طالبان با آغاز دور دوم حاکمیت‌شان در افغانستان در سال ۲۰۲۱، به گونهٔ سیستماتیک و گام به گام به وضع محدودیت بر افغانان به ویژه زنان آغاز کردند.
این محدودیت‌ها سبب واکنش‌های گستردهٔ در داخل و بیرون از افغانستان شد و همواره اعتراض‌های مختلفی در برابر حکومت طالبان برای وضع این محدودیت‌ها به ویژه محدودیت‌ها بر زنان و دختران صورت گرفت.
بخشی از این محدودیت‌های طالبان در سال ۲۰۲۳ وضع شدند که با اعتراضات مختلف از جمله اعتراض در مکان‌های سربسته از سوی زنان مواجه شده و ظاهراً حکومت طالبان هم در پی سرکوب این اعتراض‌ها بوده است.
در این سال ده‌ها فعال حقوق بشر به ویژۀ فعالان حقوق زنان از سوی طالبان زندانی و دوباره رها شدند که یکی از آن اسماعیل مشعل استاد پوهنتون بود.
طالبان اواخر ماه جنوری سال ۲۰۲۳ اسماعیل مشعل، فعال حق آموزش و تحصیل زنان و دختران را زمانی به اتهام فعالیت‌های ضد نظام و تحریک آمیز بازداشت کردند که به نحوی در اعتراض به مسدود شدن مکاتب و پوهنتون‌ها به روی دختران، در بازار برای مردم به ویژه دختران به گونۀ رایگان کتاب توزیع میکرد.
او پس از یک ماه در بند بودن رها شد.
از سوی هم استخبارات حکومت طالبان مطیع‌الله ویسا، فعال آموزش و رئیس نهاد راه قلم را که سال‌ها برای آموزش دختران عدالت‌خواهی میکرد، به تاریخ ۲۷ ماه مارچ حین بیرون شدن از مسجد در منطقهٔ خوشحال خان بازداشت کردند.
ذبیح‌الله مجاهد آن زمان به رادیو آزادی گفته بود که او به علت فعالیت‌های مشکوک و مغشوش ساختن افکار عامه بازداشت شده است، اتهام‌هایی که خانوادۀ مطیع‌الله ویسا و نهاد راه قلم نپذیرفتند.
مطیع‌الله ویسا به تاریخ ۲۶ اکتوبر ۲۰۲۳ و پس از ۲۱۵ روز در بند بودن آزاد شد.
حسیب احراری، شاعر، نقاش و نویسنده از دیگران فعالانی بود که به گفتهٔ نزدیکانش به تاریخ اول جون سال ۲۰۲۳ در مقابل خانه‌اش در منطقهٔ ۳۱۵ پس از برگشت از ایران بازداشت شد که پس از سپری کردن ۲۴ روز دوباره از زندان رها شد.
فریدون فکوری از چهره‌های شناخته شدۀ تیاتر و سینما در هرات و مدیر پیشین تیاتر این ولایت در ماه اکتوبر سال روان از سوی طالبان بازداشت شد.
اما اخیراً خانواده‌اش تأیید کردند که او با قید ضمانت رها شده است.
ذبیح‌عیار، شاعر و نویسنده و سبحان‌الله سبحانی، استاد پوهنتون نیز از دیگر فعالانی بودند که بر اساس گزارش‌ها در سال ۲۰۲۳ از سوی طالبان زندانی شدند.
رقیه ساعی: زندان‌های طالبان بسیار وحشتناک است، کسی دسترسی به فامیل، وکیل مدافع و حقوق بشر ندارد
در این میان چندین زن معترض نیز در سال ۲۰۲۳ از سوی طالبان بازداشت شدند.
رقیه ساعی، یکی از زنان معترض که یکبار در پایان سال ۲۰۲۲ و یکبار دیگر در سال ۲۰۲۳ از سوی حکومت طالبان زندانی شده، به رادیو آزادی می‌گوید، زندان طالبان محل وحشتناک برای فعالان حقوق بشر است:
"در طول دو سال گذشته همیشه اعتراضات که داشتیم با سرکوب مواجه شدیم، همیشه با دست و پای شکسته و بینی پرخون به خانه برگشتیم، متاسفانه فعالین زیادی از سوی طالبان زندانی نیز شدند، زندان‌های شان بسیار وحشتناک است، کسی دسترسی به فامیل، وکیل مدافع و حقوق بشر ندارد، طبق میل خودشان حکم صادر می‌کنند و تاپه می‌زنند."
