بر بنیاد قانون اساسی افغانستان، تمامی افغان‌ها از حقوق مساوی برخوردار اند، اما معتادین از برخی حقوق در جامعه محروم اند و تحقیر می‌شوند.
آرین که به مواد مخدر معتاد است، خانواده‌اش وی را از خانه بیرون کرد.
آرین برای چند ماه شب و روز را در روی جاده‌ها سپری کرد، اما به تازگی در یک شفاخانه بستری شده است.
او می‌گوید: "اول که من معتاد شدم، یک روز از حویلی یک چیز گم شد، مرا می‌گویند که آنرا تو بردی، بعد از آن خانه را ترک گفتم و در بیرون زیر خمیه می‌نشستم. اول در منطقه به چشم کم می‌دیدند، به این نظر نمی‌دیدند که یک مریض است، همرایش محبت کنیم. وقتی که یک عروسی می‌شد، مه خبر نمی‌بودم. خلاصه اینکه فکر می‌کردند که من هیچ در این ساحه نیستم. وقتیکه ما را جمع می‌کند، به بسیار وضعیت بد ما را به شفاخانه می‌برند، ما را لت و کوب می‌کنند. وقتیکه ما را داخل شفاخانه می‌برند، ما مثل یک زندانی فکر می‌کنیم."
حقوقدانان می‌گویند، معتادین نیز اعضای این جامعه اند و باید همانند سایر انسان‌های جامعه با آنان برخورد انسانی صورت گیرد.
یارمحمد یاری یک تن از این حقوقدانان می‌گوید، نهادهای مسئول و در مجموع دولت باید برای تأمین حقوق معتادین تلاش کنند.
او گفت: "می‌خواهم به چند حق مهم اشاره کنم که از جمله حق تعلیم و تربیه است، دولت بايد یک پالیسی مشخص داشته باشد که به جوانان و نوجوانان آگاهی دهی کند که از اضرار مواد مخدر آگاهی پیدا کنند. مسئله دوم کار است که بر می‌گردد به وزارت کار امور اجتماعی و تمام مسئولین دولت افغانستان که حق کار را از معتاد نگیرند. موضوع ديگر حق ازدواج است. متأسفانه در اکثر موارد پیش از اینکه به تداوی معتاد اقدام شود، میره و دختر خود را از معتاد می‌آورد. باید در رابطه به حقوق معتادین یک قانون وجود داشته باشد."
داکتر واحدالله کوشان معاون معالجوی مرکز هزار بستر تداوی معتادین می‌گوید، به اساس قانون مبارزه علیه مواد مخدر دولت افغانستان، فرد معتاد مریض تعریف شده و باید با وی همچون مریض برخورد شود.
او افزود: "قوانین مدنی کشور، خصوصاً قوانین صحی کشور، عرضه خدمات صحی یکسان می‌باشد. بناءً تمام اتباع کشور خصوصاً مریض، بالخصوص معتادین از عین امتیازات مستفید می‌باشند و در صورتی که این امتیازات بطور مساویانه، دقیق و شفاف عرضه نشود، زندگیش مختل شده به مشکلات روبه‌رو می‌شود."
روانشناسان توصیه می‌کنند که در خانواده و جامعه باید به نیازمندی های جسمی و روانی معتاد توجه شود.
محمد وامِق شریفی روانشناس می‌گوید، اگر حقوق معتادین در جامعه نقض شود، امکان دوری بیشتر او از خانواده وجود دارد و تداوی اش دشوار تر خواهد شد.
او گفت: "اول نیاز به امنیت روانی است. هر انسان نیاز دارد که از طریق خانواده و از طریق مردم محبت بگیرد و به دیگران محبت بکند. کسانیکه معتاد هستند و از خانه به دور می‌باشند نیاز شان به طور درست بر آورده نمی‌شود. و دیگر نیاز به تعلق و خاطر است. کسانیکه مصرف کننده مواد مخدر هستند گروه دارند، اما گروه شان نا سالم است که باید گروه تغییر بخورد و از طریق خانواده گروه اصلاح می‌شود. نیاز بعدی نیاز به احترام است، هر انسان نیاز دارد برایش احترام شود، این نیاز از طریق خانواده برآورده می‌شود که خانواده برایش احترام بکند و وی به خانواده اخترام بکند. کسانیکه مصرف کننده مواد مخدر هستند که از خانه بدور می‌باشند، کسی نیست که درست برای شان احترام کند، یک دلیل عمده برگشت شان همین موضوع است."
حقوقدانان با توجه به شمار معتادین در افغانستان می‌گویند، که باید مانند سایر کشورها یک قانون جهت تأمین و حفاظت از حقوق معتادین تدوین شود و دولت برای عملی سازی آن تلاش کند.
گزارش: محمد ایاز ترنک
