شورای جهانی پنجشیریان: طالبان مردم پنجشیر را به کوچ اجباری وادار کرده‌اند

شورای جهانی پنجشیریان در گزارش تازه‌ای، طالبان را به غصب خانه‌ها، کشتار هدفمندانه و کوچ اجباری مردم محلی در پنجشیر متهم کرده است.

این شورا که به عنوان یک نهاد اجتماعی از حقوق مردم محلی دفاع می‌کند، گزارش‌هایی از برخی ساکنان محلی دریافت کرده است که می‌گویند طالبان خانه‌های مسکونی را به قرارگاه‌های نظامی تبدیل کرده‌اند.

در مقابل، طالبان معمولاً چنین اظهاراتی را انکار می‌کنند.

"وقتی که از خانه خارج شده بودیم دروازه‌ها را قفل انداخته بودیم. طالبان آمده قفل‌ها را شکستانده بودند و داخل خانه شده بودند."

این روایت مردی است که طالبان را به غصب خانه‌اش در ولسوالی رخه پنجشیر متهم می‌کند.

از ذکر نام او در گزارش خودداری می‌کنیم و صدایش را نیز تغییر داده‌ایم تا هویتش محفوظ بماند.

او به رادیو آزادی می‌گوید که چند ماه پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در بیش از سه سال گذشته، خانه‌اش "غصب" شد:

"خانه ما پنج اتاق داشت که شامل آشپزخانه، تشناب، همه‌اش آماده بود، و خانه جدید بود. در سال ۱۳۹۹ خانه را ساخته بودیم و یک سال از ساخت خانه گذشته بود. آنها خانه را جدید دیده بودند و ساحۀ دید بیشتر هم داشت. آمدند فرماندهی نیروهای‌شان را در این خانه ایجاد کردند."

بیشتر در این باره:

اعتراضات گسترده در داخل و خارج افغانستان همزمان با سومین سالگرد حاکمیت طالبان

این منبع محلی می‌گوید که حتی زمین‌های زراعتی‌شان نیز از دست طالبان در امان نمانده است:

"زمین‌ها و باغ‌های ما همه توسط طالبان غصب شده. از میوه‌هایش استفاده می‌کنند. از چهار مغزها استفاده می‌کنند. در طول این دوسال ما نتوانستیم از میوه‌ها استفاده کنیم. گروه طالبان مهمان‌های خود را از ولایت‌های دیگر دعوت می‌کنند و در آنجا مهمان‌نوازی می‌کنند یا دورۀ رخصتی‌شان می‌شود. از میوه‌های باغ‌ها به زور می‌چینند و در موترهای خود بار می‌کنند و به خانه‌های خود می‌برند."

شاکر حیات، مسئول کمیته دادخواهی شورای جهانی پنجشیریان، می‌گوید که این شورا یک نهاد مستقل مدنی و اجتماعی است که دو سال پیش تأسیس شد و اعضای آن در بسیاری از کشورها فعالیت دارند.

به گفتۀ او، بیشتر فعالیت این شورا در چارچوب کمیته‌های مختلف نظارت بر وضعیت حقوق بشری در افغانستان است.

حیات به رادیو آزادی گفت که این شورا در یک گزارش پژوهشی که به تاریخ ۵ اگست ۲۰۲۴ منتشر کرد، به این موارد دست یافته است:

"یافته‌های تحقیق ما نشان می‌دهد که در قسمت شهداء به تعداد ۲۸۳ تن در ولایت پنجشیر شهید شدند. کسانی که در این لیست شهدا قرار دارند، به صورت فجیعانه و بسیار ظالمانه از بین برده شده‌اند. به تعداد پنج صد نفر در ولایت پنجشیر شکنجه شده و به تعداد ۲۴۷۷ تن از این ولایت مجبور به ترک دیارشان شده‌اند. خانه‌ها و وسایل خانه‌های‌شان گرفته شده و تمام‌شان مجبور به کوچ اجباری شدند."

به گفتۀ آقای حیات این تحقیق به روش میدانی برای یک سال صورت گرفته‌است.

در این روش، پژوهشگر به هدف بررسی یک موضوع خاص برای مدتی در جامعۀ مورد بررسی خود به سر می‌برد.

رادیو آزادی نمی‌تواند این یافته‌ها را به‌طور مستقل تأیید کند. اما در بخشی از یک گزارش مفصل وزارت خارجۀ ایالات متحدۀ امریکا در مورد اوضاع حقوق بشری افغانستان در سال ۲۰۲۳ منتشر شده، چنین آمده است: "گزارش‌های موثقی وجود دارد که پرسونل امنیتی طالبان به‌صورت خودسرانه غیرنظامیان را در ولایات پنجشیر و بغلان که جبهۀ مقاومت ملی در آن فعال بود، به قتل رسانده‌اند."

