان سرپناه و زمینه کار را فراهم کند.»
این در حالیست که اخیراً روند اخراج پناهجویان بی سند افغان از ایران و پاکستان سرعت یافته است.
همزمان با افزایش بیکاری و فقر در افغانستان، نهادهای بین‌المللی گفته‌اند که موج عظیم مهاجران بازگشته افغان، بحران بشری افغانستان را تشدید کرده است.
کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان به تاریخ ۲۰ می، در گزارشی گفت که افغانستان در حال حاضر آماده پذیرش پناهجویان عودت کننده نیست.
در این گزارش از وخامت اوضاع بشری در افغانستان با توجه به کاهش هشدار دهنده کمک‌های بین‌المللی ابراز نگرانی شده و آمده است که در حالی که امسال برای رفع نیازهای افغان‌های آسیب‌پذیر به ۲۱۶ میلیون دالر نیاز است، اما تاکنون تنها ۲۵ درصد این بودجه تامین شده است.
در این گزارش آمده است که از سپتمبر ۲۰۲۳، بیش از ۳ میلیون افغان از کشورهای همسایه برگشته اند، اما به دلیل کاهش شدید بودجه، ظرفیت این اداره برای کمک به افغانها رو به کاهش است.