به دنبال اعلام کمک ۱۳ میلیارد دالری جامعه جهانی به افغانستان در کنفرانس ژنیو، پرسش‌هایی در مورد اثرگذاری مصرف این کمکها مطرح شده است.
وزارت مالیه افغانستان می‌گوید که در ۱۹ سال گذشته از بیش از ۱۳۵ میلیارد دالر کمک جامعه جهانی ۳۵ میلیارد دالر آن به حکومت این کشور داده شده و حکومت حاضر به پاسخگویی از شیوه مصرف آن است.
شمروز خان مسجدی سخنگوی این وزارت به رادیو آزادی گفت که ده‌ها میلیارد دالر کمک دیگر را کشورهای کمک‌کننده خود در افغانستان به مصرف رسانده‌اند.
پرسش اصلی اثرگذاری این کمکها است. برخی این کمکها را با کمک امریکا به اروپا پس از جنگ جهانی دوم، در طرح مارشال مقایسه کرده‌اند. از جمله دفتر بازرس ویژه امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار) هزینۀ ۱۳ میلیارد دالری طرح مارشال را با محاسبۀ تورم ۱۲۰ میلیارد دالر محاسبه کرده است. این مبلغ در سال ۱۹۴۸ براساس طرح جورج مارشال وزیر خارجه وقت امریکا، رشد سریع اقتصاد اروپای غربی را پس از جنگ جهانی دوم فراهم کرد.
اما در افغانستان این انتقاد شده که ده‌ها میلیارد کمک‌های جهانی زمینۀ تغییر سریع مانند اروپای غربی پس از جنگ جهانی دوم را فراهم نکرده است. منتقدان به فقر ۶۰ درصدی مردم این کشور اشاره می‌کنند.
محمد اکرم عارفی کارشناس روابط بین‌الملل می‌گوید که کمک‌هایی جهانی به افغانستان به صورت یک‌دست مصرف نشده و بیشتر آن را سازمانهای وابسته به خود این کشورها بدون اولویت‌بندی صرف پروژه‌های خدماتی و کمتر اثرگذار کردند.
او افزود:"در برنامه مارشال طرح‌های مشخصی برای ساخت‌وساز وجود داشت. این‌گونه سردرگمی وجود نداشت. بیشتر پول‌ها در بخش‌های زیربنایی، که آسیب دیده بودند، هزینه شد. اما در افغانستان از اول دورنما و طرح مشخصی برای بازسای وجود نداشت. اولویت‌بندی صورت نگرفت. بخش عمده پول‌های کمک شده به‌جای زیرساخت‌ها صرف برنامه‌های روزمره شدند."
تاج‌محمد اکبر، استاد اقتصاد می‌گوید که کمک‌های جامعه جهانی به افغانستان در پروژه‌های بنیادی مصرف نشد، بلکه بیشتر حیف‌ومیل شد:
آقای اکبر افزود:"بخش عمده کمکها روی اهدافی که این کشور را از بدبختی نجات می‌داد هزینه نشد. از منابع سرشار طبیعی و منابع بشری ارزان افغانستان استفاده درست صورت نگرفت. پول‌های بسیاری حیف‌ومیل شد. این همه جفای بود که با مردم این کشور صورت گرفت."
پیش از این نیز نهادهای ناظر ملی و بین‌المللی و همچنین نهادهای مبارزه با فساد از هدر رفتن میلیاردها دالر کمک‌های جامعه جهانی به این کشور ابراز نگرانی کرده‌اند.
در برابر این انتقادها، صبور نریمان سخنگوی وزارت اقتصاد افغانستان، اگرچه فساد را عامل هدر رفتن بخشی از کمک‌های خارجی می‌داند، اما تأکید می‌کند که این کمکها زمینۀ بازسازی این کشور را به صورت مؤثری فراهم کرد.
صدیق صدیقی سخنگوی رئیس جمهوری افغانستان گفته این کمکها در چهار سال آینده بیشتر صرف تأمین صلح، مبارزه با فساد، حکومتداری خوب، حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و اصلاحات در بخش‌های گوناگون خواهد شد.
آقای نریمان افزود: "ممکن است مشکلاتی در برخی موارد وجود داشته باشد، اما در مجموع، بررسی‌های ما نشان می‌دهد که این کمکها مشکلات مردم را تا حد زیادی رفع کرده است. وضعیت زنان، آموزش، مسایل فرهنگی و زیربناها را ببینید، بسیار بهبود یافته است. یعنی این کمکها توانسته که گره کور بسیاری از مشکلات ما را باز کند."
این نگرانی‌ها در حالی بیان می‌شود که ۶۶ کشور و ۳۲ سازمان بین‌المللی به تازگی در کنفرانس ژنیو تعهد خود را برای پرداخت ۱۳.۲ میلیارد دالر به افغانستان تا سال ۲۰۲۴ اعلام کردند.
صدیق صدیقی سخنگوی رئیس جمهوری افغانستان گفته این کمکها در چهار سال آینده بیشتر صرف تأمین صلح، مبارزه با فساد، حکومتداری خوب، حقوق بشر به ویژه حقوق زنان و اصلاحات در بخش‌های گوناگون خواهد شد.
