در سالروز سه سالگی کشته شدن ۹ خبرنگار در کابل به شمول سه خبرنگار رادیوی آزادی، شماری از خبرنگاران و نهادهای حامی خبرنگاران میگویند که فضا برای کار خبرنگاری خطرناکتر شده و با خروج نیروهای خارجی وضعیت بدتر از این خواهد شد.
سه سال پیش در چنین روزی یکی از خونینترین روزها برای جامعۀ رسانهیی افغانستان رقم خورد.
منطقۀ ششدرک شهر کابل در نخستین ساعات آغاز دهم ثور ۱۳۹۷ گواه یک حملۀ انتحاری بود و لحظات بعد که خبرنگاران برای پوشش این رویداد در محل جمع شده بودند، عامل انتحاری مواد همراهش را در بین خبرنگاران منفجر کرد.
در این رویداد ۹ خبرنگار و تصویربردار به شمول ۳ خبرنگار رادیوی آزادی کشته شدند.
عبدالله حنانزی، سباوون کاکر و محرم درانی از خبرنگاران رادیوی آزادی بودند که در این رویداد جان باختند.
این رویداد با واکنشهای زیادی در داخل و بیرون افغانستان مواجه شد.
اکنون که ۳ سال از این رویداد گذشته، آیا وضعیت برای خبرنگاران تغییر کرده و تغییری در میزان تهدیدها علیه خبرنگاران به میان آمده است؟
برخی از خبرنگاران به این باور هستند که وضعیت امنیتی برای کار خبرنگاری و خبرنگاران بدتر شده و با خروج نیروهای خارجی از افغانستان، بدتر هم خواهد شد.
یوسفالله امیری، یکی از خبرنگاران افغانستان به رادیوی آزادی گفت: "سطح خشونتها بسیار بالا است و وضعیت کنترل نمیشود و در حال بدتر شدن است. با بیرون شدن نیروهای خارجی وضعیت بدتر خواهد شد و همین حالا نگرانیهای زیادی در نزد خبرنگاران وجود دارد. شماری از همکاران رسانهای ما وظیفهشان را ترک کردند و برخی دیگر بخاطر حفظ جانشان به بیرون از کشور رفتند."
در همین حال کمیتۀ مصونیت خبرنگاران میگوید که وضعیت موجود برای خبرنگاران نگران کننده است.
صدیقالله توحیدی، مسوول بخش دادخواهی کمیتۀ مصونیت خبرنگاران میگوید که تهدیدها علیۀ خبرنگاران افزایش یافته است و در دو ماه اخیر ۲۰۲۰ و ماههای نخستین ۲۰۲۱ خبرنگاران زیادی به گونۀ هدفمند به قتل رسیدهاند.
آقای توحیدی به رادیوی آزادی گفت که با خروج نیروهای خارجی از افغانستان وضعیت بدتر خواهد شد و سرنوشت آزادی بیان که یکی از مهمترین دستآوردهای ۲۰ سال گذشته است، با خطر مواجه خواهد شد.
توحیدی افزود: "امکان دارد که شماری از همکاران ما به صورت علنی و به صورت مخفی کشته شوند، شماری از همکاران ما هم به خارج فرار کنند و شمار دیگر هم کارهای شخصی خود را دنبال میکنند. در کل آزادی بیان بیشترین آسیب را خواهد دید."
آقای توحیدی با نگرانی از عدم پیگیری پروندههای قتل و خشونت علیۀ خبرنگاران میگوید که نهادهای امنیتی و عدلی و قضایی تنها از بازداشت برخی افراد به اتهام قتل خبرنگاران خبر میدهند، اما نهادهای حامی خبرنگاران در جریان پیشبرد این پروندهها قرار نمیگیرند.
اما لوی سارنوالی افغانستان میگوید که به پروندههای خشونت علیۀ خبرنگاران به گونۀ جدی رسیدگی صورت میگیرد.
جمشید رسولی، سخنگوی این اداره به رادیوی آزادی گفت که در پیوند به قتل ۹ خبرنگار به شمول ۳ خبرنگار رادیوی آزادی در حملۀ شش درک پنج تن بازداشت شدند که از این میان سه تن شان به اعدام محکوم و دو تن دیگرشان هر کدام به ۱۰ سال و ۱۴ سال زندان محکوم شدند.
آقای رسولی همچنین از بررسی و محکمۀ ۲۷ پروندۀ قتل، خشونت و لت و کوب خبرنگاران در سالهای ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ خبر میدهد.
از سوی دیگر مجیب خلوتگر، رئیس اجرایی نهاد حمایت کنندۀ رسانههای آزاد افغانستان یا نی میگوید که افغانستان هنوز هم جای مصوونی برای خبرنگاران نیست و با خروج نیروهای خارجی وضعیت بدتر خواهد شد.
خلوتگر گفت: "با خروج نیروهای خارجی از افغانستان و با حضور طالبان در اجتماع و قدرت، ما میتوانیم که متاسفانه شاهد این هم باشیم که وضعیت بدتر شود و خبرنگاران مورد ضرب و شتم و حتا کشتن قرار گیرند و افغانستان جای بدتر از امروز برای خبرنگاران شود و هیچ تضمینی وجود ندارد که چنین نشود."
بر اساس آمار نی، در سال ۲۰۲۰ میلادی ۱۳۰ قضیۀ خشونت در برابر خبرنگاران در افغانستان ثبت شده است.
در این سال ۱۱ خبرنگار کشته شده و ۱۶ خبرنگار دیگر زخم برداشته اند.