آیا امضای توافق سیاسی میان رهبران افغانستان، فرصتی است برای رسیدن به صلح با طالبان؟
با امضای توافق سیاسی میان رئیس جمهور اشرف غنی و رئیس اجرائیه پیشین عبدالله عبدالله به روز یک‌شنبه در کابل، به نظر می‌رسد یکی از موانع بر سر راه آغاز مذاکرات بین افغانان از میان برداشته شده است.
حال با حل تنش‌های سیاسی در کابل و تعیین آقای عبدالله به حیث رئیس شورای عالی مصالحۀ ملی، آیا مذاکرات بین افغانان در آینده نزدیک آغاز خواهد شد؟ دیدگاه‌ها در این مورد متفاوت است.
زلمی خلیل‌زاد نمایندۀ ویژۀ امریکا برای صلح افغانستان، سرگرم دیدار از کابل است. وزارت خارجۀ امریکا، پیشاپیش گفته که او با رهبران افغانستان در مورد چگونگی آغاز گفتگوهای بین افغانان نیز بحث خواهد کرد.
برخی از تحلیلگران می‌گویند، افغانستان هنوز هم برای آغاز چنین مذاکرات و رسیدن به صلح راهِ طولانی در پیشرو دارد.
بارنت روبین کارشناس امریکایی امور افغانستان، به آغاز مذاکرات بین افغانان در آیندۀ نزدیک تردید دارد.
از دید آقای روبین هنوز راه طولانی در پیش است و اینکه حتی در صورت آغاز مذاکرات هم نمی‌توان منتظر نتیجۀ فوری بود، مخصوصاً به گفتۀ او قبل از انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر در ایالات متحده.
مایکل کوگلمن کارشناس آسیای جنوبی در مرکز تحقیقاتی ویلسن در واشنگتن دی‌سی است. او می‌گوید: "توافق سیاسی در کابل فرصتی را برای برقراری صلح ایجاد کرده. اما او هم مثل روبین به این باور است که هنوز تمامی موانع از سر راه برداشته نشده‌اند."
آقای کوگلمن به رادیو آزادی بیشتر گفت: "توافق اخیر تقسیم قدرت میان غنی و عبدالله تقویت کنندۀ فرصت آغاز دیالوگ بین‌الافغانی است. زیرا این معضله، عمده‌ترین مانع سد راه حکومت افغانستان برای آغاز گفتگوها بود. مشکل این جاست، درست زمانی‌که فکر می‌کنیم این مانع بزرگ از میان برداشته شده است، مشکلاتی دیگر موجود اند. مثلاً، ادامۀ حمله‌های مانند هفتۀ گذشته در افغانستان که دشوار است حکومت آغاز گفتگوهای فوری با طالبان را توجیه کند."
عارف سحر تحلیلگر امور امنیتی و مبارزه با تروریسم در لندن است. او آغاز مذاکرات بین افغانان را به چهار دلیل بعید می‌داند.
آقای سحر گفت: "در قدم نخست یک روایت مشخص مبنی بر پروسه و ساز و کارهای این مذاکره وجود ندارد. دوم این که ساختاری که بین غنی و عبدالله در نظر گرفته شده، نیازمند زمان بیشتر برای ساختاربندی و ساختارمندی است. سوم بودیجه این نهاد هنوز مشخص نیست. چهارم برخورد و مواجهۀ امریکا با حکومت افغانستان و طالبان است که از یک طرف حامی عمدۀ حکومت افغانستان است و از سوی دیگر با طالبان توافق صلح امضا کرده. این همه مسائل می‌تواند چالش‌هایی را برای این آغاز گفتگو ایجاد نموده و آن را به تعویق بیندازد."
اما نصرالله ستانکزی استاد پوهنتون کابل و کارشناس امور سیاسی می‌گوید، فرصتی برای آغاز مذاکرات بین افغانان به میان آمده.
آقای ستانکزی به رادیو آزادی گفت: "من به این نظرم که مذاکرات می‌شود، اما با این تفاوت که اگر زودتر شود مردم کم کشته خواهند شد و اگر با تاخیر صورت گیرد متاسفانه که تلفات بیشتر خواهد بود."
براساس توافق ۲۹ فبروری میان نمایندگان امریکا و طالبان در دوحه پایتخت قطر، قرار بود گفتگوهای بین افغانان در ۱۰ مارچ آغاز شود. اما به علت اختلاف نظر میان حکومت افغانستان و طالبان در مورد مبادلۀ تا به ۵ هزار زندانی طالبان در بدل رهایی حدود یک هزار زندانی مربوط به حکومت همچنان معلق مانده است.
روبین می‌گوید: "اگر زندانیان طالب آزاد نشوند گفتگوهای بین‌الافغانی اصلاً آغاز نخواهد شد."
