لینک‌های قابل دسترسی

خبر تازه
جمعه ۲۵ عقرب ۱۴۰۳ کابل ۱۰:۵۴

برخی تاریخ شناسان: تلاش برای تضعیف نوروز نتوانسته از عظمت این جشن بکاهد


آرشیف- مراسم بلند کردن جهنده در زیات سخی مزار شریف
آرشیف- مراسم بلند کردن جهنده در زیات سخی مزار شریف

آوای نی کنار رودخانه خروشانی، در منطقه تفریخی ولسوالی کرخ هرات و خانواده‌هایی که به استقبال از بهار در دامنه‌های طبیعت آمده‌اند تا زنده شدن دوباره طبیعت را جشن بگیرند.

سمیرا نیز با خانواده‌اش اینجا آمده تا شگفتن شگوفه‌های بهاری را به تماشا بنشیند: "نوروز در تضاد با اسلام نیست، روزی است که بهار می‌شود همه جا سبز می‌شود، زمین زندگی دوباره می‌گیرد و ما بخاطر شکرگزاری هم که شده به جاهای سرسبز می‌آییم و از این روز استقبال می‌کنیم."

پیشینه نوروز به هزاران سال پیش از میلاد بر می‌گردد، زمانی‌که کشورهای منطقه همه زیر چتر آریانای کبیر بودند، مردمانش شروع بهار را به بهانه تولدی دوباره با آیینی مشابه با امروز، جشن می‌گرفتند.

عبدالغنی خسروی استاد پوهنتون و تاریخ‌شناس سرآغاز جشن نوروزی را به ۲۳۴۰ سال پیش از میلاد در منطقه آریانای قدیم می‌داند. به باور او برای نخستین بار اما در سال ۵۳۸ پیش از میلاد و در زمان امپراتوری کوروش کبیر به عنوان روز ملی اعلام شده و به شکل باشکوهی از آن تجلیل به عمل می‌آمد.

او گفت: "شاهانی مثل جمشید کبیر، سیاووش و کی‌خسرو پیوند نزدیکی با نوروز داشتند، روز نوروز، روز پیروزی جمشید بر دیوان بوده که در حقیقت نماینده پیروزی پاکی بر پلیدی‌ها، جهالت‌ها سرما و تاریکی. بعد در زمان اشکانیان و پس از اسلام هم تا امروز به شکلی از اشکال برگزار شده‌است."

پهن کردن سفر هفت‌سین یا هفت میوه، جهنده بالا در افغانستان، رفتن به میله‌گاه‌ها و لگد کردن سبزه یا "سبزه لگد" از رسم‌های کهنی اند که میان کشورهایی چون افغانستان، ایران، تاجیکستان، آذربایجان و برخی دیگر کشورهای منطقه برای استقبال از نوروز استفاده می‌شود.

آرشیف- پختن سمنک به پیشواز از نوروز در ولایت بدخشان
آرشیف- پختن سمنک به پیشواز از نوروز در ولایت بدخشان

سمنک پزی یکی دیگر از این رسم‌ها است.

"سمنک در جوش ما کفچه زنیم

دیگران در خواب ما دفچه زنیم

سمنک نذر بهار است

میلۀ شب زنده‌دار است

این خوشی سال یک بار است

سال دگر یا نصیب"

خانواده‌ها گرد هم می‌آیند، شب زنده‌داری می‌کنند و با خواندن این سرود آن‌را آماده می‌کنند.

کریمه رحیم‌یار باشنده کابل که هر ساله با فرزندان و نواسه‌هایش نوروز را بزرگداشت می‌کند چنین می‌گوید: "هفت میوه را دو روز قبل از نوروز تر می‌کنیم که شامل سنجد، کاجو، کشته، کشمش، بادام پسته و خسته است. و بعضی وقت ها به سبزه لگد می‌رویم به جاهای سرسبز. رسم و رواج ما بسیار پیشینه تاریخی دارد و برای مردم ما اهمیت زیاد دارد، مردم بزکشی می‌کنند، بچه‌ها تخم جنگی می‌کنند."

به گفتۀ نقیب آروین نویسنده، بیشتر رسم‌های نوروزی مربوط به طبیعت است و رابطه انسان با طبیعت را نشان می‌دهد.

آرشیف- مراسم تجلیل از نوروز در سال 2012 در کابل
آرشیف- مراسم تجلیل از نوروز در سال 2012 در کابل

چنانچه ابوریحان البیرونی دانشمند و ستاره شناس در توصیف هفت‌سین نوروزی در کتاب آثارالباقیه گفته: "هر شخصی از راه تبرک به این روز در تشتی جو کاشت، سپس این رسم پایدار ماند که در نوروز در کنار خانه هفت صنف از قلات در هفت استوانه بکارند و از روییدن این قلات به خوبی و بدی زراعت و حاصل سالیانه حدس بزنند."

جشن ‌نوروز با این‌که از سده‌‌ها بدینسو میان کشورهای منطقه همواره با شکوه و عظمت تجلیل شده اما در افغانستان فراز و فرودهای زیادی داشته و همواره با مخالفت برخی افراط‌گرایان دینی مواجه بوده‌است.

در دوره اول حاکمیت طالبان در نیمۀ ۱۹۹۰ میلادی تجلیل از هر‌آیین نوروزی به کلی حرام اعلام شده بود، در دوره جمهوریت اما دوباره این جشن کهن زنده شد و هر سال با شکوه‌تر برگزار می‌شد با آن هم همیشه مخالفانی داشت.

نوروز امسال نیز‌ که مصادف با حاکمیت دوباره طالبان است، تجلیل از آن حرام دانسته شده اما طالبان گفته اند که اگر مردم این روز را جشن گیرند با آنان برخوردی نخواهند داشت.

اما به باور عبدالغنی خسروی تاریخ شناس کشور، دادن وجه دینی به نوروز و تلاش برای تضعیف این جشن باستانی، هیچ‌گاه از عظمت رسم باستانی نوروز نتوانسته کم کند و مردم برای تجلیل از این جشن باستانی مصمم‌تر شده‌‌اند.

XS
SM
MD
LG