فرهنگ کتاب خوانی در میان جوانان ولایت های شمال کابل، پروان، کاپیسا و پنجشیر٬ تحت تاثیر حوادث و افزایش مشکلات جوانان و خانواده ها٬ به شدت کمرنگ شده است.
از نظر برخی از این جوانان پس از برگشت طالبان به قدرت مشکلات مختلف در زندگی شان سایه افگنده است که سبب شده فرصت، شوق و علاقه برای مطالعه را از آنان بگیرد.
از رهگذر اقتصادی خرید کتاب نیز برای جوانان دشوار شده است.
بهشته ۱۸ ساله محصل پوهنزی ژورنالیزم پوهنتون پروان و یکی از صدها جوان در این ولایت است که می گوید دیگر نمی تواند کتاب بخواند:
"سابق من ماهانه کتاب خریداری می کردم و مطالعه می کردم. اما بعد از اینکه حکومت تغییر کرد، وضعیت اقتصادی ما خوب نیست. نرخ ها افزایش یافته است و بیکاری هم به اوج خود رسیده است. در این حالت مردم به مشکل می توانند که شکم خود را سیر کنند. چه رسد به اینکه کتاب بخرند و مطالعه کنند. وقتی که می بینم کسانی که لیسانس هستند، ماستر هستند، و دکتورا دارند بیکار هستند، باعث نا امیدی ما می شود که اگر ما هم مطالعه کنیم سرنوشت ما هم همین گونه خواهد بود .در گذشته ماهانه دو کتاب مطالعه می کردم ولی فعلاً هیچ شوق و علاقه به مطالعه ندارم."
بهشته در یک خانواده شش نفری تحصیل کرده، در شهر چاریکار مرکز پروان زندگی می کند.
مانند بهشته شمار زیادی از جوانان در ولایت های شمال کابل به مطالعه کتاب عادت کردند، اما حالا از خواندن کتاب دست کشیده و یا توان خرید کتاب را ندارند.
فریدون محسنی ۱۹ ساله درشهر محمود راقی مرکزولایت کاپیسا کورس آموزش زبان انگلیسی و ریاضی دارد .
" بخاطرعلاقمندی که به مطالعه کتاب داشتم، سال قبل حد اقل ماه یک ویک ونیم جلد کتاب را مطالعه می کردم. ولی جوانان تحصیل کرده را میبینم که به سطح بلند تحصیل کرده و زحمت کشیده اند و در این حکومت طالبان برای شان وظیفه داده نشد و طالبان اصلاً به تعلیم و تربیه احترام قایل نیستند. این حالت بر انگیزه مطالعه ما تاثیر گذاشته و نمی توانیم که مطالعه کنیم. برای جوانان ما زمینه وظیفه و کار مساعد نیست و هر قدر تحصیل کنم، بی فایده است."
مغازه های کتاب فروشی در مراکز ولایت های پروان، کاپیسا و پنجشیر وجود دارد . قیمت کتابها مختلف است ، ازصدافغانی تا هشت صد افغانی فروش می شود.
عبدالعظیم ۲۸ ساله باشنده ولسوالی دره پنجشیر دراین مورد می گوید:
"قبلاً که من در پنجشیر زندگی می کردم حد اقل هفته یک کتاب و یا دو کتاب را مطالعه می کردم. اما بخاطر جنگ های پنجشیر که باعث آوارگی و مهاجرت ما به کابل شده است، هیچ نمی توانم که کتاب خریداری کنم و مطالعه کنم. من پریشان هستم. نمی دانم که این وضعیت تا چی وقت ادامه می داشته باشد ، تا ما بتوانیم مانند گذشته دوباره فرهنگ کتاب خوانی را در خود رونق بدهیم."
نوید ربانی کارشناس مسائل تعلیم و تربیه و استاد پوهنتون درصحبت با رادیو آزادی دراین مورد می گوید:
"مطالعه و کتاب خوانی یکی از فکتور های اساسی برای پیشرفت جامعه است. اما جوامع که اهل کتاب نباشند، اهل مطالعه نباشند یک جامعه منفعل ویک جامعه آماده برای نابودی هستند. یعنی هیچگونه امیدی برای رشد، پیشرفت و انکشاف آن جامعه دیده نخواهد شد. حکومت ها مکلفیت دارند مشکلاتی که در این راستا وجود دارد را مهار کنند وزمینه را برای پیشرفت جامعه خود فراهم کنند."
به اساس گزارش خبرگزاری آیسنا طبق فهرست موسسه بینالمللی "United Explanations" (۲۰۱۸) هندیها با ۱۰ ساعت و ۴۲ دقیقه مطالعه در هفته، پیشتاز مطالعه در جهان هستند. به اساس این فهرست کشورهایی ازجمله تایلند، چین، فیلیپین، مصر، چک، سویدن، فرانسه، مجارستان و عربستان در فهرست کتابخوانترین کشورها قرار گرفتند. نامهای کشورهای آسیایی همه در صدر قرار گرفتهاند. البته جاپان هم در این لیست وجود دارد.
