در ساحات زیر تسلط طالبان آیا آزادی بیان و رسانه‌ها وجود دارند؟
رادیو آزادی با افغانانی که در بعضی از مناطق زیر تسلط طالبان زندگی می‌کنند در مورد آزادی بیان با مردم صحبت کرده است.
دو سال پیش جنگجویان طالبان یک فعال فرهنگی و مدنی را در ولایت غزنی زندانی کردند. این‌گروه گفته بود که این فعال مدنی با قربانیان حمله‌ها و انفجارها همدردی کرده بود و پیام‌های غمشریکی خود را از طریق رسانه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته بود.
این فعال مدنی هنوز در غزنی زندگی می‌کند. او از ترس جنگجویان محلی نمی‌خواهد که اسم و صدایش نشر شود. او به رادیو آزادی گفت که طالبان به‌خاطر پیام‌های فیسبوکی‌اش او را برای چند روز زندانی و شکنجه کردند که نشانه‌هایش هنوز روی بدنش باقی است.
در ولسوالی شهید حساس ولایت ارزگان یک فعال رسانه‌ای دیگر در زیر سلطۀ طالبان زندگی می‌کند.
این جوان ۲۳ ساله هم از ترس به خطر افتادن جانش نمی‌خواهد نامش گرفته شود.
در مورد رفتارهای جنگجویان نشر می‌کرد، زندگی برایش دشوار شد.
او گفت:"طالبان اول به من هشدار دادند که دربارۀ شان نباید بنویسم. اما زمانی که من قبول نکردم، مرا لت‌وکوب کردند و گفتند که چرا در بارۀ شان می‌نویسم. من به آن‌ها گفتم که به علت بلند کردن صدای مردم این کار را می‌کنم."
طالبان در سال ۲۰۱۶ تمام افراد مسلح خود را از استفاده از گوشی‌های تلفون هوشمند به دلیل مسائل مذهبی و امنیتی منع کردند.
در ساحۀ زیر تسلط طالبان افراد مسلح این گروه از استفادۀ آزاد مردم از تلفون‌های هوشمند و اینترنت هم آنقدر راضی به‌نظر نمی‌رسند.
اما این که در این مناطق تیلفون‌های کیبلی وجود ندارد طالبان و مردم محل مجبور اند که از تلفون‌های ساده استفاده کنند.
یکی از دلایلی که طالبان بر استفاده از تلفون‌های هوشمند ممنوعیت وضع کردند جلوگیری از حمله‌های طیاره‌های بی‌پیلوت امریکا بود.
بعضی از فعالان آزادی بیان می‌گویند که طالبان از آن هراس دارند که اگر در ساحات زیر تسلط شان مردم از گوشی‌های هوشمند استفاده کنند، با استفاده از گرفتن عکس و ویدیو محل بود و باش و فعالیت این گروه زود آشکار می‌شود.
در ساحات زیر تسلط طالبان رسانه‌های خصوصی وجود ندارد. این گروه از خود برنامه‌های آنلاین و چاپی دارند و همچنین در بعضی از ساحات زیر تسلط گروه طالبان، رادیوی صدای شریعت نشرات دارد.
موارد اندکی وجود دارد که برخی از خبرنگاران بعد از تفاهم با سخنگویان گروه طالبان و قوماندانان محلی‌شان با در نظر داشت قواعد سختگیرانه به مناطق زیر تسلط این گروه رفته باشند.
گروه طالبان در زمان حکومت خود به مردم اجازه نمی‌داد که از اینترنت استفاده کنند، یا عکس و ویدیو بگیرند، اما حالا این گروه زیاد به همین وسایل ارتباطی تکیه می‌کند.
سخنگویان این گروه به خاطر رساندن تبلیغات و پیام‌های خود در رسانه‌های اجتماعی فعال هستند. آنان به چند زبان صفحه‌های اجتماعی دارند و به کیفیت بالا ویدیو تهیه می‌کنند و به نشر می‌رسانند.
طالبان در ساحات زیر تسلط خود استفاده از رسانه‌های اجتماعی توسط مردم عادی را به صورت کامل ممنوع نکرده، اما محدودش کرده اند.
عده ای از مردم که در مناطق زیر تسلط طالبان هستند، به رادیو آزادی گفته اند که در ساحات حاکمیت این گروه انتقاد پذیرفته نمی‌شود.
همچنان در بعضی از مناطق، طالبان مردم را از تماشای تلویزیون هم منع کرده اند و کسی نمی‌تواند که بر ساختمان خانۀ خود آنتن تلویزیون نصب کند.
گروه طالبان نه تنها در ساحات زیر تسلط خود کار رسانه‌های مستقل، خبرنگاران و فعالان رسانه های اجتماعی را محدود کرده بلکه سازمان حقوق بشر نیز این گروه را متهم کرده که در ساحات زیر تسلط حکومت هم خبرنگاران و فعالان مدنی را تهدید می‌کنند.
مسئولان حکومتی طالبان را در کشته شدن خبرنگاران مقصر می‌دانند.
اما سخنگویان گروه طالبان این ادعاها را همواره رد کرده اند.
