رئیس جمهور افغانستان در چهارم ماه حمل سال ۱۳۹۷ را بنام سال معارف خوانده و بر تمام وزارت‌ها و ادارات دولتی و غیر دولتی تأکید کرد که هر کدام برای انکشاف معارف تلاش نمایند.
همه ساله در روز آغاز سال تعلیمی جدید در اوایل ماه حمل رئیس جمهور بر حال کشور به‌گونه سمبولیک زنگ مکتب را نواخته و از انکشاف، پیشرفت و حل مشکلات در بخش معارف تعهدات را بیان می‌کند اما بعداً دیده می‌شود که مشکلات به حال خودش باقی می‌ماند.
در سال جاری نیز محمد اشرف غنی رئیس جمهور کشور در مراسم آغاز سال تعلیمی روی بلند بُردن کمیت و کیفیت معارف تأکید کرده و تمام ادارت دولتی و غیر دولتی را مکلف ساخت تا در بخش انکشاف سیستم معارف همکاری کنند.
آقای غنی افزود:
"من سال ۱۳۹۷ را بنام سال حمایت از معارف اعلام می‌کنم به تمام وزارت‌ها هدایت من این است که با بخش معارف به صورت همه جانبه کمک نمایند و به معارف در هر برنامه خود جا دهند."
اما بسیاری از مردم، معلمین، شاگردان و خانواده‌های شان می‌گویند که آنان هر سال این گونه وعده‌های تکراری را می‌شنوند اما به آن عمل نمی‌شود.
بسیاری از مردم، معلمین، شاگردان و خانواده‌های شان می‌گویند که آنان هر سال این گونه وعده‌های تکراری را می‌شنوند
کمال ناصر اصولی رئیس کمیسیون امور فرهنگی ولسی جرگه در صحبت با رادیو آزادی گفت که برای بلند بردن کمیت و کیفیت در بخش معارف تلاش‌های حکومت کافی نیست.
او افزود:
"بدبختانه از هفت سال به این طرف وضعیت معارف یکسان است و حتی به طرف رکود روان است، به خاطریکه در مکاتب دولتی افغانستان درس به اساس نصاب صورت نمی‌گیرد، استادان کار فهم وجود ندارد، چیزی را که ما از معارف تقاضا داریم در این اواخر آن‌را به‌دست نیاورده‌ایم."
یکی از وعده‌های مقامات وزارت معارف امسال همین بود که تا دو سال آینده شش هزار تعمیر جدید را برای مکاتب می‌سازد.
اما آقای اصولی می‌گوید تا زمانی‌که برای معارف بودجه کافی اختصاص داده نشود، مشکلات بجای خود باقی خواهد ماند.
- آیا وزارت معارف برای ساخت ۶۰۰۰ تعمیرهای جدید مکاتب بودجه دارد؟
این پرسش را با وزارت مالیه شریک ساخته ایم.
اجمل حمید عبدالرحیمزی سخنگوی این وزارت در مورد به رادیو آزادی گفت:
"در بودجه سال ۹۷ برای ساخت دوصد مکتب موافقه شده‌است و در مورد ساخت ۶۰۰۰ مکتب که این‌ها گفته اند ما در این خصوص گفتگو با کمک کننده‌های بین المللی را آغاز کرده‌ایم تا امکانات مالی را برای آن فراهم سازیم."
این در حالیست که در حال حاضر بیشتر مکاتب در ولایات افغانستان تعمیر ندارند.
یک از معلمین ولایت نورستان می‌گوید که مشکلات زیادی در بخش معارف این ولایت وجود دارند.
او افزود:
"اسم من مولوی اشرف الدین است، در آنجا معارف به نام است به سبب نبود استادان مسلکی، شاگردان درست آموزش نمی‌بینند، به کانکور دسترسی پیدا نمی‌کنند و سند صنف دوازده را هم گرفته نمی‌توانند، تعمیر وجود ندارد شاگردان در زیر سایه درخت نشسته اند، از بورسیه‌های خارجی نیز محروم می‌شوند، در پوهنتون‌های داخل کشور نیز چانس پیدا نمی‌کنند."
سامعه عزیز سادات عضو ولسی جرگه افغانستان، موجودیت محیط مناسب را برای رشد سالم فکری شاگردان و آموزش آنان یک مسئله اساسی می‌داند.
