مذاکرات برای توافق آتشبس در نوار غزه و بازگرداندن گروگانهای اسرائیلی، حتی قبل از مرگ اسماعیل هنیه، رهبر سیاسی گروه حماس، هم با موانعی روبرو بوده است. اما کشته شدن هنیه یا منجر به توافق میشود و یا به ادامۀ مذاکرات، که احتمال آن اندک است.
اسماعیل هنیه صبح روز چهارشنبه در شهر تهران، پایتخت ایران، همراه با یک محافظش کشته شد و امروز نماز جنازۀ او در تهران برگزار شد.
کشته شدن اسماعیل هنیه، رئیس بخش سیاسی گروه حماس، در حملهای صبح چهارشنبه در تهران که گمان میرود توسط اسرائیل انجام شده باشد، مذاکرات برای ختم جنگ در نوار غزه را پیچیدهتر ساخت؛ مذاکراتی که حتی قبل از این رویداد هم با موانعی روبرو بوده است.
ایالات متحده امریکا و اتحادیه اروپا حماس را بهعنوان یک سازمان تروریستی میشناسند.
اما کشته شدن هنیه در حملۀ مشکوک اسرائیل به دو مسئله منجر میشود: یا به توافق آتشبس در نوار غزه یا به ادامۀ مذاکرات، که احتمال آن بعید است.
اسماعیل هنیه، ۶۲ ساله، نقش کلیدی را در مذاکرات بینالمللی ایفا کرده بود که شامل تأمین آتشبس دایمی در سرزمینهای فلسطین و آزادی گروگانهای اسرائیلی میشد.
هنیه یک شخصیت نسبتاً میانهرو در بین گروه حماس محسوب میشد.
شیخ محمد بن عبدالرحمن آل ثانی، صدراعظم قطر، چهارشنبه در پاسخ به سوالی درباره این رویداد گفت: "میانجیگری چگونه موفق خواهد شد، زمانیکه یک طرف مذاکرات، جانب دیگر را به قتل میرساند؟"
قطر و مصر از چند ماه به اینسو میانجیگری مذاکرات صلح در نوار غزه را بر عهده دارند.
وزارت امور خارجۀ مصر در اعلامیهای گفته که کشته شدن هنیه به مذاکرات صلح آسیب رسانده است.
شاخه نظامی حماس اعلام کرده که کشته شدن هنیه در تهران نشانۀ آن است که ممکن است "جنگ به سطوح جدید کشانیده شود". اما حماس علاوه بر هشدارها گفته که این گروه ممکن است قدرت نظامی برای مقابله بالمثل را نداشته باشد.
به گفتۀ مقامات صحی فلسطین، در نتیجۀ جنگ ۱۰ ماهه بین حماس و اسرائیل، تاکنون حدود ۴۰ هزار تن، عمدتاً افراد ملکی، کشته شدهاند.
براساس مرکز خبر رادیو آزادی، بعید به نظر میرسد که حماس به مذاکرات بیشتر علاقهمند باشد. علاوه بر احتمال تحریم، برخی ملاحظات عملی دیگر نیز وجود دارد.
اسماعیل هنیه شخصیتی باتجربه بود که در سطح بینالمللی شناخته شده و روابط با متحدان در شرق میانه و فراتر از آن را مدیریت میکرد. او که در قطر زندگی میکرد، میتوانست به مسافرت برود و در نشستهای مهم شرکت کند.
کشته شدن اسماعیل هنیه خلاء قابل توجهی در گروه حماس ایجاد کرده و تا هنوز مشخص نیست که چه کسی جایگزین او خواهد شد.
یکی از این افراد یحیی السنوار، رئیس شاخۀ نظامی حماس، است که بهعنوان مغز متفکر حملۀ ۷ اکتبر بر اسرائیل شناخته میشود. در آن حمله حدود ۱۲۰۰ اسرائیلی کشته و ۲۵۰ تن دیگر گروگان گرفته شدند. گفته میشود السنوار در حال حاضر در نوار غزه مخفی شده است.
چهرۀ مهم دیگر، ظاهر جبارین، است که رهبری حماس را در کرانۀ غربی اشغال شده توسط اسرائیل بر عهده دارد؛ بخشی از آن تحت کنترل تشکیلات خودگردان فلسطین است. او نیز در حالت اخفا بسر میبرد.
اسرائیل که تعهد کرده رهبری حماس را از بین ببرد، این دو مرد را اهداف مهم میداند.
احتمال دارد که رهبر جدید دفتر سیاسی حماس در قطر ظهور کند، ولی ممکن است که زمانگیر باشد.
هنیه نسبت به عناصر افراطی حماس در نوار غزه، یک فرد عملگراتر محسوب میشد. او توسط ایالات متحده بهعنوان تروریستی که از حملات ۷ اکتبر حمایت کرده، شناخته شده است.
تلویزیون دولتی ایران گفته که قتل هنیه ادامۀ مذاکرات را برای "چند ماه" به تعویق میاندازد.
بسیاری از ناظران معتقدند که کشته شدن هنیه خطر درگیریهای منطقهای را افزایش میدهد.
آیتالله علی خامنهای، رهبر ایران، به سرعت اسرائیل را مقصر دانسته و تعهد کرد که ایران انتقام قتل هنیه را خواهد گرفت.
تشدید تنشها ممکن است، احتمال مذاکرات بین اسرائیل و حماس را بیشتر کاهش دهد و حتی خلاء موجود را بیشتر سازد. اما بسیاری از موضوعات به اقدامات ایران و گروههای مسلح و نیابتی آن در منطقه بستگی دارد.
ایران به دلیل حمایت نظامی، اقتصادی و دیپلوماتیک واشنگتن از اسرائیل، ایالات متحده را در قتل هنیه مقصر دانسته است.
انتونی بلینکن، وزیر امور خارجۀ امریکا، دست داشتن واشنگتن در حمله بر اسماعیل هنیه و یا اینکه از قبل از آن مطلع بوده را رد کرده است.
اما بلینکن در مورد اینکه چگونه کشته شدن هنیه بر دورنمای آتشبس در نوار غزه تأثیر میگذارد، محتاط بود و روز چهارشنبه گفت "اهمیت دستیابی به آتشبس که برای همه طرفها ارزشمند است، همچنان بر جا باقی است."