بیشتر از شانزده ماه از حکم ملا هبت‌الله آخندزاده، رهبر طالبان در پیوند به منع کشت کوکنار در افغانستان می‌گذرد، اما هنوز هم بازارهای فروش تریاک در کندهار، هلمند و فراه آزادانه فعالیت می‌کند.
بازار فروش تریاک در منطقۀ سیاه‌پشته در ولسوالی نوزاد هلمند هنوز هم رونق دارد٬ در این روزها قاچاقبران بزرگ چهار کیلو و چهار صد گرام (یک سیر کندهاری) تریاک را در بدل چهار صدو بیست هزار روپیۀ پاکستانی می‌خرند.
متخصصان مبارزه با مواد مخدر می‌گویند، با اعلان منع کشت کوکنار، قاچاقبران بزرگ ذخایر بزرگ آن را در برخی مناطق افغانستان ایجاد کرده و با بلند بردن قیمت تریاک، عاید کلان بدست می‌آورند.
سید نجیب‌الله احمدی، رئیس پیشین سروی مواد مخدر در وزارت داخلۀ افغانستان می‌گوید، در کنار ادامۀ عرضه تریاک به بازارهای جهانی، با کاهش کشت کوکنار حال تولید مواد مخدر کیمیاوی در افغانستان افزایش یافته است:
"ذخایر استراتژیک قاچاقبران مواد مخدر در همکاری با حامیان‌شان فوق‌العاده در حال رشد است و مواد مخدر را چند برابر قیمت به فروش می‌رسانند، تا پنج سال اگر در افغانستان هیچ کوکنار کشت هم نشود، قاچاقبران مواد مخدر می‌توانند تقاضای جهان را بر آورده سازند. تولید مواد مخدر در حال افزایش است، به ویژه شیشه در ولایت‌های مختلف تولید می‌شود و از طریق مرزهای کشورهای همسایه قاچاق می‌شود."
حکومت طالبان اما بر موفقیت در منع کشت کوکنار تأکید می‌کند.
عبدالمتین قانع، سخنگوی وزارت داخلۀ حکومت طالبان دست‌آوردهای یک ساله‌شان در این بخش را این‌گونه بر می‌شمارد:
"پولیس مبارزه با مواد مخدر در یک سال گذشته ۱۱ هزار و ۲۵۳ هکتار زمین را از وجود کوکنار پاکسازی کرد، قانون مبارزه با مواد مخدر بازنگری شد، طرزالعمل جمع‌آوری و محافظت از معتادان ترتیب شده و طرزالعمل مبارزه با مواد مخدر ساخته شد."
با آنکه حکومت طالبان از بازنگری قانون مبارزه با مواد مخدر و طرزالعمل آن یادآوری می‌کند، اما دهقانان شکایت دارند که حکومت طالبان بر خلاف قانون مبارزه با مواد مخدر، بدیل کوکنار را در اختیار آنان قرار نداده است.
یک دهقان در ولسوالی کشم ولایت بدخشان که به دلیل تهدیدهای امنیتی نمی‌خواهد نامش در گزارش ذکر شود، از اقدام طالبان در این بخش ناراض است:
"کوکنار را کشت می‌کردیم و با پول آن مصارف خود را تأمین می‌کردیم، امروز که شما آن را تخریب کردید، بدیل آن را به ما گندم می‌دهید، کود می‌دهید و یا پول می‌دهید تا ما با آن زندگی خود را پیش ببریم."
جمعه گل، دهقان دیگر در ولایت ارزگان می‌گوید که منع کشت کوکنار بدون ارائه کمک، خانوادۀ وی را فقیرتر ساخته است:
"گندمی را که می‌خریم ولا اگر نان آن از خوردن باشد، در حالی که یک بوجی آن را به پنج هزار و پنجصد و یا پنج هزار و سه صد می‌خریم. خواست ما این است که با ما کمک کنند، طالبان با ما هیچ کمک و جوانمردی نکرده اند، تخم زراعتی و هیچ چیزی به ما نداده اند."
به تاز‌گی یک تیم ادارۀ مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد(UNODC) ، از وضعیت دهقانان در هلمند دیدن کرده و گفته که عدم ارائه کشت بدیل دهقانان را با مشکلات اقتصادی روبه‌رو کرده است.
داکتر ظفر، معین پالیسی وزارت مبارزه با مواد مخدر نظام پیشین جمهوریت می‌گوید، با توجه به فقر موجود در افغانستان، دهقانان از این وضعیت بیشتر آسیب دیده و نیازمند کمک اند:
"مردم افغانستان در عموم خیلی فقیر شده اند، دهقانان هرچند در گذشته هم فقیر بودند، اما حال به کمک بیشتر نیاز دارند، اگر جامعۀ جهانی از طریق حکومت کمک نمی‌تواند، از طریق موسسات می‌توانند کمک کنند. در مشوره با متخصصان زراعت باید اقلامی زراعتی که بهتر رشد کند، ترویج شود، اما نیاز جدی به کمک وجود دارد."
با گذشت دو سال از پایان حضور سیاسی و نظامی ایالات متحده در افغانستان، نمایندگان امریکا در اواخر ماه گذشته میلادی در ملاقات با مقام‌های حکومت طالبان در قطر در رابطه به راه‌های مبارزه با مواد مخدر صحبت کردند.
در اعلامیه تازۀ وزارت خارجۀ امریکا آمده که هرچند واشنگتن از گزارش‌های ابتدایی در رابطه به کاهش کشت کوکنار استقبال می‌کند، اما ادامۀ قاچاق تریاک و افزایش در تولید مواد مخدر کیمیاوی در افغانستان جداً نگران کننده است.
گزارش: مرسلین ارسلا
