بندر چابهار اخیراً در رسانههای هندی سرخط ساز شد، به دلیل آن که این رسانهها ادعا کردند که ایران، دهلی نو را از پروژه چابهار کنار گذاشته است.
ایران در مورد این گزارشها واکنش نشان داد.
براساس گزارش رادیو فردا بخش ایران رادیو آزادی، خیرالله خادمی معاون وزیر راه و شهرسازی ایران به تازگی گفت، دلیل کنار گذاشتن هند از پروژه چابهار، سه سال تاخیر در اجرا و تامین مالی آن از سوی دهلی نو بوده، اما پیش از آن فرهاد منتصر معاون امور بندری سازمان بنادر و دریانوردی ایران گفته بود که کشورش اصلاٌ قراردادی در زمینه بندر چابهار با هند نداشته است.
این همه در حالی اتفاق می افتد که براساس گزارشها چین خواهان سرمایه گذاری در ایران شده و روابط بین هند و چین اخیراً پس از درگیری مرزی میان دو کشور به تیرگی گراییده است.
درگیری برای نخستین بار دو ماه پیش میان نیروهای مرزی هند و چین صورت گرفت، این درگیری در ماه جون امسال شدت گرفت که در نتیجه به گفته مقامهای هند بیست سرباز هندی در آن جان باختند. این بدترین درگیری در چهار دهه اخیر خوانده شده است.
حالا سوال اینجاست که کنارگذاشتن هند از سوی ایران در این پروژه، چه مسیری را در آینده برای پروژه چابهار رقم خواهد زد؟
سومیتا نارایانان کوتی محقق در مرکز مطالعاتی (آر.اس. آی. اس) در سنگاپور که در مورد همکاریهای ایران و هند از جمله پروژه چابهار تحقیق میکند به رادیو فردا در این مورد گفت که هند در همۀ پروژه چابهار سهم ندارد، به گفتۀ او دهلی نو تنها در یک بخشی از این پروژه سهم دارد که از آن بهره برداری هم میکند.
او گفت: "اجازه دهید از اینجا آغاز کنم که مشخصاً موضوع ساخت راه آهن، بخشی از قرارداد هند و ایران نبوده است. در سالهای ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ زمانی که ایران و هند در مورد پروژه چابهار بگونه جدی صحبت را آغاز کردند، بخش اصلی صحبتهایشان بر بندر موجود در چابهار، بندر شهید بهشتی معطوف بود، یعنی هند برای توسعه این بندر خواستار سرمایه گذاری بود. دومین بخش این پروژه ساخت یک خط آهن از چابهار به زاهدان و از آنجا برای اتصال به افغانستان بود، چون در این مسیر فقط مسیر جاده وجود دارد. در نتیجه سه کشور برای تسهیل عبور و مرور و انتقال محمولهها توافق کردند. بخشی از این پروژه اجرایی شده. یعنی هند از بندر چابهار استفاده میکند تا محمولههای که بیشتر هم مواد غذایی و گندم را در بردارند، از یک بندر در ساحل غربی هند به چابهار و از آنجا به افغانستان انتقال دهد."
خانم کوتی در پاسخ به این که چی چیزی اکنون هند را در مورد پروژه چابهار نگران ساخته گفت: "این اتفاق در زمانی میافتد که رقابت بین چین و هند به شدت در حال افزایش است، هند در تلاش برای یافتن گزینه های است تا توازنی در مقابل حضور فزاینده چین در همسایگی خود دریابد و پروژه چابهار یک گزینه در دسترس بود، و ایرانیها هم مطمئناً خوشحال میشدند اگر هند مشارکت میکرد و از این راه دسترسی به افغانستان، آسیای میانه و روسیه هم پیدا میکرد این را هم باید اضافه کنیم به این که در دو ماه اخیر، چین و هند درگیری مرزی پیدا کردند که بدترین در چهار دهه اخیر بوده است. و همزمان ما شاهد آن توافقات بین ایران و چین هستیم و همه اینها بر رویکرد عمومی در هند تأثیر گذاشته است."
ایران اوایل ماه جاری از آغاز کار ساخت راه آهن چابهار به سوی افغانستان خبر داد، این راه آهن ۶۲۸ کیلومتری بندر چابهار را از طریق زاهدان، بیرجند و مشهد به افغانستان وصل میکند.
وزارت شهرسازی ایران در آن زمان گفته بود که این خط آهن یکی از طولانیترین پروژههای راه آهن ایران است که با وجود تحریمهای اقتصادی اجرا خواهد شد و ساخت ۱۵۰ کیلومتر آن تا آخر سال روان خورشیدی به پایان خواهد رسید.
مقامهای افغان از آغاز کار ساخت راه آهن چابهار استقبال کردند.
عبدالباری صدیقی معاون فنی اداره راه آهن افغانستان در آن زمان به رادیو آزادی گفت که پروژه چابهار نه تنها برای تجارت مهم است بلکه تاثیر به سزایی در اتصال منطقهیی هم دارد.
سومیتا نارایانان کوتی همچنان گفته که پروژه چابهار، یک بخشی سومی هم در کنار بندر و خط آهن دارد که منطقه آزاد تجاری است و هند در حال مذاکره در مورد سرمایه گذاری در این بخش است.