داکتر هاجره بهارستانی و داکتر وکیله دو تن از پیش کسوتان عرصۀ صحت در بدخشان اند، عرضۀ خدمات آنان در بخش نسایی ولادی نزدیک به نیم قرن را در بر می‌گیرد.
آغاز فعالیت آنان در بیمارستان ولایتی بدخشان به سال‌هایی بر می‌گردد که میزان مرگ و میر مادران و کودکان در حد بالای آن قرار داشت و ابتدایی‌ترین امکانات برای رسیدگی به مشکلات مادران و کودکان وجود نداشت.
سال‌هایی‌که افزون بر نبود امکانات بهداشتی، جامعۀ بسته و مرد سالار بدخشان تمام زمینه‌های دسترسی زنان را به خدمات بهداشتی محدود کرده بود و حتی بسیاری از خانواده‌ها به زنان اجازۀ رفتن به نزد داکتر را نمی‌دادند.
همکارم قصه زندگی این دو داکتر زن را به تصویر کشیده و این گزارش را از بدخشان فرستاده است.
هاجره بهارستانی ۶۸ ساله ساکن ولسوالی بهارک ولایت بدخشان و آموزگار متخصص بخش ولادی نسایی شفاخانۀ مرکزی استاد برهان‌الدین ربانی در شهر فیض آباد مرکز ولایت بدخشان است.
خانم بهارستانی نخستین بانوی بدخشانی است که ۴۸ سال قبل پس از فراغت از مکتب به پوهنتون طبی کابل راه یافت او از نخستین بانوان است که نزدیک به ۵۰ سال پیش به دلیل نبود لیسۀ دخترانه در بدخشان، دورۀ لیسه را با پسران یکجا به پایان رسانده است.
بانو بهارستانی می‌گوید: "مه زمانی که صنف نهم را به پایان رساندم، لیسه مخفی لیسه نبود، برای دختران در بدخشان دیگر زمینه تحصیل مساعد نبود که تحصیلات‌شان را ادامه بدهند، بعد پدرم از این که روشنفکر و باسواد بود، به من اجازه داد که در ۱۳۴۹ به لیسه کوکچه بروم و دوره لیسه را همراه با بچه‌ها به اتمام برسانم. مه اول نمره از میان بچه‌ها از مکتب فارغ شدم، بعدا امتحان کانکور دادم با گرفتن بلندترین نمره در سطح دختران افغانستان به دانشگاه طبی کابل راه یافتم."
خانم بهارستانی می‌گوید که پس از فراغت در سال ۱۳۵۷ از پوهنتون طبی کابل، شش سال به عنوان داکتر در شفاخانه ملالی در کابل کار کرده و سپس برای گرفتن تخصص به مسکو رفته، پس از سپری کردن سه سال دورۀ آموزشی تخصصی دوباره به کشور برگشته است.
خانم بهارستانی کارش را به عنوان داکتر در شفاخانۀ ولایتی بدخشان با ظرفیت ۴ بستر برای ولادی و نسایی آغاز کرد.
بانو بهارستانی افزود: "ما در سال ۱۳۷۲ عملیات‌ها را در بخش ولادی و نسایی آغاز کردیم یک برق دولتی بسیار ضعیف داشتیم، شب‌ها که ما عملیات می‌داشتیم، برق نمی‌بود، عملیات را در پیش اریکین، گیس و چراغ دستی انجام می‌دادیم. ما انستیزی نداشتیم از ایتر استفاده می‌کردیم در بینی مریض قطره قطره انداخته می‌شد، مریض بیهوش می‌شد باز ما عملیات می‌کردیم، در جریان استفاده از این قطره به مریض خودمان هم بارها تنفس کردیم که حالت‌مان دیگرگون می‌شد."
خانم بهارستانی می‌گوید که ۳۸ سال قبل هنگامی که به عنوان داکتر در بدخشان کارش را آغاز کرد، با ابتدایی‌ترین وسایل طبی عملیات نسایی را همراه با همکاران مردش انجام می‌داد. می‌گوید که به دلیل نبود برق، بیشترین عملیات‌ها را با گیس و اریکین انجام می‌دادند و اما مبارزه‌اش برای کاهش مرگ میر مادران و نوزادان ادامه داشت.
