شمس‌الدین عارفی، ۴۴ ساله و باشندۀ شهر کابل، یکی از صدها هزار نفری است که چندی پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان به پاکستان فرار کرد.
او از راه سپین‌بولدک به‌گونۀ غیرقانونی با خانوادۀ شش نفره‌اش به پاکستان رفته بود.
اما او و خانواده‌اش بعد از گذراندن دو سال‌ونیم در پاکستان، توسط پولیس آن کشور دستگیر و به افغانستان تحت حاکمیت طالبان بازگردانده شدند.
بحران بیکاری و ناامنی در افغانستان
او به رادیو آزادی می‌گوید که اکنون او و خانواده‌اش در شرایط بد اقتصادی قرار دارند و هر روز به مشکلات‌شان افزوده می‌شود.
"در کابل فعلاً نه کار، نه امنیت، نه آرامش و نه آسایش است. هر طرف که کوشش می‌کنم به بن‌بست روبرو می‌شوم، هیچ راهی [برای به دست آوردن] یک لقمه نان پیدا نمی‌توانم. حیران مانده‌ام که چه کنم، فقط جز دربار خداوند و صبر، هیچ کاری از دست ما برنمی‌آید."
عارفی به سخنانش چنین ادامه می‌دهد:
"در این‌جا مشکلات عمدۀ ما بیکاری و فقر است و مهم‌تر از این، دخترانم نمی‌توانند درس بخوانند. دروازه‌های مکتب، کورس و دانشگاه‌ها به روی دختران بسته است.
عارفی: در پاکستان هم بیکار بودم اما حداقل امنیت داشتیم و دخترانم می‌توانستند درس بخوانند و برای پیشرفت‌شان زمینه مساعد بود.
پس از بازگشت طالبان به قدرت در افغانستان در نزدیک به سه سال گذشته، چند صد هزار نفر به دلایل مختلف از جمله خطرهای جانی به پاکستان و ایران فرار کردند.
اما اسلام‌آباد روند اخراج مهاجران بی‌اسناد را از اوائل ماه نوامبر سال گذشته آغاز کرد.
عارفی تنها کسی نیست که مشکلاتی از این دست را پس از بازگشت مجدد به افغانستان متحمل شده است. بسیاری از بازگشت‌کننده‌گان مشکلات مشابهی دارند از جمله، فضل‌الدین، ۳۸ ساله که چهار ماه قبل از ایران اخراج شده است.
او می‌گوید که به دلیل نبود کار و وضعیت بد اقتصادی ناگزیر شده بود که افغانستان را به مقصد ایران ترک کند، اما بعد از گذراندن حدود یک و نیم سال، به افغانستان بازگردانده شد.
"در نظام جمهوریت، در یکی از ادارات دولتی به‌عنوان پرسونل خدماتی کار می‌کردم. طالبان که آمدند، مرا اخراج کردند. از روی ناچاری به طرف ایران رفتم تا یک لقمه نان پیدا کنم."
فضل‌الدین در صحبت با رادیو آزادی ادامه داد:
"پس از بازگشت از ایران، حدود دو الی سه ماه است که در کابل زندگی می‌کنم. در این‌جا کار و نان نیست، زندگی بسیار به مشکل سپری می‌شود. در ایران هم مشکلات زیاد بود، اما حداقل یک لقمه نان می‌توانستم به‌دست بیاورم."
کارشناسان: اقتصاد بد و ناامنی مردم را وادار به ترک کشور می‌کند
بر بنیاد آمار صندوق کودکان سازمان ملل متحد، یونیسف و کمیشنری عالی سازمان ملل متحد در امور پناهجویان، بیش از ۵۰۰ هزار مهاجر از پاکستان و بیش از ۶۰۰ هزار تن از ایران، میان ماه‌های جنوری تا نوامبر سال گذشته به‌طور اجباری از این دو کشور اخراج شده و به افغانستان بازگشته‌اند.
یعقوب رسولی، یکی از فعالان اجتماعی در افغانستان، درباره‌ی دلایل مهاجرت‌های چنین می‌گوید:
"مهاجرت‌های قانونی یا غیرقانونی از یک کشور به دلیل نبود امنیت، وضعیت اقتصادی بد، کمبود غذا، عدم امنیت روحی و روانی و نبود امکانات اساسی اتفاق می‌افتد. مردم از کشوری مهاجرت می‌کنند که در آن هیچ چیزی وجود ندارد و به همین دلیل به دنبال شرایط بهتر هستند."
اما حال مهاجرانی که به افغانستان تحت حاکمیت طالبان بازگشته‌اند میگویند که با آینده‌ی نامشخصی رو‌به‌رو هستند.
عارفی یکی از آن‌هاست.
"حیران مانده‌ایم که چه کنیم، هیچ نمی‌فهمیم که به کدام مسیر برویم، مشکلات خود را به کی بگوییم."
