"تحصیل ما ادامه نیافت، ما صنف چهار بودیم که پوهنتون ها بسته شدند، زمانی که حکومت سقوط کرد کلِ چیز سقوط کرد هم وظیفه سقوط کرد هم پوهنتون ها بسته شد، ما خانه نشین شدیم چند وقت افسردگی شدیدی را گذراندیم."
ثریای ۳۰ ساله باشنده ناحیه چهارم شهر فراه است.
او پیش از برگشت طالبان به قدرت در افغانستان در ماه اسد سال ۱۴۰۰هجری خورشیدی، در یکی از نهاد های غیر دولتی وظیفه داشت و نیز در یک پوهنتون خصوصی در رشته ساینس مصروف ادامه تحصیل بود که طالبان پوهنتون ها را به روی دختران بستند.
اما ثریا می‌گوید که او دست از فعالیت بر نداشت و پس از منع تحصیل و کار نخست به شغل آرایشگری روی آورد:
"تقریباً شش ماه بیکار بودم چون مشکلات روحی ما خیلی شدید بود اما بعد از آن روی آوردم به طرف آرایشگاه، در آرایشگاه امکانات را از اطرافیان قرض گرفتیم البته وضعیت مالی خوب نبود تقریباً یک لک افغانی برابر کردیم وآرایشگاه خود را رونق دادیم و چهار تا پنج نفر شاگرد داشتیم و در آرایشگاه کار می کردند."
او ادعا می کند که پس از اینکه حکومت طالبان فعالیت آرایشگاه ها را ممنوع اعلام کرد، نیروهای امنیتی آنان ضمن اینکه آرایشگاه او را مسدود کرد وسایل آرایشگری اش را نیز از بین بردند:
"پیش از اینکه آرایشگاه ها بسته شوند یک سال پیش داخل کوچه ما طالبان آمدند اول چند دفعه اخطار داد که تابلو های خود را بردارید بعدش که داخل آرایشگاه که وارد شد خیلی خراب کاری ها کردند اخطار داد، تقریباً شش ماه بیشتر آرایشگاه ما دوام نکرد دل ما خیلی شکست و دل ما بد شد از همین مسلک. امکانات زیاد ما مصرف کردیم چون ما امیدوار بودیم کار ما خوب پیش می رود چون چند سال به ایران آموزش دیدم در بخش آرایشگری از همان امکانات فعلاً فقط یک چوکی و کمود باقیمانده دیگر تمام وسایل خراب شد این اخطار که به ما داده شد ما منصرف شدیم کلاً انگیزه ما نسبت به آرایشگری لغو شد تمام وسایل ما را آتش نزدند بلکه میده کردند."
مسئولان محلی طالبان در فراه در مورد ادعای بانو ثریا به پرسش های رادیو آزادی پاسخ ندادند.
ثریا حالا در خانه اش به حرفه حکاکی مدرن یا ساخت اشیای تزیینی روی آورده است و در این مورد بیشتر می‌گوید:
"کلاً ما مکان خود را عوض کردیم و باز روی آوردیم به ریزینگ کاری که یک شغل جدید است. در بخش ریزینگ کاری باز هم از همان فامیل پول قرض کردیم یک لک افغانی هم بالای این کار یعنی ریزینگ کاری مصرف کردیم. اینجا هم درخواست شاگردها خیلی زیاد است چون یک حرفه جدید است."
او می گوید که اگر حمایت مالی شود می تواند که در آینده برای ده ها زن دیگر هم زمینه آموزش و کار را فراهم کند:
"واقعاً اگر بخواهند ما را کسی حمایت کند و دستگاه ها را فراهم کند ما در پهلوی خود ۲۰ تا ۳۰ نفر را آموزش دهیم و واقعاً می خواهم شرکت تولیدی داشته باشم این کار هم یک چیزی است که ما می توانیم گلدان، تابلوها، ساعت های دیواری، گوشواره و انگشتر و غیره چیز ها را می شود در این کار انجام دهیم، مردم فرمایشات خود را می توانند از طریق تلگرام و واتساپ شریک کند."
در این کارگاه ثریا، برخی از دختران بالاتر از صنف ششم هم که از رفتن به مکتب محروم شده اند نیز کار می کنند.
مدینه: در طی دو سال که بیکار نشسته هستیم خیلی زندگی برای ما سخت شده است
آرزو علیزاده دانش آموز صنف ده مکتب و ژینا بشارت ۱۷ ساله دانش آموز صنف نهم مکتب به رادیو آزادی چنین می‌گویند:
"بعد از اینکه مکتب ها بسته شد خیلی سخت بود دوران بدی را پشت سر گذاشتیم و هیچ چیز هم نبود که ادامه بدهیم بعد به همین ریزینگ کاری شامل شدم و به کار شروع کردم."
"بعداز اینکه مکتب ها بسته شد انگیزه ما بر هم خورد و خیلی شدید افسرده شدیم بعد خواستیم که کار آرایشگری را شروع کنیم که یک شش ماه کار کردیم بعد او را هم بسته کردند و بعدش ریزینگ کاری را کم کم شروع کردیم."
در بیش از دو سال گذشته که طالبان محدودیت های زیادی را در برابر زنان وضع کرده اند، زندگی بسیاری از خانواده ها تغییر کرده است.
مدینه باشنده شهر زرنج مرکز نیمروز در همسایگی فراه که مسئولیت سنگین تامین مخارج خانواده شش نفره را به دوش دارد و در گذشته نیز در یکی از نهاد های دولتی کار می کرد می‌گوید که زندگی برایش دشوار شده است:
"سرپرستی خانواده به دوش من است، قبلاً وظیفه داشتم زندگی مرفه داشتم و در طی دو سال که بیکار نشسته هستیم خیلی زندگی برای ما سخت شده است و بعد از روی کارآمدن امارت از وظیفه ماندم."
زهرا حسینی: از روی مجبوریت به خیاطی روی آوردیم تا بتوانم نفقه خود و اطفال خود را فراهم کنم
زهرا حسینی ۳۱ ساله هم که بیش از یک سال پیش در یک نهاد غیر دولتی وظیفه داشت از مشکل مشابه سخن می گوید.
او به رادیو آزادی چنین گفت:
"در خانواده ما پنج نفر هستیم خودم و شوهرم و سه طفل دارم یک دختر است و دو پسر، شوهرم مشکل روانی دارد، دلیل اصلی این است که من قبلاً در یکی از موسسات به حیث کارمند کار می کردم و بعد از آن موسسات هم بسته شد و کار ها هم روی ما بسته شد از روی مجبوریت به خیاطی روی آوردیم تا بتوانم نفقه خود و اطفال خود را فراهم کنم."
به تازگی برنامه انکشافی سازمان ملل متحد در گزارش خود گفته است که در نتیجه وضع محدودیت های طالبان در برابر کار و فعالیت زنان، حدود یک میلیارد دالر به اقتصاد افغانستان آسیب رسیده است.
اما حکومت سرپرست طالبان بارها گفته است که حقوق زنان بیشتر از گذشته تامین است.
اما حال بسیاری از بانوان که از کسب علم و دانش، ادامه تحصیل و کار محروم شده مثل ثریا تنها از حکومت سرپرست طالبان این خواست را دارد:
"خیلی خوب است که یک بازار جداگانه برای خانم ها ایجاد گردد و ما می توانیم بیشتر رونق پیدا کنیم و راحت تر محصولات خود را به فروش برسانیم. مثلاً یک مارکیت جداگانه یا بازار زنانه که کلاً خانم ها باشند که در آن ما راحت بتوانیم محصولات خود را راحت به فروش برسانیم."
