زهرا کاظمی ۴۲ ساله است. او از هفده سال پیش فعالیت‌های تجاری را در بخش تولید صنایع دستی در بامیان آغاز کرده است. خانم کاظمی حالا در مرکز بامیان یک کارخانه تولید صنایع دستی دارد که در آن بیست خانم به صورت مستقیم و نزدیک به چهارصد خانم دیگر در روستاها به صورت غیر مستقیم فعالیت می‌کنند.
زهرا کاظمی می‌گوید پیش از شیوع ویروس کرونا کاروبار پر رونقی داشت، حتی محصولاتش به بیرون از کشور صادر می‌شد. به گفته وی در زمان قرنطین نه تنها که هیچ درآمدی نداشت بلکه بیش از یک میلیون افغانی متضرر شده است: "ما بسیار زیاد متضرر شدیم. بخاطر متضرر شدیم که بازارهای ما بسته شد. فروشات نبود. خانم‌های قریه از کار ماندند. بسیار متضرر شدیم، نظر به سال‌های گذشته که من عواید خود را جمع می‌کردم در حدود دوازده لک افغانی متضرر شدم."
خانم کاظمی می‌گوید در زمان بحران ویروس کرونا در خانه ماسک تهیه می‌کرد. اما در کنارش، به دلیل مسدود بودن مکتب و کودکستان‌‌ها به شش فرزندش هم رسیدگی می‌کرد. به گفته وی نتوانست آنچنانیکه انتظار داشت تجارتش را پیش ببرد.
عذرا لعلی یکی دیگر از زنان تجارت پیشۀ بامیانی است. او کارخانه تولید بیک و کفش دارد.
خانم لعلی می‌گوید قبل از شیوع کووید ۱۹ در کارخانه‌اش پنجاه خانم فعالیت داشتند. اما در ایام قرنطین کارخانه‌اش بسته شد و تمام این زنان از فعالیت باز ماندند: "ما بسیار ضربه محکمی در زمان قرنطین خوردیم. نه تنها من بلکه تمام زنان تجارت پیشه متضرر شدند. بخاطریکه در فصل بهار زنان مصروف فعالیت‌های دهقانی هستند ما در زمستان تولید می‌کردیم بهار می‌فروختیم. امسال همه جا بسته بود گردشگران خارجی در بامیان نیامدند، چیزی که تولید کرده بودیم همه نافروخته مانده."
خانم لعلی به تازگی دوباره کار خانه‌اش را فعال کرده و در تلاش جبران خسارات وارده بر کار و بارش است. اما این بار پنجاه خانم نه بلکه کمتر از ده خانم در کار خانه وی مصروف کار هستند.
بیشتر زنان در ولایت بامیان در تولید پوشاک و صنایع دستی مشغول هستند. بسیاری آنها با سرمایه‌های کوچک تجارت می‌کنند، اما شیوع کووید ۱۹ بالای کار و بار آنها تاثیرات منفی گذاشته.
ارزیابی اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان بدون آنکه آمار مشخص از تجارت‌های تعطیل شده ارائه کند نشان می‌دهد که تجارت‌های کوچک به ویژه زنان زیاد آسیب پذیر بوده و در حدود دو میلیارد دالر آسیب دیده اند.
امین بابک سخنگوی اتاق تجارت و سرمایه گذاری افغانستان به رادیو آزادی گفت: "پس از ویروس کرونا در یک سروی ما میزان زیان‌های وارده بالای سکتور خصوصی افغانستان را بررسی کردیم. ما دریافتیم که سکتور خصوصی افغانستان دو میلیارد متضرر شده که در آن زنان هم شامل است."
برخی زنان تجارت پیشه بامیانی عدم استفاده از تکنولوژی را نیز یک فرصت از دست رفته می‌دانند.
به گفته آنان عدم آشنایی با تکنولوژی سبب شده که آنان نتوانند محصولات‌شان را معرفی کنند و یا به صورت آنلاین بفروشند.
مسئولان وزارت تجارت افغانستان نیز سنتی بودن تجارت را دلیل افت و خیزهای تجاری در کشور می‌دانند.
آنان می‌گویند تلاش دارند که از طریق نهادهای مختلف رویکرد‌های مدرن تجارتی را به تجاران آموزش دهند.
جاوید دبیر سخنگوی وزارت تجارت افغانستان به رادیو آزادی گفت: "بسیاری از زنان تجارت پیشه ما در زمینه پلانگذاری دچار مشکلات است. ما در نظر داریم که به لحاظ ظرفیتی آنها رشد کنند و تجارت‌شان را آنگونه که لازم است عیار کنند."
آقای دبیر گفت برای جبران خسارات وارد شده بر تجارت زنان برگزاری نمایشگاه‌ها را روی دست دارد و هشتمین نمایشگاه حضوری ویژه زنان به زودی در کابل برگزار خواهد شد.
