حمله های مرگبار اخیر به شفاخانۀ صدبستر در غرب کابل و مراسم خاکسپاری در شیوۀ ننگرهار بار دیگر تهدید امنیتی ناشی از حضور جنگجویان وابسته به گروه تندرو دولت اسلامی معروف به داعش در افغانستان را برملا کرده است.
زلمی خلیل‌زاد نمایندۀ ویژۀ ایالات متحده برای صلح افغانستان در ۲۶ ثور در توییتر گفت: "حکومت ایالات متحده ارزیابی کرده که داعش-خراسان حملات مهیب این هفته بر زایشگاه و مراسم جنازه در افغانستان را انجام داد."
خلیل‌زاد شاخۀ خراسان گروه دولت اسلامی را "تهدیدی برای افغان‌ها و جهان" خواند.
داعش مسئولیت بمبگذاری در شیوه را پذیرفت، اما مسئولیت حمله بر شفاخانه در غرب کابل را هیچ گروهی به عهده نگرفت. در هر دو حمله ده‌ها غیرنظامی به شمول نوزادان و زنان کشته شدند.
در پی این حمله‌های مرگبار در ۲۳ ثور، مایک پومپیو وزیر خارجۀ ایالات متحدۀ امریکا هم از طالبان خواست تا در هماهنگی با حکومت افغانستان، علیه گروۀ تندرو دولت اسلامی مبارزه کنند.
در توافق ماه فبروری در دوحۀ قطر، طالبان به واشنگتن قول دادند که نمی‌گذارند هیچ گروه هراس افگن از خاک افغانستان علیه منافع امریکا و متحدانش استفاده کند.
جنگجویان شاخۀ خراسان داعش از زمان ظهور در افغانستان نزدیک پنج سال پیش در بخش‌های ولایات شرقی ننگرهار و کنر لانه کرده و حتٰی از پرتاب بزرگترین بمب غیرهسته‌ای ایالات متحده معروف به مادر بمب‌ها دو سال بعد از آن بر ولسوالی اچین ننگرهار جان به در برده اند.
آنتونیو گوترش، سرمنشی سازمان ملل متحد در گزارشی عنوانی شورای امنیت این سازمان در سنبلۀ ۱۳۹۸ گفته بود كه در نزدیک سه ماه ۱۸۳ رویداد به جنگجویان داعش نسبت داده شده است كه، تقریباً دو برابر ۹۳ موردی است كه در مدتی مشابه در سال گذشتۀ آن ثبت شده است.
اما رئیس جمهور اشرف غنی در ۲۸ عقرب سال ۱۳۹۸ در سفرش به ولایت ننگرهار اعلام کرد که شاخۀ خراسان دولت اسلامی معروف به داعش در آن ولایت نابود شده است.
همچنان مقام‌ها از تسلیم شدن چند جنگجوی وابسته به داعش خبر داده بودند. پس از آن، فعالیت داعش اندکی فروکش کرد. اما حملۀ انتحاری (۲۳ ثور) در مراسم تشییع جنازۀ یک مقام امنیتی، ثابت کرد که داعش تا هنوز در ننگرهار فعال است.
طارق آرین سخنگوی وزارت داخلۀ افغانستان می‌گوید، پناهگاه‌های گروۀ داعش در ولایت‌های شرقی از بین رفته اما تهدید هنوز پابرجاست. او به رادیو آزادی گفت: "سال گذشته، نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان، داعش را در شرق کشور شکست دادند. اما تهدید داعش از بین نرفت."
شاه محمود میاخیل والی ننگرهار است. او به رادیو آزادی گفت که جنگجویان داعش اکنون به طور انفرادی در شرق افغانستان فعالیت دارند.
او گفت:" داعش به عنوان یک گروه در ننگرهار از بین رفته. اما به صورت انفرادی کسانی که هم مفکوره با داعش استند، به صورت حلقه‌های کوچک در برخی محلات وجود دارند."
میاخیل افزود که گروۀ طالبان، شبکۀ حقانی و سایر گروه‌ها از داعش به نفعشان استفاده می‌کنند.
این اظهارات در حالی است که در گذشته، جنگجویان طالبان و شاخۀ خراسان داعش در بخش‌های ننگرهار و کنر سخت علیه یکدیگر جنگیده و اختلاف نظر داشته اند. در کنار شرق افغانستان، از حضور جنگجویان وابسته به شاخۀ خراسان داعش در جوزجان، فاریاب، سرپل، غور و غزنی هم گزارش شده است.
- دوباره جان گرفتن
جنرال بازنشسته دولت وزیری سخنگوی پیشین وزارت دفاع افغانستان و از آگاهان نظامی به این باور است که جنگجویان شاخۀ خراسان داعش دوباره فعال شده اند.
گروه داعش به صورت آشکار توانایی جنگ را ندارد
وزیری به رادیو آزادی گفت: "یک زمان گروه داعش سرکوب شده بود. اما حالا دوباره قد بلند کرده و حملات را در برخی مناطق انجام داده است. با این هم به صورت آشکار توانایی جنگ را ندارد و به حملات بمبی و انتحاری و یا ماین گذاری می‌پردازد."
تحرکات تازۀ جنگجویان داعش در افغانستان در حالی است که به تازگی وزارت داخلۀ افغانستان از بازداشت ضیاءالحق مشهور به شیخ عمرالخراسانی، رهبر داعش برای جنوب شرق آسیا خبر داد.
