ثریا یک مهاجر افغان مقیم تاجیکستان، دو فرزند معلول دارد. او تمام اسنادش را در آتش‌سوزی خانه کرایی‌اش در ناحیه رودکی از دست داده است. با وجود اینکه سفارت حکومت پیشین افغانستان در دوشنبه فعال است، او برای بازیابی اسنادش به قونسلگری افغانستان در خاروغ مراجعه کرده؛ جایی که به گفته مسئولانش، زیر اداره «طالبان» است.
ثریا به بخش تاجکستان رادیو آزادی گفت:
« یکی از دوستان شماره تلفون دهقان زاده صاحب را برایمان داد و ما زنگ زدیم. دهقان زاده آمد و عکس های پسرهایم را گرفتند و پاسپورت هایمان را خیلی زود آورد. اما تذکره نشد بیاریم. آنها من را پاسپورت کردند.»
پس از بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱، تاجیکستان برخلاف سایر همسایگان آسیای میانه، سفارت افغانستان در شهردوشنبه را حفظ کرد. این سفارت هنوز هم در اختیار ظاهر اغبر، سفیر حکومت پیشین افغانستان قرار دارد.
با وجودی که طالبان بارها اعلام کرده‌اند سفیر و کارکنان این سفارت نماینده آنان نیستند و اسناد صادره آن را نامعتبر می‌دانند اما ظاهر اغبر خود را نماینده سیاسی مردم افغانستان در تاجیکستان می‌داند. او از سوی حکومت تاجیکستان به مراسم‌ها و نشست‌های رسمی دعوت می‌شود و در کنار دیگر سفیران در نشست‌های رسمی حضور دارد.
همچنین، مکتبی برای کودکان مهاجر و پناهجوی افغان به نام «سُمانیان» در بخشی از ساختمان سفارت فعالیت می‌کند که بیش از ۵۰۰ دانش‌آموز دارد.
در همین حال، نقیب‌الله دهقان‌زاده، قونسلگری افغانستان در خاروغ، بارها گفته که نهاد او تحت حکومت «طالبان» کار می‌کند و نماینده طالبان در تاجیکستان است.
با اینکه هردو خود را نماینده مشروع افغانستان در دوشنبه می خوانند اما در مواردی پولیس مرزی طالبان ویزه‌های صادرشده از سفارت افغانستان در دوشنبه را هنگام ورود مسافران به خاک افغانستان قبول نکرده‌اند.
محمود، یک تاجر افغان در دوشنبه، به رادیو آزادی گفت که برای شرکت‌هایش از افغانستان کارگر می‌آورد. اما دو سال پیش، طالبان دیگر اجازه برگشت این کارگران را ندادند چون اسنادشان باید در سفارت تمدید می‌شد.
حدود دو سال پیش، ظاهر اغبر، سفیر پیشین افغانستان در دوشنبه، نامه‌ای امیرخان متقی، سرپرست وزیر خارجه طالبان را در برابر خبرنگاران پاره کرد. براساس یکی از نامه ها فرمان تعیین یک نماینده طالبان را به‌عنوان سکرتر اول سفارت افغانستان در تاجیکستان صادر کرده بود.
با این حال، در ماه جولای ۲۰۲۳، حکومت طالبان نامه‌ای به مقام‌های تاجکستان ارسال کرد که به‌دست رادیو آزادی رسیده است.
در این نامه آمده که «به‌دلیل نبود شفافیت در امور سفارت» تمام خدمات آن از جمله صدور و تمدید پاسپورت، ویزه و سایر اسناد از تاریخ ۲۹ جولای ۲۰۲۳ بی اعتبار اعلام شده است.
در این نامه ذکر شده که سفیر و دیگر مقام‌های سفارت برکنار شده‌اند و حق استفاده از پول، حساب‌های بانکی، اموال و امتیازات دیپلماتیک سفارت را ندارند.
موقف حکومت تاجیکستان در این زمینه روشن نیست، اما وزارت خارجه آن در زمان بروز این تنش‌ها اعلام کرد که در این مورد اظهارنظر نمی‌کند.
فهیم کوهدامنی دیپلمات پیشین افغانستان در تاجیکستان در این باره می گوید: «متأسفانه تصمیم‌هایی که در بیشتر کشورهای آسیای میانه گرفته می‌شود، بر اساس واقعیت‌های منطقه نیست، بلکه بر مبنای تصمیم‌هایی است که در مسکو اتخاذ می‌شود. در جریان دو دهه جمهوری در افغانستان، روس‌ها و برخی کشورهای منطقه که مخالف حضور امریکا بودند، از طالبان حمایت می‌کردند.»
پس از سقوط جمهوری اسلامی افغانستان، تاجیکستان برای به‌رسمیت‌شناختن حکومت طالبان شرایط مشخصی از جمله تشکیل یک حکومت فراگیر را تعیین کرد. با این‌حال، این کشور همچنان روابطی با طالبان دارد؛ از جمله حضور نمایندهٔ تاجیک در کابل و فعالیت قونسلگری وابسته به طالبان در خاروغ که به‌عنوان بالاترین سطح تعاملات دو طرف به شمار می رود.
