آمادگی‌ها برای برگزاری انتخابات افغانستان؛ چالش‌ها و موفقیت‌های دو ماه دورۀ مبارزات انتخاباتی و برنامه‌ریزی کمیسیون مستقل انتخابات برای برگزاری انتخابات چگونه گذشت؟
کارکرد نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در مبارزات انتخاباتی چگونه بود؟
چالش‌های امنیتی تا چه اندازه بر مبارزات انتخاباتی تأثیرگذار بود؟
محمد فرید در یکی از پس‌کوچه‌های کارتۀ سخی در کابل از ۴۸ سال به این سو بایسکل‌سازی می‌کند. ۵۴ سال سن دارد و نان‌آور خانوادۀ ۸ نفری است. او در سه انتخابات پیشین رأی داده است.
هرچند این مرد می‌گوید تا حال هیچ تغییری در دسترخوانش نیامده، اما آماده است در انتخابات ششم میزان نیز رأی دهد. او می‌گوید نامزدان انتخابات ریاست جمهوری در دو ماه مبارزات انتخاباتی خود هیچ برنامۀ قناعت‌بخش ارائه نکرده‌اند.
محمد فرید انتقادش این است که نامزدان این انتخابات در دو ماه مبارزات انتخاباتی، به‌جای این که برنامه‌های خود را به مردم توضیح دهند، بر همدیگر تاختند و کنایه گفتند.
او می‌گوید: "این کنایه‌گویی‌ها را از کوچه و بازار یاد گرفتند، اگر آنقدر روشنفکر باشند این کاندیداها این گپ‌ها را نمی‌زنند. بیسوادهایی مانند من از آن‌ها چه یاد بگیرند که همدیگر را کم می‌زنند و تخریب می‌کنند؟"
فرید می‌افزاید: "انتخابات که پنج سال بعد بار دیگر برگزار می‌شود، کاری کنند که مردم از ایشان دفاع کنند و در دوره‌های بعدی به ایشان رأی دهند. برنامه داشته باشند. مردم را امید دهند."
براساس جدول زمانی انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، مبارزات انتخاباتی نامزدان این انتخابات در ششم اسد آغاز شد و آخر روز سوم میزان پایان یافت.
نهادهای ناظر بر انتخابات میگویند نامزدان انتخابات ریاست جمهوری فرصت خوبی را که برای توضیح برنامه‌های خود داشتند، از دست دادند.
این مبارزات انتخاباتی کمرنگ‌تر از انتخابات‌های پیشین خوانده شده است.
سمیرا رسا، سخنگوی موسسه انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان (فیفا) می‌گوید براساس دلایلی از جمله گرم بودن بحث‌های صلح در زمان مبارزات انتخاباتی، این مبارزات کمرنگ بود.
او می‌گوید ممکن است مردم براساس تعلقات قومی و رابطه‌های شخصی و حزبی به نامزدان رأی دهند نه براساس برنامه.
خانم رسا می‌افزاید: "ما را این‌جا نگران می‌کند که مردم باز هم براساس سمت، قومیت و چهره افراد رأی دهند و نه برنامه. حتٰی در برخی ولسوالی‌ها نامزدان را مردم نمی‌شناسند. در زابل ـ یک مثال می‌گویم، در شهر قلات، مرکز زابل، دو پوستر از دو نامزد (اشرف غنی و عبدالله) نصب شده و بس."
پیکارهای انتخاباتی دو ماهه با چالش‌های امنیتی نیز روبه‌رو بود. پیش از این برخی از دسته‌های انتخاباتی گفته‌اند که به علت مشکلات امنیتی نتوانسته‌اند به بسیاری از بخش‌های افغانستان سفر کنند و مبارزات انتخاباتی خود را به پیش ببرند.
همچنین در این دوره حداقل دو رویداد بزرگ امنیتی اتفاق افتاد. در پی حملۀ انتحاری به همایش تیم دولت‌ساز در ولایت پروان ۲۹ تن کشته و ۴۲ تن دیگر زخمی شدند. در هفتۀ نخست مبارزات انتخاباتی، حملۀ دیگر انتحاری به دفتر امرالله صالح، معاون اول محمداشرف غنی، ۲۰ تن کشته و ۵۰ تن دیگر زخمی شدند.
