در حالی که در افغانستان دختران به آموزش دسترسی ندارند و برخی از پسران به دلیل دوری از مکاتب نمی‌توانند درس بخوانند، یک جوان افغان در یک منطقۀ دور افتادۀ ولایت هلمند، یک مرکز آموزشی رایگان ایجاد کرده است.
این جوان که عبدالقادر پاسون نام دارد، می‌گوید، حدود دو سال پیش این مرکز را زیر نام "مکتب رایگان پاسون کلیوال" یا "پاسون روستانشین" در روستای ترمۀ ولسوالی نهر سراج ولایت هلمند ایجاد کرده است.
او می‌گوید که همراه با برادرش، وکیل پشتون در این مرکز به گونۀ رایگان تدریس می‌کنند.
عبدالقادر پاسون در بارۀ انگیزه ایجاد این مرکز آموزشی به رادیو آزادی گفت:
"در مناطقی که جنگ بود مردم با مشکلات شدید مواجه بودند، به همین دلیل جوانان و کودکان از آموزش محروم بودند، این دلیل سبب شد که صنف رایگان برای کودکان درست کردم."
آقای پاسون می‌گوید که به جز از مرکز او، در محل‌شان مکتب دیگری وجود ندارد.
به گفته آقای پاسون، در این مرکز آموزشی بیش از ۴۰۰ کودک که ۱۰۰ نفر آنها دختر هستند، در فضای باز و زیر آسمان آبی درس می‌خوانند.
برای این تعداد دانش‌آموزان تنها دو آموزگار وجود دارد اما اینکه چگونه به همه دانش آموزان رسیدگی می‌شود، عبدالقادر پاسون می‌گوید:
"تعداد اطفال بیش از ۴۰۰ نفر است و فقط دو نفر در اینجا به صورت افتخاری و رایگان کار می‌کنند، بنابر این به هر صنف یک ساعت و نیم وقت می‌دهیم و هر معلم روزی ۵ شیفت کار می‌کند."
آقای پاسون می‌گوید که خانواده‌های کودکان دانش‌آموز این مرکز ضعیف است و نمی‌توانند کتاب و دیگر مواد درسی آنان را تهیه کنند و به همین دلیل نصاب تعلیمی خاصی ندارند و به این کودکان تنها خواندن و نوشتنن آموزش می‌دهند.
شبانه، یکی از دانش‌آموزان این مرکز آموزشی می‌گوید، پیش از آمدن به این مرکز آموزشی خواندن و نوشتن یاد نداشت:
"یک سال و نیم می‌شود به اینجا آمدیم، نوشتن را آموختم، می‌توانم نامم را بنویسم، حساب را یاد گرفتم، نماز را هم یاد گرفتم."
مردم روستای ترمه نیز از ساختن این مرکز آموزشی خرسند هستند.
سید محمد، یکی از باشندگان این روستا به رادیو آزادی می‌گوید:
"۴۰-۵۰ سال است که ما اینجا مدرسه و مکتب نداشتیم، حالا الحمدلله این معلم این مکتب را ساخته است، حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰ شاگرد تنها از قریۀ ما دارد. نماز را یاد گرفته اند، خط نوشتن را یاد گرفته اند. خواست ما این است که برای این معلم و این مکتب یک مکان فراهم شود."
عبدالقادر پاسون می‌گوید، این مرکز آموزشی هیچ گونه حمایت مالی برای توسعۀ صنوف آموزشی‌اش دریافت نکرده و تمام هزینه‌ها توسط خود شان تأمین می‌شود.
به بیان او، به دلیل سردی زمستان، کمبود صنف‌ها و امکانات درسی در فصل زمستان مرکز را تعطیل می‌کنند.
این تلاش‌ها برای آموزش در حالی صورت می‌گیرد که طالبان پس از حاکمیت دوباره شان دختران بالا تر از صنوف ششم را از رفتن به مکتب منع کردند و پس از آن هم پوهنتون‌ها را به روی آنان بستند.
با وجود واکنش‌های گستردۀ داخلی و بین‌المللی، هنوز هم دروازۀ آموزش و تحصیل بروی دختران بالاتر از صنف ششم بسته است.
