ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هرات با همکاری بنیاد آغا خان، کار مستحکم کاری برخی از آبدات تاریخی این ولایت را که در زمین لرزه آسیب دیده اند، آغاز کرده است.
از میان مکان های تاریخی ولایت هرات؛ مسجد جامع بزرگ، قلعه اختیار الدین و مناره ها بیشترین آسیب را در زمین لرزه های ماه اکتوبر دیده اند.
مسئولان محلی طالبان در ولایت هرات می پذیرند که برای مرمت آبدات تاریخی این ولایت و جلوگیری از تخریب بیشتر، امکانات مورد نیاز را در اختیار ندارند.
عبدالقدیر با چکش کوچک بر کاشی سنتی روی دیوار مسجد جامع بزرگ به آرامی می کوبد.
او انجینر آبدات تاریخی است و تلاش دارد کاشی ها را با ظرافت خاص آن بر جاهای آسیب دیده دیوار داخلی مسجد جامع بزرگ که با کاشی های رنگارنگ سنتی مزین است، جا به جا کند.
بیشتر بخش های مسجد جامع بزرگ هرات از جمله کاشی ایوان ها، گلدسته ها و کاشی های آن در زمین لرزه آسیب دیده است.
عبدالقدیر می گوید، ترمیم همه بخش های این مکان تاریخی از جمله کاشی ها زمان گیر است و او با همکارانش تلاش می ورزند که از تخریب بیشتر جلوگیری کند:
" ما کاری می کنیم که از تخریبات بیشتر مسجد جامع به علت برف و باران در زمستان پیش رو جلوگیری کنیم. در زلزله تخریبات زیادی به این مکان تاریخی وارد شده و تلاش می کنیم که در فصل برف و باران خسارات زیادتری به آن وارد نشود."
بیشتر گلدسته های مسجد جامع بزرگ هرات در زمین لرزه بسیار آسیب دیده و در حال فروریختن است.
یکی از این گلدسته ها پایین کشیده شده تا پس از ترمیم از سوی بنیاد آغا خان، دوباره در جای آن نصب شود.
ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هرات می‌گوید، بیشتر از ۹۰ درصد آبدات تاریخی این ولایت در زمین لرزه های ماه اکتوبر، آسیب جدی دیده و نیاز به مرمت فوری دارند.
به گفته رقیب الله رضوانی آمر حفظ آبدات تاریخی ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در هرات، مسجد جامع بزرگ، قلعه تاریخی اختیار الدین و مناره های مصلی بیشترین آسیب را در زمین لرزه دیده اند.
به گفته او، پنج برج قلعه اختیار الدین، آرامگاه گوهرشاد بیگم و یک منار درز کرده و برای جلوگیری از فروریختن آن، بنیاد آغا خان کمربندهای حفاظی را دور این مکان های تاریخی بسته کرده است:
" در حال حاضر از فروپاشی مکان های تاریخی جلوگیری شده است اما در پروژه های آینده ما کار اصلی بازسازی و مرمت آن را شروع می کنیم. گزارش تخریب اماکن تاریخی را با وزارت اطلاعات و فرهنگ شریک ساخته ایم و امیدوارم که کار بازسازی همه آبدات تاریخی در ولایت هرات شروع شود. از نهادها و موسسات که با امارت اسلامی همکار است از آنان خواسته ایم که پروژه های مرمت آبدات تاریخی را زودتر طی مراحل کنند تا کار شروع شود."
به گفته رضوانی، در حال حاضر امکانات مورد نیاز برای ترمیم و بازسازی همه آبدات تاریخی آسیب دیده در ولایت هرات وجود ندارد.
در حالی بیشتر مکان های تاریخی هرات در زلزله آسیب دیده و در حالت فروپاشی قرار گرفته که فصل زمستان تا پنج روز دیگر فرا می‌رسد.
برخی از فرهنگیان هشدار می‌دهند که اگر در زمینه مرمت آبدات تاریخی آسیب دیده فوری اقدام نشود، این مکان های تاریخی فرو خواهند ریخت.
صدیق میر یک کارشناس آبدات تاریخی در ولایت هرات در این زمینه می‌گوید:
" فرهنگ ما با کشورهای اسلامی بافته شده است و هنر و معماری ما با آنها یکی است. میشود که از کشورهای اسلامی در زمینه مرمت آبدات تاریخی ولایت هرات کمک خواسته شود. اگر آبدات تاریخی ولایت هرات مرمت نشوند، یاد شما باشد زمستان پیش رو است و برف و بارش هم است، آسیب این آبدات تاریخی بیشتر میشود."
به گفته ریاست اطلاعات و فرهنگ طالبان در ولایت هرات، وزارت اطلاعات و فرهنگ تا هنوز هیچ بودجۀ را برای مرمت آبدات تاریخی هرات اختصاص نداده است.
برخی از فرهنگیان نبود بودجه و برنامه دقیق برای مرمت آبدات تاریخی ولایت هرات از سوی حکومت طالبان را نگران کننده می‌دانند.
وحید احمد سلطانی یک تن از این فرهنگیان می گوید، برخی از آبدات تاریخی هرات که شهرت جهانی دارند، نماد هرات و افغانستان است و باید محافظت شوند:
" قلعه بزرگ اختیار الدین و مسجد جامع بزرگ هرات، معرف و نماد هرات است و این مکان های تاریخی صدمه و آسیب جدی دیده است. مرمت و بازسازی این مکان های تاریخی و توریستی ولایت هرات باید در اولویت برنامه های ادارات مسئول باشد."
بر بنیاد آمارهای ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت هرات، این ولایت بیشتر از ۸۷۰ آبده تاریخی دارد که تقریباً همه این آبدات در زمین لرزه آسیب دیده اما میزان صدمه این مکان های تاریخی متفاوت است.
بسیاری از مکان های تاریخی ولایت هرات مانند قلعه اختیار الدین، مسجد جامع بزرگ، مناره های مصلی، آرامگاه گوهرشاد بیگم، زیارت گاه ها، حوض ملک و حوض چهارسوق و بازار قدیم از ساحات گردشگری است که همه ساله میزبان گردشگران خارجی از کشورهای مختلف است.
همه این ساحات باستانی در زمین لرزه های پیهم ماه اکتوبر گذشته آسیب دیده است.
این زمین لرزه های ویرانگر در کنار آسیب زدن به مکان های تاریخی ولایت هرات، زیان های جانی و مالی هنگفتی برجای گذاشت.
بر بنیاد آمارهای حکومت طالبان، در چندین زمین لرزه پیهم، بیشتر از دو هزار تن جان باخته اند و حدود بیست قریه کاملاً ویران شده اند.