خانم سادات به رادیو آزادی گفت که برعلاوه ولایت‌ها، ولسوالی‌ها و مناطق دور دست که شماری از مکاتب آن تعمیر ندارند حکومت نتوانسته حتی در شهر کابل هم مشکل کمبود تعیمر مکاتب را مرفوع سازد.
او افزود:
"من در منطقه ده کیپک شهر کابل می‌بینم که از یازده، دوازده سال به این طرف یک مکتب دخترانه در یک خانه کرایی قرار داشته و وضعیت‌اش بسیار خراب است."
وزارت معارف می‌گوید که در حال حاضر در تمام کشور ۱۷۴۰۰ مکتب وجود دارد که از جمله ۹۰۰۰ آن تعمیر ندارند.
برشنان ربیع یک عضو دیگر ولسی جرگه می‌گوید که هرگاه معلم از لحاظ مالی مطمئین باشد می‌تواند به صورت درست تدریس نماید.
وی می‌گوید که اکثر معلمین به سبب ضعف اقتصاد در خانه‌های کرایی زنده‌گی می‌کنند و با آنکه حکومت با آنان چندین بار وعده توزیع زمین را کرده‌است اما به آن عمل نکرده‌است.
حاجی حیات الله رئیس انجمن استادان ولایت کنر و محمد نذیر معلم مکتب قلعه نومان ولسوالی بگرامی ولایت کابل در مورد به رادیو آزادی گفتند:
"فرمان توزیع زمین در زمان حامد کرزی صادر شده بود، اما زمانی‌که محمد اشرف غنی رئیس جمهور شد از آن زمان به این طرف به آن توجه نشده‌است برای یک معلم هم زمین داده نشده‌است."
"حکومت که از آغاز برای ما تعهد توزیع زمین را کرده بود همه دروغ بود، نه زمین معلوم است و نه معاش ما درست است مشکلات زیاد است همه در یک وقت حل نمی‌شود."
به گفته آنان معارف در کشور متوازن نبوده و تفاوت‌های زیادی میان یک ولایت با ولایت دیگر دیده می‌شود.
آنان در این مورد نبود استادان مسلکی را از مشکلات عمده عنوان می‌کنند.
اما محمد ابراهیم شینواری معین وزارت معارف در مورد می‌گوید که با در نظرداشت سویه تحصیلی از هشت هزار معلم جدید امتحان اخذ گردیده و از بیست هزار تن دیگر نیز اخذ می‌گردد.
وی همچنان گفت که نصاب جدید مطابق به معیارهای جهانی ساخته شده‌است، پروسه چاپ کتب جدید آغاز گردیده، ریفورم جدید برای آوردن اصلاحات آماده شده، ۱۰۵ مکتب اعمار گردیده، ۱۳۰ مکتب ارتقاع کرده و همچنان ۱۱۵ مکتب مسدود شده باز گردیده‌است.
از این وعده‌های وزارت معارف یک ماه می‌گذرد اما آیا آنان در این مدت در بخش حل مشکلات معارف گام‌های برداشته شده‌است.
فرزانه یکی از متعلمین لیسه مولانا جلال الدین بلخی شهر کابل در مورد می‌گوید:
"مشکل ما اینست که در صنف‌ها چوکی نداریم، کتاب نداریم، استادان مسلکی وجود ندارد از سال تعلیمی جدید یک ماه می‌گذرد اما تا هنوز مشکل‌ها حل نشده‌است به همین خاطر درست درس خوانده نمی‌توانیم."
محمد صدیق پتمن معین پیشین وزارت معارف می‌گوید در حال حاضر نظام معارف با مشکلات زیادی روبه‌رو است و هرگاه برای حل آن تدابیر گرفته نشود راه اصلاح، پیشرفت و انکشاف آن برای همیش بسته خواهد ماند.
به باور وی عناصر تکمیل کننده که برای انکشاف و پیشرفت معارف می‌باشد همانا معلمین مسلکی، کتاب وزیر بنای مناسب است که هنوزهم تکمیل نبوده و بالای نظام معارف کشور تاثیر منفی گذاشته است.
اما وزارت معارف می‌گوید که برای اصلاح، پیشرفت و انکشاف نظام معارف کشور پلان ۱۵ ساله را آماده کرده‌است که مرحله نخست آن در دو سال اول، مرحله دوم آن در پنج سال و مرحله سوم آن در پانزده سال آینده تطبیق شده و مشکلات موجود تا حدی زیادی حل می‌گردد.
گزارش: جاوید حسن زاده
