مردم افغانستان با تنوع گسترده قومی، زبانی، مذهبی، دینی و فرهنگی سالها با هم زندگی کردند، اما جنگ میزان مدارا را در میان شهروندان این کشور اکنون کاهش داده. چهاردهه جنگ نابردباری را در سطوح مختلف اجتماعی توسعه داد.
داستان زندگی شمی سنگ، از اقلیت دینی و قومی سیکهای افغانستان، بیانگر رنجی است که این گروه اجتماعی تحمل کرده است. شمی سالها در مندوی کابل دست‌فروشی کرده است. او فکر می‌کند که قربانی نابردباری اجتماعی شده است.
او می‌گوید: "در سال‌های گذشته ما مانند برادر و خواهر زندگی کردیم - با محبت و صممیت. حالا نیز، شکر، برادر هستیم، اما تحمل نیست، از خودگذری نیست. ما بیشتر قربانی این مسئله شده‌ایم. اگر مسئله جنگ قومی، مذهبی در کشور نمی‌بود، ما هم مثل دیگر کشورها پیشرفت می‌کردیم و آرام زندگی می‌کردیم."
در چهار دهه گذشته هزاران تن از سیکهای افغانستان، این کشور را ترک کردند. امسال هم صدها سیک به دلیل عدم تحمل هموطنان خود، مجبور شدند برای همیشه به هند بروند.
شمی سنگ می‌گوید او و خانواده‌اش به توسعه نابردباری در جامعه قربانی سنگینی داده است: "همین که فرزندان ما مکتب رفته نمی‌توانند، جشن مذهبی خود را آزاد تجلیل نمی‌توانیم، همه‌اش عدم بردباری و یک‌دگرپذیری است. ما دیدیم که در سال‌های اخیر بیشتر قربانی دادیم."
روز بین‌المللی بردباری بار دیگر این زمینه را فراهم کرده که جامعه به توسعه بردباری فکر کند.
سازمان علمی‌فرهنگی سازمان ملل متحد، یونسکو، در سال ۱۹۹۵ روز شانزدهم نومبر را به عنوان روز بین‌المللی اصول مدارا نامگذاری کرد.
کشورهای عضو یونسکو با تصویب اعلامیه اصول مدارا، این اصول را پیش‌شرط ضروری برای صلح و رشد اجتماعی و اقتصادی همه ملت‌ها دانستند. این اعلامیه بر گسترش فکر مدارا در جوامع بشری تأکید دارد.
کمیسیون حقوق بشر افغانستان برای برقراری آرامش در جامعه، گسترش مدارا را ضروری می‌داند.
شهرزاد اکبر، رئیس این کمیسیون، به رادیو آزادی گفته که منازعه درازمدت در افغانستان سطح مدارا در این کشور را پایین آورده و باعث طولانی شدن جنگ شده است.
"در چنین شرایطی ضروری است که فرهنگ مدارا و تحمل جایگزین خشونت و عدم مدارا شود. درگام نخست برای ترویج فرهنگ تحمل و بردباری ختم منازعه و خشونت ضرور است. در گام دوم خانواده‌ها، ملا امامان مسجدها، مکاتب، نهادهای فرهنگی و آموزشی باید برای ترویج فرهنگ تحمل و بردباری همه را بسیج کنند."
بانو اکبر یکی از دلیل‌های نقض حقوق اقلیت‌های مذهبی و قومی در افغانستان را ناشی از عدم مدارا می‌داند.
اما عدم مدارا چگونه به گسترش خشونت در جامعه کمک می‌کند؟
شریف‌الدین عظیمی، استاد جامعه‌شناسی توضیح می‌دهد: "از نظر روانشناسی بردباری و تحمل حالتی از رشد و پختگی است. آدمی که بردباری و تحمل پیشه نکند، به این مرحله بلوغ نرسیده است، بی‌گمان خشونت و قتل کشتارها در عدم پذیرش این فرهنگ ریشه دارد."
آقای عظیمی می‌گوید عامل عدم مدارا ریشه در عدم رشد مهارت‌های زندگی مانند مدیریت خشم، حل مسئله، عدم مدیریت نگرانی، عدم مدیریت هیجان‌های منفی و عدم مهارت انتقاد پذیری دارد. به گفته او، کاهش مهارت در میان افراد جامعه در این زمینه‌ها باعث گسترش خشونت می‌شود.
