اولین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در ۹ اکتوبر ۲۰۰۴ برگزار شد که در آن هجده نامزد برای ریاست جمهوری با هم رقابت کردند و حامد کرزی با کسب ۵۵.۴ درصد آرا به حیث رئیس‌جمهور انتخاب شد.
بر اساس توافقنامۀ بن در سال ۲۰۰۱، افغانستان انتخابات ریاست جمهوری را در سال ۲۰۰۴ برای جایگزینی دولت انتقالی به رهبری حامد کرزی، که در کنفرانس بن در دسامبر ۲۰۰۱ تعیین شده بود و بعداً توسط لویه‌جرگۀ اضطراری سال ۲۰۰۲ تأیید شد، برنامه‌ریزی کرد.
برای شرکت در اولین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان ۱۲.۶ میلیون نفر ثبت نام کرده بودند.
حامد کرزی در دومین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان در سال ۲۰۰۹ هم برنده شد و سپس در سومین دور این انتخابات در سال ۲۰۱۴ محمد اشرف غنی توانست بیشترین آرا را به دست بیاورد و همچنان در چهارمین دور انتخابات ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۹ با تشکیل یک حکومت ائتلافی با عبدالله عبدالله به حیث رئیس‌جمهور انتخاب شد و با حاکمیت دوبارۀ طالبان در ۱۵ اگست سال ۲۰۲۱ ریاست جمهوری‌اش پایان یافت.
هرچند اتهام‌هایی از تقلب در انتخابات‌های ریاست جمهوری افغانستان مطرح شده اما با آن هم این دوره پس از اولین حکومت طالبان، دوران طلایی دموکراسی محسوب می‌شد.
با این حال، بیست سال بعد، تاریخ، زمان و مکان تکرار شده است و افغانستان دیگر از این دوره دموکراتیک تحت حاکمیت مجدد طالبان برخوردار نیست.
شماری از افغان‌ها که در این انتخابات شرکت داشتند میگویند، از این که در حاکمیت طالبان حق انتخاب رهبر و دادن رای از آنان گرفته شده، ناراضی‌اند.
احمد جواد ۵۶ ساله یکی از افغان‌های است که پس از حاکمیت دوبارۀ حکومت طالبان، کشور را ترک کرده و به جرمنی پناهنده شده است.
او به رادیو آزادی گفت در سال ۱۳۸۳ در اولین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان شرکت کرده و به گونه آزاد رای خود را به کاندید منتخب خود استفاده کرده بود.
"من در مکتب بی‌بی سرو ر سنگری رفتم رای دادم. خاطره خوش دارم. احساس کردم که من یک شهروند افغانستان استم، یک انسان استم و توانستم رای خود را به کاندید مورد نظر خود استعمال کنم، ولی حالا اصلاً هیچ انتخاباتی نیست، اصلاً این پروسه در افغانستان به کلی از بین رفته است."
در اولین انتخابات ریاست جمهوری افغانستان همه زنان و مردان بالاتر از هجده سال حق رای‌دهی برای انتخاب زعیم آینده خود را داشتند و آنان با حضور گستردۀ شان در این انتخابات در کابل و ولایات به پای صندوق‌های رای‌دهی رفتند.
هوگی امیل یکی از این بانوان است، او در این مورد می‌گوید:
"برای اولین بار وقتی من رای خود را استعمال می‌کردم، بسیار احساس خوشی می‌کردم. با یک دل خوش رفتم و رئیس‌جمهور خود را انتخاب کردم. احساس و شور و ولوله که در وجود من بود، نمی‌توانم آن را به الفاظ بیان کنم، اما حالا حالتی که می‌بینم برایم بسیار دشوار است، تنها برای من نه بلکه برای همه دشوار است."
حق انتخاب، از مؤلفه‌های اصلی دموکراسی است
حقوق‌دانان افغان انتخابات را یکی از مؤلفه‌های دموکراسی خوانده میگویند در کشوری که رهبری حکومت از سوی مردم انتخاب نشده باشد، مشروعیت ندارد.
عبدالواحد سادات رئیس انجمن سراسری حقوق‌دانان افغانستان نیز می‌گوید که مردم حق دارند در انتخاب زعیم کشور شریک باشند.
"انتخابات زمینه این را مساعد می‌سازد که شهروند افغانستان به عنوان یک شهروند آزاد و دارای حقوق مساوی بتواند که در تعیین رئیس‌جمهور آزادانه سهم بگیرد، متأسفانه در احوال کنونی حاکمیت طالبان حاکمیت خود را الهی تعریف می‌کنند و در بحث حاکمیت ملی را به رسمیت نمی‌شناسند."
این در حالی است که حکومت طالبان به رهبری ملاهبت‌الله به عنوان امیرالمومنین با انتخابات مخالف است و اکنون تمامی مناصب دولتی و غیر دولتی توسط افراد آنها و توسط سرپرست‌ها اداره می‌شود.
افغان‌ها پس از حاکمیت دوبارۀ طالبان در افغانستان به شمول نداشتن حق رای از بیشتر حقوق شهروندی‌شان محروم شده و شمار زیادی افغانستان را به دلایل تهدیدات امنیتی، مشکلات اقتصادی و نبود یک حاکمیت مردم‌سالار ترک کرده و به کشورهای مختلف از جمله کشورهای همسایۀ ایران و پاکستان مهاجر شدند.
