در نزدیک به هشت ماه حاکمیت طالبان بر افغانستان وزارت امر به معروف و نهی از منکر شان بیشتر از هر ادارهیی خبرساز بوده است.
این وزارت طالبان بیشتر بخاطر اعمال محدودیتها بر چگونگی کردار و رفتار مردم مشهور است و تا به حال بیشترین محدودیتها را بر زنان وضع کرده است.
محدودیت بر فعالیتهای رسانهیی به ویژه کارهای رسانهیی زنان، اجازۀ گشت و گذار نداشتن زنان بدون محرم شرعی در سفرهای طولانیتر، گذاشتن ریش و حضور در نمازهای جماعت پنجگانه، منع پخش موسیقی در موتر های شهری، نصب تبلیغات برای ترویج حجاب شرعی در نقاط مختلف شهرهای بزرگ، توقف نشرات برخی برنامههای سرگرمی و تفریحی رسانهها، جداسازی و اختصاص روزها به حضور زنان و مردان در پارکها از مواردی اند که وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در نزدیک به هشت ماه گذشته وضع کرده است.
باورها در بارۀ چگونگی فعالیتهای این نهاد گونهگون اند. برخیها این نهاد را کلیدی ترین وزارت حکومت طالبان میشمارند.
سید اکبر آغا از مقامهای پیشین طالبان میگوید که وزارت امر به معروف و نهی از منکر بر مبنای آیات قران شریف از اهمیت ویژه در ساختار نظام طالبان برخوردار است و موجودیتش در هر نظام اسلامی ضروری است.
به گفتۀ سید اکبر آغا، با توجه به شرایط کنونی و اقتضای زمان، افراد طالبان که در ساختار وزارت امر به معروف و نهی از منکر فعالیت میکنند، باید به فرضیات اولویت دهند و به خاطر موارد عادی سبب ایجاد نفرت در بین مردم نشوند: "به مستحبات باید زیاد تأکید نشود و مواردی که زیاد مهم هستند و واجبیت و فرضیت دارند به آنها پرداخته شود و آن هم با حکمت. این طوری میشود که این سلسه از بدنامی خلاص میشود."
به گفتۀ سید اکبر آغا، در دور اول حاکمیت طالبان شرایط و به دلیل جنگی بودن وضعیت، ادارۀ امر بهمعروف عملکرد خوبی نداشت و اکنون که وضعیت عادی به نظر میرسد، این اداره باید عملکرد خوبی در جامعه داشته باشد.
در برخی موارد تصاویر گروهی از مبلغان وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در شبکههای اجتماعی دست به دست میشود که با پوشش چپن سفید و نشان ویژه در حال گشتزنی هستند. حتی نوارهای تصویری هم پخش شده اند که افراد این وزارت در موتر های رنجر که مربوط به نیروهای امنیتی نظام جمهوری پیشین اند، از طریق بلندگوها افراد را به حضور در نماز های جمعه و جماعت فرا میخوانند.
گزارشهایی هم از ایجاد حاضری در برخی مسجدهای محله هایی در کابل و ولایتها برای ثبت حضور نمازگزاران توسط وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان به نشر رسیده.
هر چند در بیشتر موارد سخنگویان حکومت طالبان گفتند که این گامها جنبۀ توصیهیی دارد، اما شماری از شهروندان افغانستان همواره از الزامیت این محدودیتها سخن گفته اند.
در تازهترین مورد تصاویری از دانشجویان پوهنتون بدخشان به نشر رسیده و ادعا شده که آنان از سوی افراد منصوب به طالبان لت و کوب شده اند. پسانت صادق عاکف، سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان گفت که در پیوند با این رویداد چهار نظامی طالبان بازداشت شده اند.
ویس ناصری، آگاه سیاسی و اجتماعی به رادیو آزادی میگوید که بر اساس قرائت افراطی طالبان از دین در بیشتر موارد عملکرد و تصمیمهای وزارت امر به معروف و نهی از منکر شان خبرساز میشود.
به گفته آقای ناصری، امر به معروف و نهی از منکر از اصول اساسی دین اسلامی در هر کشور اسلامی است و بیشتر کشورهای اسلامی چنین ادارهای را در ساختار نظامشان دارند، اما با عملکرد متفاوت:
"در هر دو کشور اسلامی هم عربستان سعودی و هم جمهوری اسلامی که ادعای رهبری جهان اسلام را دارند و دیگر کشورهای اسلامی هم ادارههایی به این شکل است، اما با این شدتی که طالبان عمل میکنند و با این قرائت تاریکی که طالبان از دین دارند، ادارههای امر به معروف دیگر کشورها به مانند طالبان عمل نمیکنند."
به گفتۀ آقای ناصری، عملکرد طالبان در بخشهای مختلف از جمله تطبیق شریعت و سیاست غیر واقعگرایانه و غیر عملی است.
سخنگویان طالبان به شمول سخنگوی وزارت امر به معروف و نهی از منکر طالبان در این باره حاضر به پاسخگویی نشدند.
اما پیش از این در بیشتر موارد که عملکرد و اعلامیههای شان مورد انتقاد قرار گرفته، بار ها تاکید کرده اند که تصمیمهای این وزارت بیشتر جنبههای توصیهیی دارند.