کدام اسباب‌بازی‌ برای رشد ذهنی و عاطفی کودکان مهم است؟

آنان انتخاب اسباب‌بازی برای کودکان را مهم می‌دانند.

شرف‌الدین عظیمی، یکی از این روان‌شناسان، در این مورد به رادیو آزادی گفت: «رشد ذهنی به این معنی است که وقتی آن‌ها با وسایل سمبولیک مانند توپ بازی می‌کنند، خلاقیت‌شان نیز رشد می‌کند. از نظر عاطفی، وقتی با گودی‌ها بازی می‌کنند، احساسات خود را ابراز می‌کنند و نقش پدر یا مادر را بازی می‌کنند. از نظر اجتماعی نیز، زمانی که بازی به صورت گروهی انجام می‌شود، آن‌ها همکاری، رعایت نوبت و سایر مهارت‌ها را می‌آموزند. همچنین، این امر از نظر روان‌شناختی به کاهش استرس کودکان کمک می‌کند. به‌طور مثال، اگر کودکان نقاشی می‌کنند یا با خاک بازی می‌کنند، این کار سبب کاهش استرس آنان می‌شود.»

عظیمی می‌افزاید که وسایل بازی جنگی مانند تفنگ و تفنگچه، روحیهٔ خشونت و جنگ‌جویی را در کودکان پرورش می‌دهد و خانواده‌ها باید از خرید این نوع وسایل اجتناب کنند.

روایت کودکان از دنیای رنگارنگ اسباب‌بازی‌

احمد رشاد نه‌ساله با همسالانش بازی می‌کند. او می‌گوید در میان وسایل بازی، دو چیز را خیلی دوست دارد: «اسباب‌بازی‌های مورد علاقهٔ من موترهای ریموتی و جنجال هستند و پدر جان و کاکایم هر جا که می‌روند، برایم اسباب‌بازی می‌آورند.»

سمأ چهار ساله در انتخاب وسایل بازی ذوق متفاوتی دارد، اما می‌گوید که با برادرانش توپ بازی نیز می‌کند: «من وسایل بازی خود را پراگنده می‌کنم و بازی می‌کنم. می‌فهمی که اسم وسایل بازی من چی است؟ یکی خرگوش است، دیگری خرس. من یک دیگک و قاب نیز دارم، در آن برنج و قورمه پخته می‌کنم و وقتی برادرانم از مکتب به خانه می‌آیند، با آن‌ها توپ بازی می‌کنم و بعد تلویزیون می‌بینم.»

بازی‌های فیزیکی؛ کلید رشد سالم جسمی در دوران کودکی

محب زغم، ناظر ادبیات و هنر کودکان است. او می‌گوید که برخی بازی‌ها به رشد جسمی کودکان کمک می‌کنند، مانند توپ‌دنده، چشم‌پتکان و سایر بازی‌های فیزیکی.

آقای زغم به رادیو آزادی گفت که بعضی از اسباب‌بازی‌ها حتی به کودکان در آمادگی برای مکتب و درس کمک می‌کنند: «در بعضی از وسایل اشکال مختلف، حروف و اعداد رسم شده است که ذهن کودک را با مفاهیم آشنا می‌سازد و وقتی به مکتب می‌روند، یادگیری این چیزها برایشان آسان‌تر می‌شود. متأسفانه، من حروف پشتو را که روی این وسایل نوشته شده باشد، ندیده‌ام. اگر تاجران ما به این حوزه توجه کنند و چنین وسایل بازی را سفارش دهند، به آموزش کودکان کمک زیادی خواهد کرد.»

آقای زغم در قسمتی از مقالهٔ خود با عنوان «د لوبو شیان» یا «وسایل بازی» که برای رادیو آزادی ارسال کرده، نوشته است که مفیدترین اسباب‌بازی برای کودکان، وسایلی هستند که قطعات کوچک دارند.

به گفتهٔ او، با این قطعات می‌توان اشیاء مختلفی مانند میز، چوکی، خانه، پل، موتر، کشتی، طیاره، حیوانات مختلف و اشیاء دیگر ساخت و این وسایل به رشد فکری و ذهنی کودک کمک زیادی می‌کنند.

در این مقاله تأکید شده است که اسباب‌بازی باید متناسب با سن کودک انتخاب شود و هنگام خرید، به نکاتی مانند نبودن قطعات نوک‌تیز، شکننده نبودن، قابلیت شست‌وشو و عدم استفاده از رنگ‌های زهری توجه شود.

شماری از مادران و پدران نیز می‌گویند هنگام انتخاب و خرید وسایل بازی برای کودکان به مسائلی چون مصونیت، مطابقت با سن و مرحلهٔ رشد کودک، کیفیت مواد، معیاری بودن و ارزش‌های آموزشی آن توجه خاص می‌کنند.

طبق کنوانسیون حقوق کودکان، بازی حق اساسی هر کودک است.

گیم‌های کمپیوتری؛ فرصت یا تهدید برای سلامت کودکان؟

فعالان حقوق کودکان در افغانستان تأکید دارند که این بازی‌ها باید سالم باشند و به جای تأثیر منفی، به رشد جسمی و ذهنی کودکان کمک کنند.

رادیو آزادی پیش‌تر در گزارش‌های مختلفی به بررسی استفادهٔ کودکان از بازی‌های کمپیوتری پرداخته بود.

برخی از کارشناسان می‌گویند که گیم یا بازی‌های کمپیوتری می‌توانند به رشد ذهنی کودکان کمک کنند، اما باید در انتخاب آن‌ها دقت شود.

با این حال، برخی دیگر هشدار می‌دهند که این بازی‌ها می‌توانند سبب مشکلات روحی، روانی و جسمی شوند.

سازمان جهانی صحت نیز پیش‌تر هشدار داده بود که این بازی‌ها می‌توانند باعث اعتیاد در کودکان شوند.