مسئولان فیفا میگویند که این دو حمله و تهدیدهای دیگر امنیتی نیز بر حضور گستردۀ مردم در گردهمایی‌های انتخاباتی بی‌اثر نبود.
تهدیدها و چالش‌های امنیتی بر برنامه‌ریزی کمیسیون مستقل انتخابات نیز اثر گذاشت. انتقال مواد انتخاباتی به مراکز ولایت‌ها با تأخیر سه‌روزه به پایان رسید.
مسئولان این نهاد میگویند نتوانستند که فهرست نام‌های رأی‌دهندگانی را که در مرحلۀ ثبت‌نام تقویتی نام‌نویسی کرده بودند، در مراکز رأی‌دهی منتشر کنند.
حبیب‌الرحمان ننگ، رئیس دارالانشای این کمیسیون به رادیو آزادی گفت: "متاسفانه در وقت تعیین شده مواد به ولایات انتقال نشد و ما این کار را نتوانستیم. دیگر تمام تقسیم اوقات را عملی کردیم. بسته‌بندی تمام شد و انتقالات به ولایت‌ها به گونه درست صورت گرفت."
چالش‌های امنیتی بر تعداد مراکز رأی‌گیری نیز اثر گذاشت. اگرچه وزارت‌های داخله و دفاع از تدابیر ویژه برای تأمین امنیت انتخابات خبر دادند، اما شمار مراکز رأی‌گیری به‌شدت کاهش یافت. در انتخابات پیشین شمار این مراکز بیش از هفت هزار بود، اما در انتخابات پیش رو به حدود ۵۳۰۰ کاهش یافت. سرانجام، وزارت امور داخله از تأمین امنیت ۴۹۴۲ مرکز خبر داد.
موسسۀ انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان می‌گوید که ممکن است با بسته‌شدن این شمار مراکز رأی‌گیری سرتاسری بودن انتخابات را زیر سوال برود. سخنگوی این موسسه بر مکلفیت این کمیسیون و همکاران امنیتی آن برای زمینه‌سازی برای مشارکت سراسری مردم در انتخابات تأکید می‌کند. سمیرا رسا باور دارد که ممکن است تهدیدهای امنیتی و کم‌علاقگی مردم "مانع مشارکت عمومی" شود.
مسئولان موسسه انتخابات شفاف افغانستان (تیفا) میگویند نهادهای حکومتی و نامزدان برای اعاده اعتماد مردم به انتخابات کار بنیادی نکرده‌اند. زبیر حبیب‌زاده، سخنگوی این موسسه به رادیو آزادی می‌گوید که تقلب در انتخابات قبلی و نیز عملی نشدن بسیاری از وعده‌های حکومت به مردم پس از انتخابات ۲۰۱۴ باعث کاهش اعتماد مردم به انتخابات شد.
در انتخابات پیش رو نظارت از روند برگزاری انتخابات هم کاهش یافته است. برخی نهادهای ناظر از جمله شمول فیفا و تیفا شمار ناظران خود را به دلیل مشکل منابع مالی کاهش داده‌اند. آقای حبیب‌زاده می‌گوید که با وجود مشکلات مالی، تیفا حدود ۴۵۰۰ ناظر خود را موظف به نظارت کرده است.
او می‌افزاید: "متاسفانه این بار جامعۀ جهانی حمایت لازم از برنامۀ نظارتی نداشته. ما هیچ نوع کمک مالی در این مورد دریافت نکرده‌ایم. با وجود این، ما به عنوان یک نهاد ملی تلاش کرده‌ایم تا ۴۵۰۰ ناظر در انتخابات داشته باشیم."
با این همه، استفاده از دستگاه بیومتریک برای تشخیص هویت رأی‌دهندگان، انتخابات ششم میزان امسال را با انتخابات ۱۳۹۳ متفاوت کرده است. اگرچه برخی نهادهای ناظر و گروه‌های سیاسی از چگونگی کاربرد این دستگاه انتقاد می‌کنند، اما کمیسیون انتخابات می‌گوید استفاده از بیومتریک امکان تقلب را بسیار محدود کرده است.
به گفتۀ حبیب‌الرحمان ننگ، رئیس دارالانشای کمیسیون انتخابات، در انتخابات پیش رو، فهرست رأی‌دهندگان تغییر کرده و اطلاعات شخصی هر رأی‌دهنده در وبسایت کمیسیون منتشر شده است.
