روز جهانی زنان بیوه؛ "با برگشت طالبان به قدرت وضعیت اقتصادی ما بدتر شده است"

۲۳ جون، روز جهانی زنان بیوه است. این روز در حالی فرا می‌رسد که پس از به قدرت رسیدن دوبارۀ طالبان زنان بیوه در افغانستان در وضعیت بسیار بد قرار دارد.

برخی از زنان بیوه که شوهران شان در نتیجۀ جنگ در افغانستان جان باخته اند، می‌گویند که اکنون بیش از هر زمان دیگری زندگی بر دوش آنهاست و حتی توان پیدا کردن یک لقمه نان را برای فرزندان شان ندارند.

سونیا یکی از این زنان از مشکلات زندگی‌اش قصه می‌کند. او گفت که دو سال پیش شوهرش در نتیجۀ بیماری کرونا فوت کرد و تمام مسئولیت به دوش او ماند.

این خانم که قبلاً در یکی از مکتب‌های دخترانۀ شهر کابل آموزگار بود می‌گوید، پس از مرگ شوهرش هیچ‌مردی دیگری در خانه ندارند و مسئولیت سنگین سرپرستی خانواده‌اش را خودش به دوش دارد.

سونیا می‌گوید، کودکانش خرد هستند و پیش از این تنها خودش وظیفه داشت و می‌توانست که برای فرزندان و خانواده‌اش روزی حلال تهیه کند.

به گفته او، اما پس از به قدرت رسیدن طالبان و بسته شدن دروازه‌های مکتب‌ها به روی دختران بالاتر از صنف ششم او بیکار شده است: "ما با مشکلات جدی روبه‌رو هستیم، من در خانه‌های مردم کار می‌کنم و روزی ۴۰ یا ۵۰ افغانی به من حقوق می‌دهند.گاهی اوقات بعضی خانه‌هایی که در آن کار می‌کنم برایم وای فای فراهم می‌کند و کوشش می‌کنم به صورت آنلاین در جایی کار پیدا کنم یا از کسی کمک بخواهم تا بتوانم برای فرزندانم یک لقمه نان بدهم. در سه روز گذشته فقط هشت قرص نان خشک به فرزندانم داده ام. من نمی‌توانم نیازهای دیگر آنها را فراهم کنم، حتی نمی‌توانم برای شان یک جوره لباس بخرم."

سونیا که نزدیک به ۱۵ سال سابقۀ آموزگاری، سرمعلمی و مدیریت دارد، می‌گوید که تحصیلات عالی خود را در پاکستان و پوهنتون کابل گذرانده است، اما اکنون روزگار سخت او را مجبور کرده است که در خانه‌های مردم لباس‌‌شویی کند. کاری که یافتن آن به گونۀ هفته‌وار آسان نیست.

مظلیفه، باشندۀ ولایت کندهار یکی دیگر از بیوه‌های افغان است که سرپرستی خانوادۀ هشت نفری خود را بر عهده دارد.

او می‌گوید که شوهر و یک پسر جوانش چند سال پیش در جریان جنگ‌ها در افغانستان جان باختند و اکنون هیچ مرد جوان یا بزرگتری در خانه ندارند.

او می‌گوید که با وجود بسیاری از مشکلات خانوادگی دیگر در زندگی، مسئولیت تربیت و مراقبت از فرزندانش او را تحت فشار قرار داده است: "شرایط زندگی برای من خیلی سخت است. در افغانستان همه در ماتم اند، من یک بیوه هستم و هشت یتیم دارم، آنها هم کوچک هستند، من خیاطی می‌کنم و از این راه مخارج‌ شان را تهیه و از آنها نگهداری می‌کنم."

این زنان بیوۀ افغان در شرایطی نگران سختی‌های زندگی و آیندۀ خود هستند که با به قدرت رسیدن دوبارۀ طالبان در افغانستان، زنان تحصیل یافتۀ زیادی که در بخش‌های مختلف مصروف کار بودند و از این راه مشکلات اقتصادی را حل می‌کردند، در ده ماه گذشته شغل‌شان را از دست داده اند.