نرگس سادات، پریسا مبارز، ملالی هاشمی، فاطمه محمدی، ژولیا پارسی، پریسا آزاده، منیژه صدیقی و بهاره کریمی از دیگر زنان معترض هستند که به علت اعتراض در برابر محدودیت‌های طالبان در سال ۲۰۲۳ بازداشت شدند.
اما حکومت طالبان بازداشت بیشتر این فعالان را تأیید و یا رد نکرده و ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان نیز به پرسش‌های رادیو آزادی در این باره و ادعاهای مطرح شده پاسخ نداد.
از این میان منیژه صدیقی از کسانی است که به گفتۀ همکاران و بستگانش هنوز هم در بند طالبان بسر می‌برد و از سرنوشت او خبری نیست.
شمایل توانا، مسئول جنبش زنان افغانستان برای عدالت و آزادی، در این مورد به رادیو آزادی گفت:
"همین اکنون شاهد هستیم که منیژه صدیقی هنوز هم به جرم حق خواهی‌اش در زندان طالب بسر می‌برد، ده‌ها زن دیگر که هویت‌شان رسانه‌ای نشده، امیدوار هستم که نهاد‌های حقوق بشری، سازمان ملل و جامعهٔ جهانی به وضعیت افغانستان توجهٔ جدی داشته باشند."
پریانی: سال ۲۰۲۳ سال وحشتناک برای زنان افغانستان بود
این در حالی است که تمنا زریاب پریانی، فعال حقوق زن و یکی از کسانی که در ماه جنوری سال ۲۰۲۲ از سوی طالبان به علت اعتراض‌های پی‌هم بازداشت شده بود، می‌گوید، افغانستان به یک زندان تاریک و سیاه برای مردم مبدل شده است:
"آنچه که در افغانستان وجود دارد آپارتاید جنسیتی است، زنان از خاطر هویت‌شان از حقوق انسانی‌شان محروم هستند، سال ۲۰۲۳ سال وحشتناک برای زنان افغانستان بود، افغانستان به یک زندان سیاه و تاریک به شهروندانش مبدیل شده و مردم نفس کشیده نمی‌توانند."
تمنا زریاب پریانی، پس از پناهنده شدن در جرمنی، تا اکنون چندین خیمهٔ تحسن را در یک سال گذشته به هدف به رسمیت شناسی سیاست‌های حکومت طالبان در برابر زنان به عنوان آنچه که او آپارتاید جنسیتی عنوان می‌کند، برگزار کرده است.
با افزایش بازداشت‌های خودسرانهٔ فعالان حقوق بشر و فعالان حقوق زن در افغانستان، سازمان‌های مختلف بین‌المللی از جمله سازمان ملل و دید‌بان حقوق بشر بارها خواستار رهایی بی‌قید و شرط آن‌ها شده و بازداشت‌شان از سوی حکومت طالبان را نقض حقوق بشری عنوان کرده‌اند.
هیدر بار، معاون بخش زنان دید‌بان حقوق بشر به رادیو آزادی گفت:
"هر کس در جهان باید در مورد وضعیت افغانستان فکر کند، بحران بشری در افغانستان نگرانی دیگر است و سروی که از سوی ملل متحد از زنان صورت گرفته، آن‌ها گفته اند که از سلب حقوق بشری‌شان بسیار نگران اند."
هنوز هم چندین فعال بخش‌های مختلف به شمول چند خبرنگار در زندان طالبان بسر می‌برند و از سرنوشت‌شان خبری نیست. خانواده‌های برخی از آن‌ها بارها ادعا کردند که اجازهٔ دیدار آن‌ها را ندارند و این زندانیان از دسترسی به امکانات صحی و وکیل مدافع هم محروم هستند.
آنچه سازمان‌های حامی حقوق بشری نیز آن را تأیید کرده و نقض حقوق بشر عنوان کرده‌اند.
حکومت طالبان بارها مدعی شده که حقوق تمام افغانان از جمله زنان و دختران در چارچوب شریعت اسلام تأمین است، اما پس از حاکمیت‌شان در آگست ۲۰۲۱، زنان را از تحصیل، کار، فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی منع کردند.
هرچند این محدودیت‌های طالبان با واکنش‌های گستردهٔ بین‌المللی مواجه شده است، اما حکومت طالبان هیچ تغییری در سیاست‌هایش به میان نه آورده است.
