قصههای فقر افغانها بسیار زیاد است و این وضعیت حتا خوشی های کودکی بسیاری از کودکان را از آنان سلب کرده است.
برخی به کار روی آورده اند و برخی هم برای به دست آوردن یک وعده غذا برای خانوادهشان گدایی میکنند.
فریما مادر چهار فرزند و از باشندگان اصلی ولایت کاپیسا است.
کودکان وی هریک چهارساله، ده ساله، یازده ساله، و چهارده ساله استند. او که در زمان حکومت جمهوریت به عنوان مامور در ستره محکمه ایفای وظیفه میکرد، اکنون کار و شغلاش را از دست داده و کودکان خردسال او به دلیل فقر و تنگدستی نمیتوانند دوران کودکیشان را به خوبی سپری کنند.
"وظیفه داشتم، از وظیفه خلاص شدم. حالا طفلهای خود را روان میکنم در کراچی و در کراچی کار میکنند. از مکتب هم ماندن، از کورس هم ماندن. من نه کورس روان کرده میتوانم و مکتب هم صحیح رفته نمیتوانند."
همچنان بهاره، کودک چهارده ساله که تنها نانآور خانواده است و در تایمنی شهر کابل قلم فروشی میکند.
به نظر میرسد که جنگهای اخیر او را از درس و مکتب دور کرده است.
"من قلم فروش هستم و در تایمنی کار میکنم. تنها نان آور خانه من هستم و از درس محروم ماندیم."
داکتر محب زغم، فعال حقوق کودکان عامل اصلی این وضعیت کودکان افغانستان را چندین دهه جنگ میداند.
"فقر و بیچارگی اطفال را مجبور به کارکردن میکند. در کودکی در بازارها کار میکنند و آنجا کارهای سنگین و شاقه انجام میدهند. این نتیجۀ جنگ است. در جنگها پدران و یا مادران کشته میشوند، اطفال یتیم میشوند."
بر اساس کنوانسیون جهانی حقوق کودکان، یک انسان از روز تولد تا هجده سالگی کودک خوانده میشود.
آقا زغم میگوید، در جایی که آتش جنگ روشن باشد، لذت کودکی از کودکان سلب میشود.
هفتۀ پیش بانو زلینسکا، همسر رئیس جمهور اوکراین درسفری به امریکا در گفتوگو با تلویزیون ان بی سی گفته که کودک نه سالهاش بخاطر جنگ اوکراین میخواهد سرباز شود و استفاده از اسلحه و تخنیکهای جنگ را بیاموزد.
او گفته که آرزو دارد تا کودکی فرزندش را دوباره به او برگرداند.
بر اساس کنوانسیون جهانی حقوق کودکان، یک انسان از روز تولد تا هجده سالگی کودک خوانده میشود.
اما در جوامع مانند افغانستان این قانون بطور کامل عملی نیست. دورۀ کودکی بیشتر کودکان افغانستان به زودی تمام میشود و آنان با پا گذاشتن به دورۀ نوجوانی و جوانی، مشغول کارهای شاقه میشوند و حتا در صفوف جنگ جذب میشوند.
وضعیت کودکان افغانستان با واکنشهای سازمانهای حقوق بشری به ویژه حقوق کودکان مواجه شده است.
صندوق حمایت از کودکان سازمان ملل( یونسیف) در ۱۲ سرطان در یک اعلامیه گفته که با وخیم شدن وضعیت اقتصادی در افغانستان، کودکان با خشونت و سایر تهدیدها روبرو است.
در این اعلامیه گفته شده که تعداد زیاد از کودکان و جوانان افغانستان احساس میکنند که باید کار کنند و برخیهایشان مجبور به سفرهای پر خطر از افغانستان به کشورهای دیگر میشوند.
در همین حال در گزارش اخیر سازمان ملل در بارۀ کودکان و درگیریهای مسلحانه که به تاریخ ۲۰ سرطان نشر شده، آمده است که اکنون هزاران کودک در مناطق جنگزده در وضعیت بد زندگی میکنند.
در این گزارش گفته شده که در سال ۲۰۲۱ نزدیک به ۲۴ هزار نقض حقوق کودکان ثبت شده است که تعداد شان به ۶۵ مورد در روز میرسد.
در این گزارش افغانستان در صدر کشورهای قرار دارد که کودکان آن متاثیر از جنگ هستند.