همچنان، یک ماه پیش، عبدالله اورکزی مشهور به اسلم فاروقی، رهبر شاخۀ خراسان گروۀ دولت اسلامی در افغانستان با چند تن از همراهانش در قندهار دستگیر شده بود. پاکستان خواهان استرداد فاروقی شد اما وزارت خارجۀ افغانستان به درخواست پاکستان پاسخ رد داد.
در بخشی از بیانیۀ اوایل ماه اپریل وزارت خارجۀ پاکستان که در پی فراخوانی سفیر افغانستان منتشر شد، چنین آمده است:" تأکید شد که پاکستان نگرانی‌های خود را در مورد فعالیت‌های این گروه که به وضوح برای پاکستان مضر بوده، ابراز کرده است."
اما جنرال وزیری به این باور است که کاروان جنگجویان وابسته به داعش از پاکستان بسته شده است. او افزود:" داعش از پاکستان وارد می شود و در افغانستان فعالیت می کند. اکثریت آنها مربوط قوم اورکزی می شوند. جنگجویان برخی کشور‌های دیگر که از طالبان ناراضی اند، با آنها همراه می شوند. آنها تحت حمایت و کمک پاکستان قرار دارند." اسلام آباد اظهارات مشابه را رد کرده است.
- تمویل شاخۀ خراسان؟
پرسش در مورد تمویل و حمایت از جنگجویان وابسته به داعش در افغانستان بار‌ها مطرح شده و تا حدی بی‌پاسخ مانده است.
عتیق الله امرخیل آگاه امور نظامی بی‌آنکه شواهد ارائه کند، می‌گوید، برخی از گروه‌ها و افراد در کشور‌های عربی و پاکستان از جنگجویان وابسته به داعش در افغانستان حمایت مالی می‌کنند. او به رادیو آزادی گفت: "بخشی آن از سوی کشور‌های عربی تمویل می‌شود و بخش دیگر، بیرق سفید طالبان را به بیرق سیاۀ داعش تبدیل کردند و به سوی آن گروه رفتند."
نفوذ استخبارات منطقه روی گروه داعش در افغانستان انکار ناپذیر است
شفیق امین آگاۀ امور سیاسی در کابل، تمویل و حمایت از افراد گروۀ داعش در افغانستان را به شرق میانه نسبت می‌دهد. او به رادیو آزادی بیشتر گفت: " فکر می‌کنم داعش در افغانستان یا شاخۀ خراسان از لحاظ فکری، مالی و تشکیلاتی وابسته به شرق میانه است. از سوی دیگر، نفوذ استخبارات منطقه روی این گروه در افغانستان انکار ناپذیر است. اما از لحاظ ایدئولوژیک و فکری و مالی، این گروه وابسته به داعش مرکزی است. بخاطری که این گروه بیعت خودش را اعلام کرده و فکر می‌کنم که در بسیاری موارد دستور می‌گیرد و خط مشی‌های آنها را تعقیب می‌کند."
جنرال اسکات میلر فرماندۀ نیروهای امریکایی و ناتو در افغانستان پارسال در بروکسل گفته بود: "داعش در افغانستان با داعش در سوریه در ارتباط بوده. این گروه تروریستی بسیار خطرناک است. این ایده خطرناک است."
پیش از این، ینس استولتنبرگ، سرمنشی ناتو گفته است سعی می‌کنند، مطمئن شوند كه، "خلافت فیزیکی داعش، که در عراق و سوریه شکست خورده، در افغانستان احیا نشود."
- مبارزۀ مؤثر
برای ریشه کن کردن گروه های تروریستی به اجماع منطقه‌ای نیاز است
طارق آرین سخنگوی وزارت داخلۀ افغانستان می‌گوید، برای نابودی گروۀ داعش باید همه کشور‌های منطقه دست به دست هم دهند: "چون داعش یک تهدید منطقه‌ای است، تا هنوز آنها در برخی مناطق در شرق افغانستان فعالیت می‌کنند و نیاز است تا برای اینکه ریشۀ داعش از افغانستان برچیده شود، کشور‌های منطقه برای مبارزه با گروه‌های تروریستی به ویژه گروۀ داعش باید روی آن فکر کنند و یک اجماع در این قسمت به گونۀ جدی شکل بگیرد."
ویس احمد برمک وزیر پیشین داخلۀ افغانستان است. او به رادیو آزادی گفت که اجماع عمومی و حکومت نیرومند، از فعالیت گروه‌های شورشی به ویژه داعش جلوگیری کرده می‌تواند. او این‌گونه توضیح داد: "در صورتی که طالبان با حکومت افغانستان به توافق برسند و روی تشکیل حکومت سیاسی– نظامی که در آن طالبان هم خلط شوند، آنها هم جایگاه خود را داشته باشند و اینسو حکومت افغانستان و کسانی که طرفدار نظام دموکراسی استند، جایگاه خود را داشته باشند و نظامی باشد که مورد حمایت جامعه جهانی قرار داشته باشد."
اما برخی دیگر از آگاهان نظامی به این باورند که فعالیت انفرادی جنگجویان وابسته به شاخۀ خراسان داعش احتمالاً کار را دشوار و نابودی کامل آنان در افغانستان را زمانگیر ساخته است.