در این گزارش همچنین آمده است که دفتر ملل متحد در افغانستان مواردی را ثبت کرده که در آن مقامات سابق حکومت به اتهام وابستگی به جبهۀ مقاومت ملی دستگیر یا بازداشت شده‌اند. بر اساس این گزارش وزارت خارجۀ امریکا، در بسیاری از این موارد، خود قربانیان یا بستگان آنها تأکید کرده‌اند که این اتهامات بی‌اساس بوده و دلیل اصلی دستگیری، وابستگی آنها به حکومت پیش از اگست ۲۰۲۱ بوده است.

برخی از مردم محلی با یافته‌های شورای جهانی پنجشیریان موافق‌اند.

یکی از ساکنان ۲۹ سالۀ ولایت پنجشیر، طالبان محلی را به قتل پدرش متهم می‌کند. از ذکر نام او خودداری می‌کنیم و صدایش را نیز تغییر داده‌ایم تا هویتش محفوظ بماند.

"پدرم را روزی که دستگیر کردند، در سال ۱۴۰۲ به شهادت رساندند. او دو روز در قید طالبان بود. قبل از آن، بالاتر از قریۀ چمالورده در کمین طالبان گرفتار شد و دستگیرش کردند. دو روز در اسارت بود و بعد از آن به مردم محل خبر دادند که بیایند و جنازه‌اش را تحویل بگیرند."

این منبع می‌گوید که پدرش در حکومت قبلی در وزارت دفاع در کابل محافظ بود، اما بعد از تسلط طالبان بر کابل، او بیکار شد و در قریه به کار دهقانی پرداخت.

خواستیم نظر سیف‌الدین لتون، سخنگوی والی طالبان در ولایت پنجشیر، را در مورد این اتهامات بپرسیم، اما او حاضر به مصاحبه نشد. مقام‌های طالبان در اغلب موارد چنین اظهارنظرها و روایات را تکذیب کرده‌اند.

پس از به قدرت رسیدن دوبارۀ طالبان در افغانستان در اواسط تابستان ۱۴۰۰ خورشیدی، پنجشیر یگانه ولایتی بود که نیروهای ضد طالبان، موسوم به جبهۀ مقاومت ملی افغانستان به رهبری احمد مسعود، در برابر گروه طالبان مقاومت مسلحانه کردند.

پس از حدود دو هفته درگیری، سرانجام ولایت پنجشیر به دست طالبان افتاد. پس از آن، گزارش‌هایی منتشر شد که از اخراج اجباری مردم از چند ولایت، به شمول پنجشیر، حکایت داشت، اما مسئولان طالبان این گزارش‌ها را تکذیب کرده بودند.

مونسه مبارز، یک فعال حقوق بشر که اکنون در خارج از افغانستان زندگی می‌کند، در مورد یافته‌های شورای جهانی پنجشیریان به رادیو آزادی گفت:

"این یافته‌ها کافی نیست و تکمیل هم نشده‌اند. این آمارگیری در اوج محدودیت‌ها، چالش‌ها و تهدیدات امنیتی انجام شده است. گزارشگر ویژۀ حقوق بشر سازمان ملل متحد، آقای ریچارد بنیت، هر بار که به افغانستان سفر کرده، به ولایت پنجشیر نیز رفته است. او به‌صورت حضوری، پنهانی و در جلسات آنلاین با تعدادی از قربانیان دیدار کرده است. آماری از جنایات طالبان و فجایعی که آنان خلق کرده‌اند، به دفتر آقای ریچارد بنیت ثبت و راجستر شده است که شاید این عمق فاجعه را بیشتر از او کسی دیگر نداند."

طالبان به‌تازگی ریچارد بنیت، گزارشگر ویژۀ سازمان ملل متحد در بخش حقوق بشر در افغانستان را به اتهام "تبلیغات" از ورود به این کشور منع کردند.

اما بنیت در بیانیه‌ای از طالبان خواست تا تصمیم خود را تغییر دهند و گفت که به تعامل با افغان‌ها در داخل و خارج از کشور ادامه خواهد داد.

بنیت، حدود دو سال پیش به ولایت پنجشیر سفر کرده بود. او نسبت به ادعاهایی مبنی بر اینکه غیرنظامیان متحمل نقض قوانین بین‌المللی حقوق بشر، از جمله دستگیری‌های خودسرانه، قتل‌های فراقانونی، شکنجه و آوارگی اجباری شده‌اند، ابراز نگرانی کرده بود.

در ماه سپتمبر ۲۰۲۲، آقای بنیت، به شدت از انتشار ویدیویی که نشان می‌داد طالبان برخی از اعضای اسیر وابسته به مقاومت ضد طالبان را در پنجشیر اعدام می‌کنند، ابراز نگرانی کرده و خواستار تحقیق کامل و نیز مسئول قلمداد شدن عاملان شده بود. طالبان گفته بودند که در مورد این قضیه تحقیق می‌کنند.