طالبان نمی‌پذیرند که در ساحات شان آزادی بیان محدود شده باشد و حق استفاده از رسانه‌های اجتماعی از مردم سلب شده باشد.
اما این گروه گفته که آزادی بیانی که در قانون اساسی فعلی افغانستان تضمین شده، برای شان پذیرفتنی نیست.
چندی قبل ذبیح‌الله مجاهد یکی از سخنگویان طالبان به رادیو آزادی گفته بود.
او گفت: "وقتی است که ما به یک تفاهم نزدیک می‌شویم. آمدن یک نظام در راه است و برای ما هم این مهم است که آزادی بیان وجود داشته باشد. برایش یک چارچوب ساخته می‌شود و شاید کمی اصلاحات بیاید که از تهمت و هتک حرمت خارج شود. همچنان آزادی بیان برای یک جامعه بسیار مهم است. برای ما هم مهم است. ما هرگز کاری نمی‌کنیم که صدای خبرنگاران را خاموش کنیم."
اما کسانی که در مناطق تحت تسلط این‌گروه زندگی می‌کنند، نظریات دیگری دارند.
برخی از باشندگان بعضی از مناطق می‌گویند که دیدگاه قوماندانان محلی در طالبان در مورد آزادی بیان تغییر نکرده.
بخشی از ولسوالی زازی آریوب به دست گروه طالبان بود.
یک فعال مدنی و بزرگ قومی آن منطقه به رادیو آزادی گفت که زمانی یک قوماندان محلی گروه طالبان او را نزد خود خواسته بود و عکس‌ها و نوشته‌هایی را که او در صفحات اجتماعی منتشر کرده بود، نشانش داده بود. در میان آن عکس‌ها، عکسی دسته جمعی بزرگان قومی با حامد کرزی رئیس جمهور سابق هم موجود بود. او گفته که قوماندان محلی طالبان از مصاحبۀ آنلاینش هم یادآوری کرده بود.
در نتیجه، قوماندان محلی طالبان این شخص را برای مدت زندانی کرده بود. اما سرانجام، این بزرگ قومی با پادرمیانی بزرگان قومی از زندان رها شده بود.
محمد نسیم یک تن از باشندگان ولسوالی امام صاحب ولایت کندز در ساحۀ زیر تسلط گروه طالبان زندگی می‌کند.
او می‌گوید که نمی‌توانند در تلفنهای همراه شان آهنگ یا شعر نگهداری کنند به دلیل آنکه ممکن است هر آن جنگجویان تلفون‌های شان را بررسی کنند.
به گفتۀ محمد نسیم شاید دیدگاه گروه طالبان در بخش رسانه‌های اجتماعی و آزادی بیان تغییر کرده باشد، اما در ساحات زیر سلطۀ شان، طالبان بر فعالیت جوانان در صفحات اجتماعی سخت نظارت می‌کنند.
او گفت: "ما تنها در فیسبوک، محل زندگی خود و عکس‌هایی خود را نشر کرده می‌توانیم. اما اجازۀ نوشتن نداریم. اگر بخواهی مقاله و یا نظر سیاسی بنویسی، هیچ امکان ندارد. اگر این کار را انجام دهی یک طالب عادی هم برایت جزا تعیین می‌کند. "
وحدت‌الله یک باشندۀ محلی است که در ساحۀ تحت تسلط طالبان به‌سر می‌برد.
او به رادیو آزادی می‌گوید که در محل شان مردم با مشکلات و در بعضی موارد با ظلم و ستم طالبان روبه‌رو هستند.
اما مردم از ترس جان خود در صفحات اجتماعی چیزی گفته می‌توانند.
او گفت: "در ولایت کنر در مناطقی که طالبان حاکمیت دارند ما به صفحات اجتماعی دسترسی نداریم و نمی‌توانیم به فکر آرام در صفحات اجتماعی فعالیت کنیم.اگر ما چیزی بنویسیم و از کارکردهای طالبان انتقاد کنیم از طرف طالبان تعقیب تهدید می‌شویم. "
وحدت‌الله می‌گوید که گاهی با مواردی روبه‌رو می‌شود که طالبان تیلفون‌های همراه شان را بررسی می‌کنند.
سمیع‌الله یک تن از باشندگان ولسوالی نادرشاه کوت در ولایت خوست به رادیو آزادی گفت که در ولسوالی‌ای که زنده‌گی می‌کند یک نهاد جامعۀ مدنی تشکیل کرده بود و در صفحات اجتماعی عکس‌ها و فعالیت‌هایی خود را نشر می‌کرد.
او اضافه می‌کند که سرانجام بزرگان محلی‌ای طالبان او را فراخواندند و هشدارش دادند که اگر به فعالیت‌های خود همچنان ادامه دهد با عواقب بدی روبه رو خواهد شد.
حالا که گفتگوهای صلح میان طالبان و حکومت به صورت وقفه ای در جریان است، بسیاری از افغان‌ها نمی‌دانند که بعد از یک تفاهم احتمالی بین دو طرف، آنان به آزادی بیان و استفاده از رسانه‌های اجتماعی دسترسی خواهند داشت یا نه.
