برخی پوهنتون های خصوصی افغانستان: شمار محصلان تا پنجاه درصد کاهش یافته است

مسئولین برخی از پوهنتون‌های خصوصی در افغانستان تایید می‌کنند که شمار محصلان در یک سال گذشته پنجاه تا شصت درصد کاهش یافته است.

نور رحمان که محصل یکی از پوهنتون‌های خصوصی در کابل بود، حالا می‌گوید که از زمان برگشت دوباره طالبان به قدرت، بنابر مشکلات اقتصادی زندگی‌اش رنگ دیگر گرفت و مجبور به ترک تحصیل و کشورش شد: "دوره تحصیلی ام را ناتمام رها کردم چرا که اوضاع در افغانستان آشفته شد و کاروبار مرا خراب کرد، مسئولیت همه خانواده به دوش من بود بنابرین مجبور شدم که برای کار به پاکستان بروم، هم کاروبار و هم تحصیل‌ام در افغانستان ماند."

این تنها نور رحمان نیست که با برگشت دوباره طالبان به قدرت بیکار شده و هم از تحصیل‌ بازمانده است.

خدیجه که محصل سمستر هفتم یکی از پوهنتون‌های خصوصی در کابل است می‌گوید که پس از تغییر نظام در افغانستان، موانع بر سر راه دانشجویان دختر بیشتر شده و بیشتر محصلین دختر بنابر مشکلات اقتصادی در سمستر‌های آخر، تحصیل شانرا ترک کرده اند: "بیشتر دخترانی که در سمستر هفتم یا هشتم هستند به دلیل مشکلات اقتصادی تحصیلات شانرا ترک کرده اند و حالا از تحصیل محروم شده اند."

عدم مراجعه دانشجویان به پوهنتون‌های خصوصی، مستقیماً این مراکز تعلیمی را تحت تاثیر قرار داده و مسئولین این پوهنتون‌ها را مجبور کرده تا برای رفع مشکلات مالی‌شان برخی از استادان و کارگران شانرا از وظیفه برکنار کنند.

شبانه یکی از استادانی است که قربانی این تصمیم شده: "به عنوان دختری تحصیل کرده و با تجربه کافی، در یکی از پوهنتون‌های خصوصی در کابل استاد بودم اما از زمانی که طالبان حاکمیت دوباره را به دست گرفتند و این باعث کاهش شمار دانشجویان در پوهنتون‌ها شد، درآمد پوهنتون‌ها هم کاهش یافت و مسئولین مجبور شدند تا برخی از استادان را از وظایف‌شان برکنار کنند، تنها کسی نیستم که از وظیفه‌اش برکنار شده، ده‌ها نفر دیگر مانند من هم شغل خود را از دست داده اند."

برخی از مدیران پوهنتون‌های خصوصی در صحبت با رادیو آزادی ادعا کردند که شمار دانشجویان نسبت به سال‌های گذشته کاهش چشمگیری یافته است.

یکی از این مسئولین که بنابر مشکلات امنیتی نمی‌خواهد نامش ذکر شود، تایید می‌کند که شمار دانشجویان پوهنتون که او مسئولیتش را دارد، تا پنجاه درصد کاهش یافته است.

به گفته او، شمار دانشجویان جدید الشمول در سه سمستر اخیر هم کاهش پنجاه درصدی داشته است.

او ادعا کرده که بر اساس پالیسی وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان برای دوره‌های ماستری، به نظر می‌رسد که این وزارت خواستار توقف دوره ماستری است.

به گفته او، شمار دانشجویان دوره ماستری هشتاد درصد کاهش یافته است.

مسئول یک پوهنتون خصوصی دیگر در افغانستان می‌گوید که حکومت طالبان در خزان سال گذشته برگزاری امتحان کانکور را بر اساس رهنمایی حکومت پیشن اجازه نداد اما بعداً برای شمولیت در سمستر‌های بهاری تنها به سی درصد دانشجویان اجازه ورود به پوهنتون‌ها داده شد که بر اساس آن، پانزده درصد دانشجویان دختر و پانزده درصد دانشجویان پسر می‌توانند در یک سال تحصیلی شامل پوهنتون‌ها شوند آن هم مشروط به اینکه صنف‌های شان از هم جدا باشند.

این مسئول پوهنتون خصوصی می‌گوید که همین پالیسی وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان ضربه شدید به دانشجویان دوره ماستری وارد کرده است.

او همچنین در اشاره به مشکلات مالی پوهنتون‌های خصوصی می‌گوید که کاهش شمار محصلین، جدا شدن وقت و صنوف برای دانش آموزان دختر و پسر، بیکاری و فقر باعث کاهش درآمد پوهنتون‌های خصوصی شده است.

برعلاوه این، مالیات گزاف وضع شده از سوی حوزه ها، ناحیه ها، شاروالی‌ها و در برخی موارد حتی از سوی وزارت مالیه، فشار‌های مالی بر پوهنتون‌های خصوصی را افزایش داده است.

