شوکت میرضیایف، رئیس جمهور ازبکستان در نشست سران پنج کشور آسیای میانه٬ نگرانی‌اش را از نبود یک وضاحت در بارۀ ساخت « کانال قوش» تپه در شمال افغانستان ابراز کرد.
وی در این نشست دو روزه که در دوشنبه، پایتخت تاجکستان برگزار شده بود، از کشورهای شرکت کننده خواست که برای بررسی روند بازسازی کانال قوش تپه یک گروه کاری مشترک ایجاد کنند.
ریاست جمهوری ازبکستان در صفحۀ رسمی ویب سایت خود نوشته است که میرضیایف در این نشست گفته که ساخت کانال قوش تپه اساساً می‌تواند رژیم و تعادل آب را در آسیای میانه تغییر دهد.
رئیس جمهور ازبکستان دراین نشست تقاضا کرده که کشورهای آسیای میانه که مسایل آب را به سطح منطقه بررسی می‌کنند، باید در نشست آینده یک نماینده از افغانستان هم دعوت کنند.
این نشست دو روزه با حضور رهبران پنج کشور آسیای میانه از جمله رئیس جمهوران تاجکستان، ازبکستان، ترکمنستان، غیرغزستان و قزاقستان به روزجمعه پایان یافت.
هدف این نشست بحث روی تأمین امنیت سرحدات و مدیریت منابع انرژی و آب خوانده شده است.
ازبکستان درحالی در بارۀ ساخت کانال قوش تپه ابراز نگرانی می‌کند که طالبان ساخت کانال قوش تپه را حق اساسی افغانستان می‌دانند.
فاروق اعظم، مشاور وزارت انرژی و آب حکومت طالبان می‌گوید، افغان‌ها توان مدیریت آب‌های خود را دارد و این حق را هیچ کسی از آنها گرفته نمی‌تواند.
وی روز شنبه به رادیو آزادی گفت:
"حالا افغانستان مالک پیدا کرده است و از منابع خود استفاده کرده می‌تواند، ما آب کم را از دریای آمو می‌گیریم، من فکر می‌کنم کشورهای منطقه باید با یکدیگرشان همکاری کنند با هم تفاهم داشته باشیم، به حق یک دیگر تن بدهیم، ما از سهم خود کمترین آب را از دریای آمو گرفته ایم، باید به این بخش توجه بیشتر شود."
اما نجیب‌الله سدید، آگاه بخش امور آب می‌گوید، هر گاه نظام حاکم در بارۀ ساخت کانال قوش تپه برای کشورهای آسیای میانه به گونۀ آشکار وضاحت ندهد، پس نگرانی کشورها بجا خواهد بود:
"نگرانی کشورهای منطقه این است که با ساخت این کانال آب زیاد را افغانستان از دریای آمو نگیرد و سرمایه‌گذاری را که آنها در این بخش کرده اند، ضایع نشود، اما در کل می‌دانید که کانال قوش تپه از دریای آمو به اندازه‌ای آب می‌گیرد که نیازمندی زمین‌های زراعتی در شمال افغانستان پوره شود."
قابل یادآوریست که روند سروی کانال قوش تپه در سال ۲۰۱۸ و حاکمیت نظام جمهوری پیشین آغاز شد، اما روند کار عملی آن در ماه مارچ سال ۲۰۲۲ آغاز شد.
این کانال سالانه از دریای آمو ۱۰ میلیارد متر مکعب آب خواهد گرفت.
به اساس معلومات رسمی که قبلا در مورد این کانال با رسانه‌ها شریک ساخته شده است، این کانال ۲۸۰ کیلومتر طول، ۱۰۰ متر عرض و ۸.۶ متر عمق دارد که ۵۰۰ هزار هکتار زمین را در ولایت‌های بلخ، جوزجان و فاریاب آبیاری خواهد کرد.
