شهر زرنج مرکز ولایت جنوبغربی نیمروز افغانستان است، اما دادوستدهای روزانه تقریباً همه با پول ایران.
ریال ایرانی در این ولایت مرزی سالهاست از پولهای مروج غیر قانونی است.
عبدالکریم ۲۶ ساله در شهر زرنج مرکز ولایت نیمروز دکان خوراکه فروشی دارد.
او میگوید که استفاده بیش از حد از تومان ایرانی در دادوستد روزمره به مردم این ولایت مشکل ساز شده است.
ما هم دکاندار هستیم و مجبوریم که تومان و هر پولی را بگیریم به خاطری که کار و بار نیست.
ریال واحد پولی رسمی ایران است. اما در بین مردم تومان معروف تر است. فرق بینشان یک صفر است. مثلاً بهای یک جنس اگر صدهزار ریال باشد به تومان میشود ده هزار:
"ولایت سرحدی است. همه تومان میآورند. اکثر مردم کارگر هستند. ما هم دکاندار هستیم و مجبوریم که تومان و هر پولی را بگیریم به خاطری که کار و بار نیست. از صبح تا بیگاه نشسته ایم به کسی که میگوییم که افغانی، میگویند تومان داریم. تومان میگیریم به صرافی تبدیل میکنیم."
اکثر کالاهای مورد نیاز در نیمروز از ایران وارد میشود.
تاجران کالاها را به دالر میخرند، باشندگان نیمروز هم اشیای گرانبها را به دالر و پول ایران خرید و فروش میکنند.
به علت تحریمهای بینالمللی بر ایران پول این کشور در بازار جهانی به ویژه در برابر دالر از بیثباتترین ارزها به شمار میرود و گاهی کمترین ارزش را در مقابل دالر دارد.
از همین رو ارزش کالاهای وارد شده از مرز ایران نسبتاً بیثبات است.
دادوستد به پول ایران به این مقیاس کلان در نیمروز تاجران را هم نگران کرده است.
احسان الله مبارز یکی از تاجران این ولایت به رادیو آزادی میگوید که تومان ایرانی برای باشندگان نیمروز درد سر ساز شده است:
"تومان هر روز بیارزش میشود، پول اگر در جیب یا در خانه باشد زیان میکند، از صرافی دور باشد ضرر میکند. کسیکه صد میلیون پول ایران داشته است حالا ارزشش به ده میلیون رسیده."
آگاهان اقتصادی هم میگویند که کار گیری از تومان ایرانی به زیان مردم است و باید کنترل شود.
نصیر احمد راسخ، کارشناس امور اقتصادی در این مورد بیشتر میگوید:
"مردمی که در مناطق سرحدی استند آمیزشهای با کشورهای همسایه دارند که برای آنان حاکمیت ملی، سیاست، اقتصاد و ارزشها آنقدر مهم نیست، برای آنان هر پولی که معامله اقتصادیشان را به سرعت انجام دهند، از همان استفاده میکنند. مدیریت باید از سوی بانک مرکزی، حکومت مرکزی و سیاست اقتصادی حکومت صورت گیرد که وابسته به حفظ حاکمیت ملی در سرحدات کشور میباشد."
اکثر شهروندان افغانستان از ترس بیثباتی تلاش میکنند پول افغانی را به ارزهای خارجی تبدیل کنند.
کلدار پاکستانی و ریال ایرانی در شمار از ولایتهای مرزی افغانستان در دادوستدها کار گرفته میشود.
هرچند مسئولان طالبان در نیمروز از تلاشهای برای کنترل ارزهای خارجی سخن میگویند اما دیده میشود که تاکنون به گونه عملی کاری انجام نشده است.
در نظام گذشته مسئولان در نیمروز کارگیری از ارزهای خارجی را ممنوع اعلام کردند اما جلو گردش غیر قانونی این پولها گرفته نشد.