۲۳ جون از سوی سازمان ملل متحد به عنوان روز جهانی زنان بیوه نامگذاری شده است و هر سال برای افزایش آگاهی عمومی در مورد نقض حقوق بشر بزرگداشت می‌شود.

از سوی دیگر برخی از فعالان حقوق زن در افغانستان می‌گویند که زنان در دوره‌های مختلف تاریخ افغانستان بیش از هر کس دیگری فداکاری کرده‌اند و خسارات سنگین جنگ و سایر آسیب‌های اجتماعی همواره بر دوش آنها بوده است.

عاطفه غفوری، یکی دیگر از فعالان حقوق زن و مسئول پیشین بخش زنان کمیتۀ مصونیت خبرنگاران افغان در غرب افغانستان می‌گوید، جنگ‌های چندین دهه در افغانستان به شماری از زنان بیوه در این کشور افزوده است.

به باور بانو غفوری، زنان بیوه به دلیل فقر و تنگ‌دستی مجبور به ازدواج اجباری شده و همسر دوم، سوم و حتی چهارم افراد می‌شوند تا بتوانند زنده بمانند: "در موجودیت حکومت طالبان خیلی کم امید می‌رود که کمک‌های جامعۀ جهانی طوری مدیریت شود که مستقیم به دست خود زنان بیوه و زنان بدون سرپرست برسد. در بیست سال گذشته هم در این بخش تلاش‌های درست و موثر صورت نگرفت که زنان بدون سرپرست خودشان صاحب شغل و کار مستقل شوند. پیشنهاد می‌کنم که برای این زنان کمک کنیم که خودشان روی پای خود بایستند و این زنان می‌توانند که در روستاها و مناطق مختلف در بخش‌های زراعت، مالداری، صنایع دستی و تجارت کوچک دیگری صاحب یک کار و بار کوچک شوند که از آن طریق درآمد داشته باشند و زندگی‌شان را به پیش برند."

به باور بانو غفوری، زنان بیوه و بدون سرپرست باید در سراسر افغانستان شناسایی شده و برای شان دوره‌های آموزش حرفه در نظر گرفته شود تا خودکفا شوند.

رادیو آزادی تلاش کرد تا دیگاه حکومت طالبان را در مورد نگرانی‌ها، خواسته‌ها و مشکلات این زنان و آمار دقیق و رسمی زنان بیوه در سراسر افغانستان را بپرسیم، اما سخنگویان آنها تا زمان نشر این گزارش دستیاب نشدند.

وزارت کار و امور اجتماعی دولت جمهوری پیشین شمار زنان بیوه و کودکان یتیم در افغانستان را سه و نیم میلیون اعلام کرده بود که بیشترشان شوهرهای شان را در نتیجۀ حوادث، جنگ‌های سال‌های اخیر بین نیروهای امنیتی جمهوری پیشین و طالبان، حملات انفجاری و انتحاری و بمب گذاری‌های کنار جاده‌ای از دست داده بودند.

براساس گزارش‌های اخیر رسانه‌های داخلی و خارجی، بیش از نیمی از این زنان بیوه در افغانستان در حال حاضر به غذای کافی یک وقت خود دسترسی ندارند.

زنان افغان از جمله زنان بیوه در حکومت قبلی توانسته بودند که در سمت‌های مختلف در نهادهای دولتی و خصوصی برای خود کار پیدا کنند و تا حدودی توانسته بودند نیازهای اقتصادی خانواده‌های‌شان را تامین کنند.

اما از زمانی که طالبان دوباره قدرت را به دست گرفتند، زنان شاغل بیکار و خانه نشین شده اند. آنها می‌گویند که امکانات مالی هم ندارند تا برای خود کار و بار شخصی بسازند.

در زمان حکومت جمهوری پیشین، وزارت زراعت، آبیاری و مالداری زمینۀ کار را در فارم‌های مرغداری ، گلخانه‌ها و فعالیت‌های مختلف دیگر به زنان بیوه و سرپرست خانواده در ولایات فراهم کرده بود. اما حکومت طالبان تا کنون در مورد چنین پروژه‌هایی اظهار نظر نکرده است.