از پانزدهم می به عنوان روز جهانی خانواده تجلیل میشود. در افغانستان در حالی از این روز یاد آوری میشود که این کشور همواره با تحولات پی درپی٬ نا امنی ها و مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم میکند و در این میان خانواه ها بیشترین آسیب را می بینند.
افغانستان کشوری است که زندگی در آن بیشتر بر محور روابط خانواده گی می‌چرخد. در خانواده به طور عموم پدر، مادر، برادر و یا خواهر بزرگ افرادی اند که در تصمیم گیری ها و جریان اقتصادی نقش کلیدی دارند.
نقیب الله اکبری ۲۹ سال دارد. او دواخانه دارد و به گفتهٔ خودش ماهانه تنها چند هزار افغانی می تواند از فروشات خود نفع ببرد و آن را در اختیار خانواده هشت نفری اش قرار بدهد.
به گفتهٔ نقیب‌الله چهار فرد دیگر خانواده اش نیز باید کار کنند، اما به دلیل محدود بودن فرصت های کاری او مجبور شده است تا همهٔ این سختی ها را به تنهایی به دوش بکشد.
« در یک فامیل که ما زندگی می‌کنیم ۹ نفر است، نمی شود که ما ذخیره بکنیم، فقط همانقدر ماهانه عاید می‌کنیم که مصرف می‌کنیم، هیچ ذخیره وجود ندارد، و اگر خدای ناخواسته یک ماه من نتوانم کار بکنم به این معنا است که اگر ۲ فیصد نه پس پنجاه فیصد باید گرسنگی را تحمل بکنیم.»
او افزود مشکلات اقتصادی و مسئولیت های خانواده از بس بر وی سنگینی میکند نتواسته تاحال ازدواج کند زیرا به گفتهٔ‌خودش توان پرداخت هزینه‌های عروسی را ندارد.
این روزجهانی
این مناسبت که در سال ۱۹۹۳ میلادی از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد علام شد٬ در حالی که تقویت خانواده ها و زنده گی در کنار هم را ترغیب میکند٬ در عین حال فرصتی برای ارتقاء آگاهی در مورد مسائل مربوط به خانواده ها و فرآیندهای اجتماعی، اقتصادی و جمعیتیِ نیز می‌باشد.
اما برخلاف تعریف سنتی خانواده در افغانستان در بیشتر کشور ها به ویژه کشورهای غربی اکنون زندگی بیشتر فردی است. گونه‌یی که هر کسی مسوول دریافتن خرچ و خوراک خودش است.
اعضای خانواده های بیشماری در افغانستان به دلیل مشکلات اقتصادی تن به مهاجرت داده اند تا بتوانند خانواده های خود را حمایت کنند. این مسئله نیز منجر به ایجاد چالش های روحی در بین خانواده شده است.
عبدالتواب علیزی از ولایت کندهار است. او نان آور خانواده شش نفری است. تواب که دریک کلینیک تطبیق واکسین کار میکرد و ماهانه هشت هزار افغانی معاش داشت٬ حالا در نتیجه تحولات اخیر کارخود را از دست داده است. وی میگوید:
" در ممالک دیگر و دنیای دیگر هر عضو خانواده کار میکند و برای خودش مصرف میکند، اما در افغانستان یک نفر برای تمام اعضای خانواده که بی‌کار استند٬ کار میکند و مجبور است به فرزندان و اعضای خانواده لقمه نانی پیدا کند."
با این حال، امید افغان که یک جامعه شناس است می گوید که خانواده های وسیع و گسترده باعث اعتلای جامعه و خانواده نمیشوند:
" گسترده گی باعث این میشود که سرعت پیشرفت در خود خانواده و در سطح کلان در جامعه خیلی کُند شود، تحرکات اجتماعی به شکل مناسب شکل نمی‌گیرد٬ بلکه در عوض وابستگی افراد با یک‌دیگر خیلی زیاد میشود و فرهنگ پس انداز و سرمایه گذاری شکل نمی‌گیرد، و به اصطلاح افغانی ما و شما یک نفر عاید میکند و چشم همه به جیب همو نفر دوخته میشود."
بایستی هر کسی به گونۀ جداگانه در اقتصاد خانواده سهم بگیرد تا این روند منجر به رشد اقتصادی جامعه گردد.
به باور آقای افغان از آن جایی که در جامعهٔ سنتی مثل افغانستان در ساختار خانواده ها نقش زنان در بخش اقتصادی کمتر در نظر گرفته میشود نیز از دلایل عدم توسعه در خانواده و جامعه است. حال‌انکه به گفتۀ او در جامعه های پیشرفته زنان نقش مهمی در توسعهٔ خانواده و اجتماع دارند.
این در حالی است که بیشتر زنان شاغل در دولت پیشین پس از حاکمیت طالبان خانه نشین شده اند، و زنان بازرگان نیز با مشکلات زیادی در این بخش رو به رو اند.
بحران اقتصادی نیز معضل دیگری است که زندگی خانواده ها را در افغانستان متاثر ساخته است. به باور برخی صاحب نظران٬ نیاز است تا در ساختار خانواده در افغانستان نیز هر کسی به گونۀ جداگانه در اقتصاد خانواده سهم بگیرد تا این روند منجر به رشد اقتصادی جامعه گردد.