اما سحر مسئله را از زاویۀ دیگری می‌نگرد.
آقای سحر بدین باور است: "آزادی زندانیان طالب به نظر من از آغاز پروسه یک مسئله نادرست بوده است، در قسمت تعامل اقدام درست صورت نگرفته است. طالبان به خشونت‌های‌شان ادامه داده‌اند، حمله‌های‌شان بر قوای افغان ادامه داشته و مردم ملکی را کشته‌اند، هیچ تعهد و صداقتی در راستای عملی کردن توافق صلح نشان نداده‌اند. آزادی زندانیان برعلاوۀ که پروسه طولانی است، از ابعاد سیاسی و حقوقی هم خیلی پیچیده است."
واکنش طالبان به توافق سیاسی در کابل را هم می‌توان در بحث فرصت‌ها و چالش‌های فرا روی آغاز مذاکرات بین افغانان بررسی کرد.
سهیل شاهین سخنگوی دفتر سیاسی طالبان در قطر، بعد از امضای توافق غنی و عبدالله به رادیو آزادی گفت: "آنچه در کابل شد در گذشته هم صورت گرفته بود، اما چنین اقدام حمایت مردمی ندارد. حل مشکل افغانستان زمانی ممکن است که توافق دوحه به‌طور کامل عملی شود. زندانیان باید آزاد شوند و راه آغاز مذاکرات بین‌الافغانی هموار شود."
شاهین در صفحه توییترش نیز نوشته است: "آنچه که در کابل جریان دارد، تکرار تجارب ناکام قبلی است. جوانب افغان باید به حل اصلی مشکل متوجه شوند. او افزوده که حل معضله افغانستان در عملی شدن پیمان دوحه نهفته است، پروسه رهایی زندانیان باید تکمیل و هرچه زودتر مذاکرات بین‌الافغانی آغاز شود.
دو روز بعد از امضای توافق سیاسی در کابل، حکومت افغانستان خواهان اجماع منطقه‌ای و جهانی برای آغاز گفتگوهای بین افغانان شد. ناجیه انوری سخنگوی وزارت دولت در امور صلح به رادیو آزادی گفت، حکومت خواهان همکاری صادقانۀ کشور‌ها در روند صلح است.
خانم انوری افزود: "حکومت افغانستان به نقش کشورهای منطقه و جهان و نیز تأثیر حمایت آن‌ها بر موفقیت روند صلح در محوریت، با مالکیت مردم و رهبری دولت افغانستان باور دارد. از این جهت، حکومت همیشه روی ایجاد، تحکیم و تقویت اجماع منطقه و جهان برای صلح در افغانستان کار کرده و توقع دارد که همکاری‌های صادقانه کشور‌ها را در روند صلح افغانستان داشته باشد."
سوال این‌جاست که آیا دست‌یابی به یک اجماع و همکاری صادقانۀ که حکومت افغانستان انتظارش را از کشورهای همسایه و منطقه دارد، امکان پذیر است؟
کوگلمن این‌گونه پاسخ می‌دهد: "یقیناً که کلمات کلیدی و عبارات مشخص در رابطه با پروسۀ وسیع‌تر صلح افغانستان موجود بوده‌اند، یکی عبارت "به مالکیت و رهبری افغان‌ها" و دیگری "اجماع منطقوی" این عبارات متضاد همدیگرند، زیرا اگر خواسته باشید یک پروسه کاملاً افغانی داشته باشید، این موضوع شرکای منطقوی را از حلقه بیرون نگه‌میدارد."
کوگلمن افزود: "یقیناً که در موضوع صلح افغانستان چندین کشور به شمول امریکا دخیل خواهد بود. پاکستان که حامی عمدۀ طالبان است و از سوی حکومت افغانستان عقب حمله‌های مختلف در این کشور دانسته می‌شود، از این رو نمی‌دانم پاکستان چی نقشی را خواهد داشت. ولی واضح می‌گویم که فکر می‌کنم پاکستان حتا اگر دخیل هم نباشد هر توافقی که شامل شدن طالبان در قدرت را افغانستان در بر داشته باشد، رضایت پاکستان در آن نهفته خواهد بود."
به تازگی، پاکستان، ایران، روسیه و چین از توافق سیاسی در کابل استقبال کردند. پاکستان پیوسته گفته که حاضر است در روند صلح افغانستان کمک کند. اما مقام‌های افغانستان به این اظهارات اسلام آباد به دیدۀ شک نگریسته‌اند.
خلیل‌زاد به تازگی در توییتر گفت، تاریخ جدیدی برای آغاز مذاکرات بین افغانان تعیین خواهد شد. اما هنوز معلوم نیست که اگر این مذاکرات آغاز شود، کی و در کجا برگزار خواهد شد؟
