در همین حال، برخی از خبرنگاران در افغانستان می گویند با ترس کار می کنند و هر لحظه امکان بازداشت شدن آنان وجود دارد.
در این گزارش با یک خبرنگاری که از سوی طالبان بازداشت و شکنجه شده، فعالان رسانه یی و همچنان نهاد های حامی خبرنگاران افغان مصاحبه شده است.
یک خبرنگار که نزدیک به دوازده سال از عمرش را صرف ثبت حقایق و روایت داستانهای دیگران کرده اما یک سال پیش، او توسط طالبان بازداشت شد. ماهها در زندانی بود که بوی ترس و ناامیدی از دیوارهایش میبارید. او از ترس مجازات نامش را نمیگوید، محل زندگیاش را فاش نمیکند. او از مشکلات که در زندان سپری کرده چنین قصه می کند.
"حالت روحی و روانی ام را کاملاً همزمان از دست دادم، اصلاً نمی فهمیدم که من را کجا میبرند، و چی قسم وضعیت بالایم می آید."
"در مدت بیست روز من را زندانی کردند، در یک جای مثل یخچال بود، لت و کوب کردند، فقط تحقیق می کردند که از طرف کی هستی و برای کی گزارش تهیه می کردی، و چرا در آن زمان(نظام جمهوریت) بیشتر ما را شما اذیت می کردید، و بیشتر گزارش های ما را نشر نمی کردید، و می فهمیم که شما فقط طرفدار نظام سابق هستید."
این جوان در ادامۀ سخنانش بیشتر می گوید:
" تا همین لحظه هم که با شما صحبت می کنم، حالت روحی و روانی ام کاملاً خوب نیست، و در یک وضعیت بسیار بد زنده گی قرار می گیرم، تابستان و زمستان کورتی و زیر پوشی های گرم می پوشم ، بخاطریکه هنوز هم وضعیتم کاملاً خوب نیست، اما بخاطر فرزندانم فعلاً هم در تبعید زنده گی می کنیم."
او تنها نیست.
جوان ۲۷ساله دیگر باشندۀ شهر کابل که به دلیل ترس از مجازات احتمالی طالبان از گرفتن نامش در گزارش می پرهیزد، یکی از خبرنگارانی دیگریست که در کابل با یک رسانۀ خصوصی کار می کند.
او که حدود شش سال می شود مصروف کار خبرنگاری است میگوید از محدودیت های بیشتر بالای کار روزمرۀ شان خسته شده.
"گزارش های ما سانسور می شود، سوژه های خبری ما تغییر داده می شود، خود ما در موارد مختلف حتا تهدید شدیم، نگران این هستیم که خانوادۀ ما را تهدید می کنند، و ما را مجبور می سازند که باید مشکلات را بازگو نکنیم، و همیشه به نفع امارت اسلامی گزارش ها داشته باشیم."
خبرنگاران در افغانستان در حالی از وضع محدودیت ها و بازداشت های خود سرانه از سوی افراد طالبان شکایت و نگرانی دارند که مرکز خبرنگاران افغانستان در تازه ترین گزارشش گفته در سال ۲۰۲۴ میلادی روند سرکوب آزادی رسانه ها در این کشور به شدت بیشتر شده و موارد نقض حقوق رسانهها و خبرنگاران حدود هشت درصد نسبت به سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است.
در این گزارش همچنان آمده است که در سال ۲۰۲۴ میلادی ۱۸۱ مورد نقض حقوق رسانه ها و خبرنگاران را در افغانستان ثبت کرده اند، که این موارد شامل ۱۸ مورد توقف فعالیت رسانهها به دلیل اعمال محدودیتهای طالبان و ده ها مورد بازداشت خبرنگاران توسط این گروه است.
خواستیم در مورد محدودیت ها و نگرانی خبرنگاران نظر مسئولین حکومت طالبان را داشته باشیم، اما تا تهیه این گزارش حاضر به مصاحبه نشدند. روایت طالبان این است که رسانه ها می توانند در چارچوب به گفته آنان شریعت کار کنند.
امید پویا یکی از فعالان رسانه ای و مسئول فدراسیون خبرنگاران افغان در تبعید است. او در مورد وضعیت خبرنگاران در صحبت با رادیو آزادی چنین می گوید:
"نقض حقوق خبرنگاران و نقض حقوق رسانه ها در افغانستان موضوع پنهانی نیست و به تمام ما معلوم است، امروز خبرنگاران ما در افغانستان بازداشت می شوند، دروازۀ رسانه های ما بسته می شود، دیگر امید نیست که خبرنگاران بیایند و کار کنند، خبرنگار تهدید ،بازداشت، توهین و تحقیر می شوند، معاش شان به وقت داده نمی شود، در حقیقت ما امروز در یک سیاه چاله، در یک معضله بسیار سخت و وخیم قرار داریم، افغانستان رفت در تاریکی ها و بیست سال دیگر هم به عقب برگشت."
سمیه ولی زاده، مسئول کمیتۀ ارتباطات و دادخواهی مرکز خبرنگاران افغانستان است.
او می گوید سال ۲۰۲۴ میلادی بدترین سال برای خبرنگاران و رسانه ها در افغانستان بود.
"سال ۲۰۲۴ میلادی بدترین سال برای خبرنگاران افغانستان همچنان بوده، در این سال بر مبنای آمار و ارقام که ما به دست آوردیم ۱۸۱ مورد نقض حقوق خبرنگاران و رسانه ها در داخل افغانستان به ثبت رسیده، به شمول متوقف شدن نشرات هژده رسانه و همچنان بازداشت پنجاه خبرنگار است."
بانو ولیزاده در ادامۀ سخنانش بیشتر می گوید:
"مرکز خبرنگاران افغانستان بخاطر تغییر وضعیت کنونی، خواستار پذیرش قانون رسانه های همگانی و قانون حق دسترسی به اطلاعات توسط اداره حاکم در داخل افغانستان شده، تا اینکه این قوانین پذیرفته شود، و همچنان روند تطبیق آنها شروع شود، تا اینکه ما بار دیگر شاهد به دست آوردن آزادی های قانونی رسانه های داخل افغانستان باشیم."