محفل روز فراغت از پوهنتون در افغانستان به اشکال مختلف برگزار می‌شود. در این روز محصلان در افغانستان، همانند محصلان دیگر کشورها٬ چپن و کلاه‌های سیاه که در اطراف آن فیته های سبز و آبی دوخته شده می‌باشد را می‌پوشند.
بیشتر وقت‌ها همراه با این چپن‌ها، پیراهن سفید و و پتلون‌های سیاه پوشیده می‌شود و دختران محصل نیز همین‌گونه لباس تهیه می‌کنند.
اما حالا که طالبان پوهنتون‌ها و مکاتب متوسطه را بروی دختران بسته اند، برگزاری جشن فراغت تنها محدود به پسران شده است.
اما شماری از محصلان پسر در سال‌های اخیر این رسم را تغییر داده اند، آن‌ها در روز فراغت پیراهن و تنبان به تن کرده و در ختم برنامه در لباس‌های یکدیگر با قلم‌های رنگه می‌نویسند و امضا می‌کنند، مبارکی کوتاه یا جمله شوخی‌آمیز معنی‌دار نوشته می‌کنند.
این رسم بیشتر در ولایت‌های ننگرهار، کندهار، خوست و پکتیا مروج شده و حتی یک تعداد شاگردان مکاتب در روز فراغت‌شان نیز این کار را انجام می‌دهند.
یکی از محصلان که در سال ۱۳۹۸ از پوهنتون پکتیا فارغ شده، اما نمی‌خواهد که به دلیل مشکلات شخصی نام‌اش را در گزارش بنوسیم، به رادیو آزادی گفت که لباس خود را که در آن امضاهای شده است تا حال نگهداری کرده و با نگاه کردن به آن لحظات خوش دوره لیسانس‌اش را به یاد می‌آورد:
"از رنگ‌های مختلف کار گرفته می‌شد، تا حدی زیاد از مارکر استفاده می‌شد، برای رسم کردن بیرق ملی از یک نوع قلم‌های کش‌دار استفاده می‌شد که تصویر آنرا بهتر برجسته نشان می‌داد، رنگ‌های آن تا هنوز باقی مانده است، هدف آن خاطره‌ی دوستان است."
داکتر ذبیح‌الله میلاد محصل فارغ شده از پوهنزی طب نیز می‌گوید که لباس دست نویس شده خود را به طور یادگار با خودش نگهداشته است.
او در مورد این رسم که چه زمانی وارد افغانستان شده می‌گوید:
"این روز امضاها بیشتر در کشورهای هند و پاکستان مروج بود، بعداً بخاطر این‌که ننگرهار در یک مرز با پشاور قرار دارد، بعداً این رسم و رواج از آن‌جا انتقال شد و بعداً از ننگرهار به کندهار، خوست و دیگر ولایات انتقال شد."
اما عبدالله زیارمل رئیس پوهنزی اقتصاد پوهنتون کندهار آنرا فرهنگ غربی می‌گوید:
"معمولاً در دیگر کشورها زمانی‌که یک کسی از مکتب فارغ می‌شود، در روز اخیر آن‌ها یک روز ویژه فرهنگی دارند که برایش روز اتو گراف می‌گویند، بخاطر این‌که خاطرات آن‌ها در ذهن یکدیگر شان باقی بماند، برای یکدیگر شان حرف‌های جالب می‌زنند، بعضی حرف‌های که شاگردان با آن مشهور باشند می‌نویسند، نام‌های یکدیگر شان را می‌نویسند و امضا می‌کنند و برخی نوشته‌های دیگر را می‌کنند."
محصلین روی لباس های همدیگر امضا می کنند و برخی جملات پر خاطره و شوخی آمیز نیز می نویسند
این امضاها و دست‌نویس ها نه‌تنها توسط هم‌صنفان، بلکه توسط استادان و دیگر دوستان محصل که در صنف‌های دیگر هستند نیز نوشته می‌شوند که در کل به گفته محصلین این یک رسم خوشی نهفته شده در رنگ قلم‌ها است.
داکتر لعل پاچا آزمون استاد پیشین پوهنتون کابل در مورد این رسم چنین گفت:
"خانواده‌های که سطح سواد شان به اندازی زیاد نباشد، مادران به این توقع هستند که پسر شان چگونه فارغ می‌شود، به یاد من است زمانی‌که کسی از عسکری ترخیص می شد باز مادران‌شان بسیار خوشحال می‌شدند، پتاسه (نوعی از شیرینی) و چیزهای دیگر را سرش پاش می‌دادند، باز در زمان‌های پیش همین‌طور بود، باز بعداً گل را به گردن‌شان می‌انداختند، خانواده‌ها با آن خوشحال می‌شدند و این‌گونه محافل خوشی بسیار زیاد است."
اما در ولایت پکتیا شماری از محصلین می‌گویند که پس از حاکمیت دوباره طالبان در افغانستان به این‌گونه رواج‌ها همانند دیگر رواج‌ها اجازه داده نمی‌شود.
یکی از محصلین فارغ شده در سال ۱۴۰۱ که به دلیل تهدیدات امنیتی نخواست نام‌اش را در گزارش بنویسیم، می‌گوید که نوشته‌های رنگه در پیراهن‌های سفید آرزویش بود، اما این آرزوی وی بر آورده نشد:
"این طبعاً یک روز خوشی است، ۱۶ سال زحمت می‌کشید، خواری می‌کنید، اما من زمانی‌که در سال ۱۴۰۱ فارغ شدم برای من و دوستان‌ام از سوی حاکمان اجازه داده نشد که در لباس‌های ما امضاهای یادگاری را بکنیم."
محصلین دیگر ولایت‌ها در مورد این‌گونه ممنوعیت‌ها با ما صحبت نکردند.
این‌که چرا در ولایت پکتیا به این رسم محدودیت وضع شده، این را از ضیاالله هاشمی سخنگوی وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان پرسیدیم، اما نا نشر این گزارش به پرسش‌های ما پاسخ نداد.
قابل یادآوریست که محصلانی هم بوده اند که در روز فراغت‌شان به دلیل مشکلات اقتصادی سهم نمی‌گرفتند، بیشتر اوقات این شکایت‌ها هم مطرح می‌شد که از سوی اداره‌های پوهنتون‌ها بخاطر تجلیل از روز فراغت پول زیادی از محصلین گرفته می‌شد.