می‌گوید که در آن زمان مرگومیر مادران در بدخشان از صدهزار زن در جریان ولادت ۶،۵۰۰ تن آن از بین می‌رفت از همین‌رو بدخشان بیشترین مرگ و میر مادران را در دنیا داشت.
داکتر وکیله کریمی یکی دیگر از پیش‌کسوتان بخش صحی در بدخشان که بیشتر از ۳۰ سال عمر خود را برای کاهش مرگومیر مادران و نوزادان در بدخشان صرف کرده است، می‌گوید که در سال‌های قبل به دلیل این که مردان اجازه ولادت خانم‌های‌شان را در شفاخانه نمی‌دادند، آنان به ولسوالی‌های دور و نزدیک بدخشان می‌رفتند و دایه تربیه می‌کردند تا این دایه‌ها در جریان ولادت خانم‌ها حداقل در ابتدایی‌ترین بخش‌های صحی معلومات داشته باشند تا از مرگومیر مادران جلوگیر شود.
داکتر وکیله می‌گوید: "زمانیکه فامیل‌ها دختران جوان‌شان را اجازه نمی‌دادند که در بخش قابلگی تدریس شوند و یاد بگیرند، ما در آن زمان دایه‌ها را که حداقل می‌فهمیدند که یک ولادت چگونه می‌شود ما اون‌ها را در شهر فیض آباد یا در در ولسوالی‌های دور نزدیک می‌رفتیم و بخش ولادت را آموزش می‌دادیم تا از مرگ و میر مادران در جریان زایمان جلوگیری کنند."
اکنون داکتر وکیله می‌گوید که پس از دایه در چند سال قبل، صدها قابله و نرس را آموزش دادند و در این سال‌های پسین حتی متخصص آموزش می‌دهند و اکنون از میان داکتران بدخشان ۱۵ متخصص که زیر نظر آنان در س خوانده‌اند، در بخش‌های از بدخشان مصروف عرضۀ خدمات صحی هستند.
خانم بهارستانی می‌گوید که ۴۰ سال قبل ۴ بستر در بخش ولادی نسایی بود، تنها در یک سال ۲۰۰ زن به شفاخانه دولتی مراجعه می‌کردند تا زیر نظر داکتران ولادت کنند، اما امسال شفاخانۀ ولادی نسایی دولتی به ۱۰۰ بستر ارتقا کرده، در یک سال گذشته بیشتر از ۸،۰۰۰ زن در این شفاخانه ولادت کرده‌اند.
خانم هاجره بهارستانی می‌گوید، پس از این که او، داکتر وکیله و چند داکتر بدخشانی برای کاهش مرگومیر مادران از ۶،۵۰۰ فیصد به ۶۵۰ فیصد رساندند، خانم بهارستانی بهترین جایزه لیدر شیپ را در سطح کشورهای آسیای میانه از امریکا بدست آورد.
اکنون این دو خانم که نزدیک به چهار دهه عمرشان را در بخش کاهش مرگ ومیر مادران برای زنان بدخشانی سپری کرده‌اند، هنوز هم عاشقانه در شفاخانه مرکزی بدخشان کار می‌کنند، قابله تربیه می‌کنند، ترینر آموزش می‌دهند تا مرگومیر مادران در بدخشان به صفر برسد.
این زنان بخش صحت بدخشان از گروه‌های درگیر جنگ به ویژه گروه طالبان می‌خواهند که مانع اشتراک دختران در امتحان کانکور نشوند، باید دختران هم مانند مردان در بخش‌های مختلف آموزش ببنند.
نزدیک به یک ماه قبل گروه طالبان در ولسوالی نسی این ولایت مانع اشتراک دختران در امتحان کانکور شدند. اکنون دکتر هاجره بهارستانی که تاکنون ۶۸ بهار زندگیش را سپری کرده است می‌گوید که تا زنده است عاشقانه برای مادران این ولایت خدمت می‌کند او آرزوی دارد که قبل از این که از دنیا برود باید، مرگومیر مادران را در بدخشان به صفر برساند.