فاتح گل شینواری رئیس پوهنتون خصوصی روشان در ولایت ننگرهار، کاهش شمار محصلین را بزرگترین چالش برای پوهنتون‌های خصوصی می‌خواند و می‌گوید که امسال شمار داوطلبان رشته علوم سیاسی در امتحان کانکور هفتاد درصد کاهش یافته بود در حالیکه مشارکت دختران در این رشته به صفر رسیده است: "شمار دانشجویان در رشته علوم سیاسی بسیار کاهش یافته است اگر براساس واقعیت بگویم هفتاد درصد دانش آموزان ما کاهش یافته و مشارکت دختران در این رشته تقریباً به صفر رسیده است چون در دو کانکور سال گذشته هیچ دانشجوی دختر برای شمولیت در این رشته نداشتیم اما در رشته طب دانشجویان دختر را جذب کردیم."
‌
متین که در یکی از پوهنتون‌های خصوصی کابل استاد است هم از مشکلات مشابه سخن می‌زند.

او می‌گوید که مسدود ماندن مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم در سلطه طالبان برای بقای پوهنتون‌های خصوصی ضربه سنگین است: "مسدود ماندن مکاتب دخترانه بالاتر از صنف ششم منجر به کاهش شمار دانشجویان در پوهنتون‌ها می‌شود چرا که دختران بخشی بزرگ از دانشجویان ما را تشکیل می‌دهند و در صورتی که دختران از مکاتب فارغ نشوند، دانش آموزان دختر جدید نخواهیم داشت."

شماری از مدیران و استادان پوهنتون‌های خصوصی هم در گفت‌وگو با رادیو آزادی گفته اند که همکاری از سوی وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان با پوهنتون‌های خصوصی در افغانستان بسنده نیست و به گفته آنها پالیسی‌های جدید این وزارت برای پوهنتون‌های خصوصی چالش برانگیز است.

برخی از آنها به این باور اند که اگر وضعیت به همین منوال پیش برود ممکن است که سال آینده بیش از پنجاه پوهنتون خصوصی مسدود شوند.

در حال حاضر بیش از ۱۴۰ پوهنتون خصوصی در سرتاسر افغانستان فعالیت دارند.

اما احمد تقی سخنگوی وزارت تحصیلات عالی حکومت طالبان این همه ادعا‌ها را رد می‌کند و می‌گوید که این وزارت به همکاری‌های خود با پوهنتون‌های خصوصی ادامه می‌دهد.

او نمی‌پذیرد که شمار داشنجویان در این پوهنتون‌ها کاهش یافته است: "در حقیقت شمار دانشجویان کاهش نیافته است، بلکه افزایش یافته است چرا که قبلاً در پوهنتون‌ها، تعداد دانشجویان خیالی زیاد بود اما پس از برگشت امارت اسلامی به قدرت، پس از ارزیابی همه دانشجویان خیالی دور شده و از پوهنتون‌ها حذف شدند."

کریم ناصر سخنگوی انجمن پوهنتون‌های خصوصی افغانستان به رادیو آزادی تایید کرد که پذیرش دانشجویان جدید اخیراً پنجاه تا شصت درصد کاهش یافته است و به گفته او اگر وضعیت همینگونه دوام کند برخی از پوهنتون‌ها ناگزیر اند که مسدود شودند: "شمار دانشجویان در امتحان کانکور امسال پنجاه تا شصت درصد کاهش یافته همچنین شمار دانشجویان موجود بین پانزده تا بیست درصد کاهش یافته اند چرا که بیشتر آنها به دیگر کشورها رفته اند و یا هم به دلیل مشکلات اقتصادی تحصیل را ترک کرده اند."

از سوی دیگر عبدالقادر تکین مسئول ارتباطات پوهنتون میرویس نیکه در قندهار می‌گوید که برای جذب و تشویق دانشجویان به خصوص آنعده از دانشجویان که وضعیت مالی خوب ندارند، آنها فیس‌ها را کاهش داده اند و یا هم کاملاً برای برخی از دانشجویان معاف کرده اند: "پوهنتون میرویس نیکه بورسیه‌های ویژه خود را با توجه به شرایط دانشجویان اهدا کرده است، آنعده از شهروندان ما که از وظیفه‌های شان بیکار شده اند و یا در شرایط بد اقتصادی قرار دارند، هزینه پوهنتون را برای آنها کاهش داده ایم و یا هم آنرا معاف کرده ایم."

در بیست سال گذشته فعالیت پوهنتون‌های خصوصی در افغانستان رونق گرفته بود، در این مدت هزاران دانشجوی که بنابر ظرفیت محدود و امکانات محدود نتوانستند که در پوهنتون‌های دولتی جذب شوند در پوهنتون‌های خصوصی در رشته‌های مختلف شامل شدند.

به گفته برخی از استادان و دانشجویان پوهنتون‌های خصوصی، محدودیت‌های روز افزون از سوی طالبان، خروج استادان حرفه‌ای از کشور، جدا سازی صنوف دختران و پسران بر چالش‌های تحصیلات عالی در افغانستان افزوده است.

بیشتر این چالش‌ها دامنگیر پوهنتون‌های خصوصی بخاطری شده که این پوهنتون‌ها عمدتاَ با درآمد‌ شان از فیس دانشجویان به فعالیت‌های‌شان ادامه می‌دهند و در صورت کاهش شمار دانشجویان، ادامه فعالیت این پوهنتون‌ها دشوارتر می‌شود.